اخباری‌گری؛ خوانشی غیر انقلابی از دین
آیت‌الله سیفی مازندرانی می‌گوید: در هر زمانی از تاریخ شیعه جریان‌های انحرافی وجود داشته است که یکی از آنها جریان اخباری‌گری به معنای عدم تکیه بر قواعد اصولی است؛ حال آنکه سیره قطعی پیامبر اکرم(ص) و اهل بیت طاهرین(ع) مبتنی بر قواعد اصولی و عقلایی بود.
آیت‌الله علی اکبر سیفی مازندرانی، استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم، در گفت‌وگو با خبرنگار حوزه و روحانیت خبرگزاری تسنیم، در تبیین ابعاد حوزه انقلابی گفت: حوزه انقلابی همان‌طور که از اسمش پیداست، یعنی حوزه‌ای که در دو عرصه «اعتقاد» و «عمل»، انقلابی باشد؛ در عرصه علم و اعتقاد، تولیدات علمی باید در جهت ارزش‌های انقلابی باشد، مثلا درباره مسأله ولایت مطلقه فقیه که در رأس ارزش‌های انقلابی ماست و به تعبیر امام راحل استمرار ولایت رسول خدا(ص)، باید درس‌های خارجی دایر شود تا مبانی ولایت فقیه در آنجا تنقیح گردد.
وی تصریح کرد: آن زمانی که امام خمینی(ره) درباره ولایت فقیه می‌نوشتند هنوز ولایت فقیه به یک‌دهم مباحث امروز حوزه نمی‌رسید؛ اما در برهه کنونی که ولایت فقیه بُعد اجرایی و حکومتی به خود گرفته است، وظیفه فقها و فضلای جوان، شرح علمی شئون ولایت فقیه و دایرکردن درس خارج فقه آن است که متأسفانه حوزه علمیه ما از این جهت عقب است.
ضرورت اقدام حوزه علمیه برای ایجاد منابع علمی ارزش‌های انقلابی
استاد سطح عالی حوزه ضمن تأکید بر لزوم فحص و بررسی در عرصه ارزش‌های انقلابی گفت: قرآن مجید بیش از هر اصل و منبع شرعی دیگری، ارزش‌های انقلابی را بیان می‌کند، روایات هم که در این رابطه الی‌ماشاءالله وجود دارد. آیا شما کتابی دیده‌اید که مانند کتاب جواهر به صورت فقهی و استدلالی از ارزش‌های انقلابی بحث کرده باشد. حوزه علمیه می‌تواند با نگاه تحولی، منابع علمی‌ای را در راستای ارزش‌های انقلابی ایجاد کند.
آیت‌الله سیفی مازندرانی در توضیح وظیفه حوزه انقلابی در عرصه عمل نیز تأکید کرد: نهادهایی همچون جامعه مدرسین می‌توانند مواضع و مبانی رهبر انقلاب را بشکافند، مبرهن کنند و استدلال‌ها و آیه و روایت‌هایش را به جامعه فرهنگی، دانشگاهیان و حوزویان عرضه کنند.
وی افزود: از جهت عملی، حوزه علمیه باید در جاهای حساس، موضعی علمی و استدلالی داشته باشد؛ از حوزه علمیه «فقاهت» انتظار می‌رود؛ بنابراین از بیانیه و مواضع علمی‌اش هم باید فقاهت و استدلال قوی، فقه جواهری و آیات شریفه قرآن و روایات با تقریر موجز و گویا ببارد؛ براین اساس ما از همان ابتدا وارد مقوله تهیه و تألیف حلقات فقه فعال شدیم که تاکنون بیش از 21 جلد آن تألیف و برخی نیز چاپ شده است، تا بتوانیم ذهن نَقّاد فضلا را با این مبانی فقه معاصر آشنا کنیم.
حفظ جایگاه جامعه مدرسین از حفظ اشخاص مهمتر است
استاد درس خارج حوزه درباره علت فرسایش جامعه مدرسین از پیش از انقلاب تاکنون و تلاش رسانه‌های معاند برای ایجاد دوقطبی در حوزه و شکستن وحدت آن گفت: جامعه مدرسین همان‌طور که امام خمینی(ره) و رهبر معظم انقلاب(حفظه الله) به آن عنایت دارند، جایگاه بسیار بلندی دارد و حفظ این جایگاه به مراتب بالاتر از حفظ اشخاص است.
آیت‌الله سیفی مازندرانی خاطرنشان کرد: شأن جامعه مدرسین، این نهاد مبارک که به نظر می‌رسد قوی‌ترین و پربرکت‌ترین نهاد حوزوی است، باید حفظ شود. جامعه مدرسین باید فراتر از گروه و جناح و مبتنی بر موازین و معیارهای انقلابی حرکت کند و مدرسین انقلابی حوزه در آن نقش داشته باشند.
دست‌وپازدن برای مرجعیت؛ دلیل بر عدم صلاحیت
وی درباره تلاش عده‌ای از اساتید حوزه بر خلاف سیره سلف برای اینکه به هر قیمتی شده است به مرجعیت برسند، یادآور شد: از مصیبت‌های حوزه علمیه در دوران معاصر همین امراض روحی است؛ «مرجعیت شیعه» منصبی نیست که به پول و مادیات یا دم و دستگاه، بند باشد؛ مرجعیت شیعه، «تقوا»، «زهد»، «ورع» و «فقاهت» می‌خواهد؛ فقیهی می‌خواهد که قوی باشد و فقه و فقاهت هم یا با تألیفات شناخته می‌شود یا با شاگردان بسیار قوی شناخته می‌شود بنابراین اگر مشاهده شود کسی برای رسیدن به مرجعیت دست و پا می‌زند، این کار نه تنها دلیل بر مرجعیت شیعه برای او نیست بلکه دلیلی بر عدم صلاحیتش برای این جایگاه است.
به گفته این استاد حوزه علمیه، وظیفه حوزویان، ایجاد بصیرت در دین و سیاست است؛ همان رسالتی که نبی مکرم اسلام(ص) داشتند یعنی تعلیم، تزکیه و تربیت. حوزه‌های علمیه نیز باید به دنبال تداوم این وظیفه و با تألیف نوشته‌های وزین به همان سبک و همان وِزان فقه جواهری، درصدد حفظ میراث فقهای سلف باشند و در منش و روش هم، روش ائمه معصومین(ع) و فقهای زاهد ما را که از قدیم بودند به عنوان راهنما و اسوه خود برگزینند.
ساز جدا زدن، مبنای علمی ندارد
آیت‌الله سیفی مازندرانی درباره علل محافظه‌کاری برخی چهره‌های حوزوی که خلاف شاخصه‌های حوزه انقلابی است، خاطرنشان کرد: اینکه دلیل محافظه‌کاری‌ها رویکرد فقهی باشد، حرف غلطی است؛ چون بالأخره در رویکرد فقهی یا این آقا معتقد به ولایت فقیه هست یا نیست؛ اگر معتقد است پس اقتضا می‌کند که پشتیبان ولایت فقیه باشد؛ اگر هم قائل به ولایت فقیه نباشد، باز باید از باب حسبه باید از ولی فقیه حمایت و پشتیبانی کند چراکه از اعلی مصادیق حسبه، خود مصالح اسلام و مسلمین و کیان حکومت اسلام با زعامت یک فقیه جامع است؛ بنابراین سازِ جدا زدن، مبنای علمی ندارد مگر اینکه اهداف و اغراض دنیوی و بده بستان‌های سیاسی مطرح باشد.
استاد دروس خارج فقه و اصول حوزه افزود: شایسته است تولیدات حوزه در جهت احیای ارزش‌های انقلاب اسلامی باشد، یا کتاب‌های فقهی _ استدلالی‌ای در زمینه ارزش‌های انقلاب اسلامی نوشته شود که باعث شکوفایی علمی در ارزش‌های انقلابی شود. در این زمینه؛ در باب اقتصاد مقاومتی که رهبری مطرح کردند، همان اولین باری که فرمودند، به این فکر افتادیم تا در حد توان یک کتاب علمی فقهی استدلالی در زمینه اقتصاد مقاومتی بنویسیم، الان سال‌هاست که به نام «الاقتصادُ المُقاوم» تألیف شده و حتی دلسوزانی آمدند و آن را ترجمه کردند.
ما به اصل ولایت فقیه در دنیا مفتخریم
وی با اشاربه این که برخی معتقدند ما از غرب عقب هستیم پس باید هر آنچه را که از دنیای غرب مدرن می‌آید، بپذیریم، اظهار کرد: حوزه علمیه قم اصلِ موتور محرکه این انقلاب بوده و هست و این افکار بدون هیچ پشتوانه علمی و فقهی است که از افراد غربزده و خودباخته روشنفکرمآب شنیده می‌شود؛ کسی که حقیقت حرف ائمه معصومین(ع) و حقیقت درون حرفهای علمی حوزه علمیه را بفهمد، چنین سخنانی از او صادر نخواهد شد؛ ما اتفاقا افتخار می‌کنیم که بزرگترین اصل مترقی دنیا یعنی ولایت فقیه را داریم؛ همان‌طور که امام راحل(ره) فرمودند ما بهترین، راسخ‌ترین، فقیه‌ترین و مدبرترین فقیه شیعی، جناب آیت‌الله خامنه‌ای را داریم که مخالف و موافق، همه بر درایت، کاردانی، حکمت، تدبیر و مدیریت ایشان در طوفان‌ها و حوادث این انقلاب تا امروز اتفاق نظر دارند.
آیت‌الله سیفی مازندرانی با بیان اینکه در صنعت و تکنولوژی روز، ممکن است مقداری عقب باشیم، ولی از جهت فرهنگ، منطق، برهان، استدلال و مبانی علمی، عقب که نیستیم هیچ، بلکه غرب هزاران فرسنگ با ما فاصله دارد، افزود: آنها اصلا اهل منطق نیستند و استدلالی در کارشان نیست و فقط به دنبال زور و تزویر هستند؛ اما حوزه دارد نشر علوم اهل بیت(ع) می‌کند و علوم اهل بیت(ع) در عین اینکه قوانین زندگی بشر را ترسیم کرده است، به دنبال آن است که انسان را به احسن وجه، به قلّه کمال و سعادت ابدی برساند؛ یعنی بین این دو جمع کرده است. اگر نقائصی در دولت‌ها می‌بینیم، از ضعف خودشان است و الا اسلام به ذات خود عیبی ندارد بلکه از جهت روش و علم و فراورده‌های علمی-تحقیقی، حرف اول را در دنیا می‌زند؛ هیچ مکتبی در دنیا وجود ندارد که به اندازه مکتب تشیع و حوزه‌های شیعه، حرفهای مستدل، مبرهن و عقلی داشته باشد.
وی در تحلیل خطر جریانات انحرافی در حوزه علمیه گفت: در هر زمانی از تاریخ شیعه جریان‌های انحرافی وجود داشته است که یکی از آنها جریان اخباری‌گری به معنای عدم تکیه بر قواعد اصولی است؛ حال آنکه سیره قطعی نبی مکرم اسلام(ص) و ائمه معصومین(ع) در تبلیغ و تبیین دین خدا، همه مبتنی بر قواعد لفظیه اصولیه محاوریه عقلایی بود؛ یعنی آن اصول و قواعدی که همه عقلای عالم قبل از اسلام، تا امروز بر اساس آن قواعد، سخن می‌گفتند، نبی مکرم(ص) نیز بر اساس همان قواعد با مردم زمان خودش سخن می‌گفت و وحی را تبیین می‌کرد وگرنه، اِغرای به جهل می‌شد؛ پیامبر(ص) بیان دیگری می‌داشت و مردم طور دیگری می‌فهمیدند. بنابراین، اخبار نبوی(ص) و اخبار اهل بیت(ع) نیز باید بر اساس این قواعد اصولی محاوره‌ای، تبیین و تفسیر شود؛ در حالی که اخباری‌گری نقطه مقابل آن است از این رو انحراف به شمار می‌رود.
خبرنگار: زهرا شریعتی
انتهای پیام/
