تغییر نگرش در ساخت برنامه‌های مذهبی ضروری است
دکتر فهیمی‌فر در نشست علمی معرفت‌شناسی رسانه‌های مدرن گفت: رسانه‌های جدید در واقع رسانه‌های مدرن هستند و از اساس با رسانه‌های سنتی متفاوت‌اند؛ اگر این مسأله را به‌خوبی درک کنیم قدرت تصرف در رسانه‌ها میسر می‌شود.
به گزارش خبرنگار حوزه و روحانیت خبرگزاری تسنیم، دکتر اصغر فهیمی‌فر، در نشست علمی معرفت‌شناسی رسانه‌های مدرن که به همت گروه علمی فلسفه هنر و ارتباطات برگزار شد، گفت: این رسانه‌های جدید در واقع رسانه‌های مدرن هستند و از اساس با رسانه‌های سنتی متفاوت‌اند؛ اگر این مسأله را به‌خوبی درک کنیم قدرت تصرف در رسانه‌ها میسر می‌شود.
دانشیار گروه پژوهش و تاریخ هنر تربیت‌مدرس افزود: رسانه‌های مدرن، الگوهای معرفتی و ادراکی ما را دچار تحول می‌کنند و بدون توجه به این مسائل نمی‌توان بر آن مسلط شد.
وی بیان کرد: ما همگی نسبت به جامعه مدرن و مدرنیته مباحثی را می‌دانیم و مطالعاتی داریم، وقتی از جامعه مدرن و مدرنیته سخن می‌گوییم به این اشاره می‌کنیم که جامعه‌ای است که در آن عقل گرایی مدرن، مبنای تولید فرهنگ و تمدن شده و عقل فلسفی و عقلی که مبتنی بر وحی نبوده و بیشتر تلقی فلسفه غرب از عقل بود مبنای جامعه قرار گرفته و چیزی به وجود آمد که از آن به‌عنوان یک تمدن مجسم تحت عنوان تمدن غرب از آن یاد می‌کنیم.
فهیمی‌فر عنوان کرد: آغاز جامعه مدرن یا مدرنیته نتیجه ظهور رسانه‌های مدرن است این در کنار بحث فلسفی قابل طرح است، به این معنا که وقتی ما به حدود قرن شانزدهم و هفدهم نزدیک می‌شویم می‌بینیم یک سری رسانه‌های مدرنی آمد که تفکر مدرن را منتقل کرد.
وی ادامه‌داد: از دو زاویه این رسانه‌ها قابل توجه است؛ یکی الگوهای ارتباطی را متفاوت کرده و زیبایی‌شناسی خاص خود را داشته که محتوا را محدود می‌کردند؛ در ویژگی‌های زیباشناسی خاصی که با زیبایی شناسی‌های رسانه‌های سنتی ما قدری متفاوت و گاه در تعارض بود.
دانشیار گروه پژوهش و تاریخ هنر تربیت‌مدرس تصریح‌کرد: مثلاً تلقی که ما از پیام و محتوا داریم در زمانی که در یک مجلسی نشسته‌ایم و مستمع هستیم تا زمانی که آن محتوا را از تلویزیون می‌بینیم متفاوت است و آن زاویه معرفت شناسی است؛ یعنی به اعتبار ابزاری که انتخاب کردیم ادراکات معرفتی و ادراکات عقلانی و زیباشناختی ما متفاوت می‌شود.
وی خاطرنشان کرد: برای مثال وقتی یک فرد روحانی را در تلویزیون می‌بینیم تلویزیون فضای نمایشی را تکه تکه می‌کند یعنی یک زمانی در نمایی باز آن را می‌بینیم و گاهی بسته نشان‌می‌دهد که حتی پرش پلک آن فرد واعظ را می‌بینیم؛ این تکه تکه کردن تصویر که با رسانه‌های مدرن مانند تلویزیون در انتقال محتوا متفاوت است و تأثیر متفاوتی دارد در حوزه سینما و تلویزیون و رادیو و فضای مجازی نیز این گونه است.
فهیمی‌فر افزود: در واقع حتی رنگ و آداب حضور در آنجا متفاوت است و در خانه این آداب متفاوت می‌شود، اینها روی انتقال پیام تأثیر می‌گذارد، اما این را مسئولان صدا و سیما درک نمی‌کنند که چیزی را که در تلویزیون می‌توان منتقل کرد در رادیو طور دیگری است؛ رادیو با تکنیک‌های خاص خودش که صوت است پیام را منتقل می‌کند و ذهن مخاطب، صوت را تبدیل به تصویرهای خیالی می‌کند؛ بنابراین تعامل یک مستمع رادیو با یک بیننده تلویزیون بسیار متفاوت است.
وی اظهار کرد: فلسفه ما معنوی است و مادی نیست؛ بسیاری از مفاهیم ما در فلسفه بخواهد اراک شود باید ذوقی ادراک شود، یعنی از طریق ذهن محاسبه‌گر نمی‌توانیم مسأله را درک کنیم، مانند وحدت وجود. وقتی مفاهیم معادلات بصری خود را در تلویزیون پیدا کند چقدر این مفاهیم متزلزل می‌شود.
این استاد حوزه و دانشگاه گفت: هر رسانه‌ای اقتضای خاص خود را در انتقال مفاهیم دارد، در این باره بزرگان گفته‌اند رسانه همان پیام است، چون رسانه شاکله پیام است یعنی پیام در این شاکله ظهور پیدا می‌کند؛ اینها مواردی است که غربی‌ها در این باره صحبت کرده‌اند اما ما خیلی در این باره صحبت نکرده‌ایم.
وی افزود: جامعه ما به اعتبار آن رسانه‌ای که استفاده می‌کند تغییر می‌کند و ما توجه نمی‌کنیم؛ یعنی ادراکات ایدئولوژیک و کلامی و الهیات ما نسل‌های قدیم دسترسی نداشتند با ما بسیار متفاوت است، چیزهایی است که به آن توجه نمی‌کنیم و می‌بینیم این نسل‌ها در تلقی‌های خودشان از مفاهیم ملی و مفاهیم مذهبی و معنوی دچار تفاوت دیدگاه هستند که این به تأثیر رسانه‌ها برمی‌گردد.
فهیمی‌فر بیان کرد: ماهیت فنی و تکنولوژیک رسانه در اینکه محتوا را چگونه قالب‌بندی کند تأثیر می‌گذارد و به این اعتبار است که اساساً آغاز جامعه مدرن و مدرنیته را نتیجه ظهور رسانه‌های مدرن تلقی می‌کنند، رسانه‌های مدرن جهان را دچار تغییرات بنیادین کرده و می‌بینیم فضای مجازی در دنیا چه می‌کند و بتوانیم به فضای مجازی مسلط شویم و ماهیت این فضا که به‌لحاظ فلسفی برای ما مشخص شده را متعلق به خودمان کنیم.
وی تصریح‌کرد: یکی از مهم‌ترین رویکردها، مقوله زیباشناسی رسانه‌هاست که اصلاً به آن توجه نکرده‌ایم و بسیاری از افرادی که در ارتباط با رسانه‌های مدرن کار می‌کنند با این مسائل بیگانه هستند، گاهی با یک تکنیک می‌توانند در رسانه مدرن فردی که خوششان نمی‌آید را ضعیف‌تر نشان دهند، در این بین چرا از این تکنیک‌ها به‌خوبی استفاده نمی‌کنیم.
این استاد حوزه و دانشگاه اظهار داشت: متأسفانه برخی از رسانه‌های مدرن با سکولار بیشتر مأنوس بوده‌اند؛ باید نسبت به نقص این رسانه‌ها توجه داشته باشیم، اینکه تلویزیون و رادیو انبوهی از برنامه‌های مذهبی دارد ولی تأثیر زیادی ندارد به زبان و مسائل فلسفی و هنر و رسانه و ماهیت رسانه برمی‌گردد تا زمانی توجه نکنیم همین منوال خواهد بود.
وی خاطرنشان کرد: قرار نیست از تلویزیون فقط سرگرمی داشته‌باشیم، برخی از برنامه‌های مذهبی و ادعیه‌ای که پخش و با همان لحن و زبان کارهای سرگرمی که ساخته می‌شود و شکل تلویزیونی پیدا می‌کند توسط آنها حتی‌المقدور باید نسبت به نفس این رسانه‌ها توجه داشته باشیم و فکر نکنیم تلویزیون به دست ما افتاده است؛ باید توجه کنیم چه‌بسا نسلی با گرایش مذهبی با نسل جدید متفاوت است.
فهیمی‌فر تصریح‌کرد: ماهیت رسانه اهمیت زیادی دارد و باید بدانیم رسانه‌های مدرن در انتقال مفاهیم تأثیرگذار هستند؛ پیام به‌محض اینکه قالب‌بندی می‌شود از طریق رسانه منتقل می‌شود و به اعتبار نوع رسانه، پیام را صورت‌بندی می‌کند و این صورت‌بندی خنثی نیست بلکه نظم معرفت شناسی است.
وی ادامه داد: کتابی منتشر شده که می‌گوید اینستاگرام روی هنر تأثیر گذاشته است که با تکنیک‌های سنتی مواجه نیستیم؛ رابطه پارتیشن بندی که در دوران سنت بود بین تولید کننده و مخاطب تغییر کرده یعنی مخاطب خودش تولید کننده و تولیدکننده خودش مخاطب است.
دانشیار گروه پژوهش و تاریخ هنر تربیت‌مدرس گفت: ما نیازمند سواد رسانه‌ای هستیم تا سهم ما در تولید فرهنگ از زاویه رسانه‌ها بیشتر و آسیب پذیری‌مان کمتر شود؛ تکنولوژی شمشیر دو دم است و رسانه‌ها مدلول و معلول تکنولوژی و شمشیر دو دم هستند و می‌توانند نابود و یا احیا کنند؛ باید به رسانه‌های مدرن تسلط پیدا کنیم و زبان سنتی را در رسانه‌های مدرن نهادینه و از آن استفاده کنیم.
وی تأکید کرد: به‌خصوص روحانیت در مباحث عمیق خود در حوزه دین باید ببیند چگونه می‌توان دین را رسانه‌ای و رسانه را دینی کرد.
انتهای پیام/
