مبارزه با غالیان چرا برای امام حسن عسکری(ع) اهمیت داشت؟

حجت‌الاسلام والمسلمین محمد شهبازیان، مدیر گروه جریان شناسی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار حوزه و روحانیت خبرگزاری تسنیم، به تبیین شرایط دوران امامت امام عسکری(ع) پرداخت و گفت: بعضی از جریان‌ها و گروه‌های انحرافی وجود داشتند و جامعه شیعی از نظر فکری و فرهنگی گرفتار آسیب‌هایی بودند؛ یک نمونه مثل مرجئه و اهل حدیث بودند که  قائل به تجسیم  و جسمانیت خداوند بودند، چیزی که امروز وهابیت دنبال می‌کند.

وی افزود: از طرفی مشکلی که در زمان امام عسکری(ع) وجود داشت جریان منکرین خداوند و دهریون یا کسانی بودند که به اسلام حمله می‌کردند. نهضت‌های ترجمه که راه افتاده بود توانسته بود این مشکل را ایجاد کند.

عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی درباره آسیب‌هایی که متوجه خود شیعیان بود به دو جریان اشاره کرد که امام حسن عسکری(ع) با ‌آن مواجه بود و گفت: یکی غالیان شیعه بودند که از زمان امام صادق(ع) هم  حضور این‌ها ملموس بود. بعد در دوره امام عسکری(ع) افرادی مثل «فارس بن حاتم» یا «ابن بابا» یا «محمد بن نصیر نمیری»، کسانی بودند که در آن دوره فعالیت می‌کردند. این‌ها مسائلی مثل حلول کردن اهل بیت در افراد دیگر را عنوان می‌کردند.

او ادامه داد: در کنار این غالیان ما جریان جعفر کذاب و واقفیه را هم داشتیم که البته واقفیه خیلی در آن زمان قدرتی نداشتند که قائل به مهدویت امام کاظم(ع) بودند و بر ایشان توقف کرده بودند. اما زمان امام عسکری(ع) تقریبا آرام آرام در حال از بین رفتن بود.

استاد حوزه درباره جریان جعفر کذاب تصریح کرد که  با توجه به  پیش‌بینی‌‌هایی  که پیامبر اکرم(ص) داده بود و حسادت‌هایی که خود جعفر داشت و امام هم می‌دانست که او با بنی‌العباس رفت و آمد دارد و مشکلاتی را پدید می‌آورد، یکی از قسمت‌های مواجهه حضرت، با طرفدارهای جعفر کذاب بود.  همینطور که بعد از شهادت امام، بعضی از فرقه‌های شیعی به امامت جعفر کذاب گرایش پیدا کردند.

وی تأکید کرد که مهمترین این جریان‌ها، جریان غلات بود. چیزی که در بین جریان‌های شیعی گرفتارش هستیم. یک زمانی «محمد  بن نصیر نمیری» بود که بعدا فرقه نصیریه راه افتاد واین فرد ادعا می‌کرد که من باب امام ائمه گذشته بودم و الان باب امام زمان هستم؛  در صورتی که فرد فاسدی بود و هم فساد اخلاقی و هم عقیدتی داشت. تفکر این فرد را افراد دیگری  که  در شیعه  تاثیرگذار بودند، رشد دادند؛ اما امام با آن‌ها مقابله کرد.

حجت‌السلام شهبازیان افزود: یکی دیگر از این غالیان «فارس بن حاتم» و «ابن بابا» بود که  بحث حلول یا  مقامات خاص برای ائمه تراشیدن را مطرح می‌کردند؛ همین چیزی که  الان متأسفانه در برخی هیأت‌ها می‌بینیم.  فارس بن حاتم و امثال آن  همین نگاه را داشتند و جایگاه الوهیتی را به ائمه اطهار می دادند.

عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی خاطرنشان کرد: امام حسن عسکری(ع) در مواجهه با غالیان در گام اول تشکیل جلسات دادند و مناظراتی با بعضی از رؤسای آن‌ها برگزار کردند و اصحاب خودشان را فرستاند که بحث کنند و کتاب‌هایی نوشته شد؛ مثل «الرد علی الغالیه» که ردی بر غلات بود.  

وی ادامه داد: گام دوم این بود که  حضرت، سران غالیان و فتنه  را  نفرین  و از آن‌ها اعلان برائت می‌کردند؛  مثلا محمد بن نصیر را نفرین کردند  و وقتی درباره او از امام می پرسند، صریحا می‌فرماید که او اصلا وکیل من محسوب نمی‌شود. حضرت، جامعه شیعی را در ابهام قرار نمی‌دهند،  چیزی که امروز ما نسبت به افراد غالی داریم.

شهبازیان خاطرنشان کرد: امام صریحا نفرین می‌کند و طوری می‌شود که بحث غالیان این‌قدر حساسیت‌زا می‌شود. جامعه شیعه حساس می‌شدند؛ چون غالیان اهل نماز و روزه نبودند و به بهانه اینکه ما محبت اهل بیت را داریم عبادت را رها می‌کردند. جامعه شیعه نگاه می‌کرد که اگر کسی نسبت به نماز کاهل است نسبت به او و انتساب غلو یقین می‌کرد. اما اگر می‌دید که یک نفر را متهم کردند؛ اما عبادات را انجام می‌دهد از نگاه غالیانه‌ای که به او داشتند دست می‌کشیدند.

وی در پایان تصریح کرد: بحث دیگری که امام داشت این بود که به کتاب نگاری رو آوردند و اصحاب را دعوت کردند که به به صورت جزوات وکتاب پاسخ این‌ها(غالیان) را بدهند. امام دستور  اجرای حد در مورد «فارس بن حاتم» دادند و دستور قتل او را صادر می‌کند که غلو او و حرف‌هایش به گونه‌ای است که باید با او برخورد شود.

خبرنگار: بابک شکورزاده

انتهای پیام/