پشت پرده توافق راهبردی ازبکستان و اتحادیه اروپا
در روزهای اخیر، برخی رسانه‌های خارجی با عناوینی چون «ازبکستان در حال فاصله گرفتن از روسیه و ورود به فاز همکاری فعال با اتحادیه اروپا است» به امضای قریب‌الوقوع توافقنامه مشارکت و همکاری گسترده میان این کشور و اتحادیه اروپا پرداخته‌اند.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، خبر امضای قریب‌الوقوع توافقنامه مشارکت و همکاری گسترده میان ازبکستان و اتحادیه اروپا در پیام آنتونیو کوشتا، رئیس شورای اتحادیه اروپا، به شوکت میرضیایف، رئیس‌جمهور ازبکستان، به مناسبت سی و چهارمین سالگرد استقلال این کشور اعلام شد.
کوشتا در پیام خود آورده است: «بی‌صبرانه منتظر دیدار با شما در 24 اکتبر 2025 در بروکسل هستم، جایی که فرصت خواهیم داشت تا به مناسبت امضای توافقنامه، به تبادل نظر ادامه دهیم.»
این خبر با توجه به تنش‌های اخیر در روابط تاشکند و مسکو بر سر نقض حقوق مهاجران ازبک در روسیه، بسیار قابل توجه به نظر می‌رسد.
تورسانوا: توافق با بروکسل مرحله جدیدی در روابط و ادامه سیاست چندوجهی است
رناخان تورسانوا، دانشیار گروه علوم سیاسی دانشگاه اقتصاد و دیپلماسی جهانی تاشکند، معتقد است که امضای این توافقنامه در 24 اکتبر، نقطه عطف مهمی در توسعه روابط همه‌جانبه میان تاشکند و بروکسل است.
به گفته او، امضای این سند توسط رئیس‌جمهور شوکت میرضیایف و رئیس شورای اروپا آنتونیو کوشتا، نمادی از سطح بالای اعتماد متقابل و تمایل به تعمیق گفتگوی راهبردی خواهد بود.
به نظر وی، قالب این توافقنامه طیف گسترده‌ای از حوزه‌های اولویت‌دار را شامل می‌شود، از جمله گسترش همکاری‌های تجاری-اقتصادی و سرمایه‌گذاری، حمایت از توسعه پایدار و اقتصاد «سبز»، همکاری مشترک در مسائل امنیتی، آموزش، دیجیتالی‌سازی و نوآوری، و همچنین فعال‌سازی تبادلات بشردوستانه و فرهنگی.
این کارشناس سیاسی تأکید کرد: «امضای این توافقنامه فرصت‌های بیشتری برای جذب فناوری‌ها، دانش و سرمایه‌گذاری‌های اروپایی در بخش‌های اولویت‌دار اقتصاد ازبکستان فراهم و همچنین موقعیت بین‌المللی کشور را به عنوان یک شریک قابل اعتماد و باز در آسیای مرکزی تقویت می کند. در این راستا، سفر برنامه‌ریزی شده رئیس‌جمهور ازبکستان به بلژیک و امضای توافق با اتحادیه اروپا به یک معناست: آغاز مرحله‌ای جدید در توسعه روابط ازبکستان و اروپا که مبتنی بر احترام متقابل، برابری و تمایل به توسعه پایدار مشترک است.»
این اقدام علیه هیچ شریکی نیست
به گفته وی، گسترش همکاری ازبکستان با اتحادیه اروپا، ادامه منطقی سیاست «چندوجهی» است که تاشکند در سال‌های اخیر دنبال کرده است. اصول باز بودن، توازن، عمل‌گرایی و منافع ملی در اساس سیاست خارجی این کشور قرار دارد.
این کارشناس سیاسی گفت: «در این جنبه، اهداف همکاری ازبکستان با اتحادیه اروپا اول از همه، متنوع‌سازی روابط اقتصادی خارجی و گسترش بازارهای صادراتی برای محصولات صنعت و کشاورزی ازبکستان است.»
او همچنین خاطرنشان کرد که تقویت روابط با اتحادیه اروپا علیه هیچ شریکی نیست و تنها نشان‌دهنده تمایل ازبکستان به گسترش همکاری‌های بین‌المللی، ورود به زنجیره‌های ارزش افزوده جهانی و توسعه پلتفرم‌های پایدار اقتصادی خارجی است.
تورسانوا در پایان نتیجه‌گیری کرد: «ازبکستان به توسعه روابط سنتی نزدیک و سودمند متقابل با روسیه - هم در سطح دوجانبه و هم در چارچوب ساختارهای منطقه‌ای مانند اتحادیه کشورهای مستقل همسود و سازمان همکاری شانگهای - ادامه می‌دهد. مایلم به طور ویژه تأکید کنم که سیاست خارجی کشور بر ساختن روابط سازنده و سودمند متقابل با همه شرکای کلیدی خارجی، بر پایه احترام متقابل و بدون آسیب رساندن به روابط موجود، متمرکز است. گسترش گفتگو با اتحادیه اروپا بخشی از یک استراتژی گسترده‌تر برای ادغام کشور در جامعه جهانی است که بر پایه باز بودن، بی‌طرفی و عمل‌گرایی استوار است. بنابراین، تاشکند گسترش همکاری با اتحادیه اروپا را به عنوان یک عامل خطر برای روابط با روسیه نمی‌بیند.»
بهادراف: روسیه در حال از دست دادن قدرت اقتصادی خود است
به نظر تمیر بهادراف، دکترای علوم اقتصادی، این خبر یک اتفاق هیجان‌انگیز نیست، زیرا ازبکستان به طور بسیار پیوسته و مرحله‌ای سطح همکاری خود را با اتحادیه اروپا افزایش داده است. هرچند، از سوی دیگر، این روندها بازتابی از تنوع‌بخشی آشکار روابط ازبکستان با روسیه است.
وی اظهار داشت: «متأسفانه، فدراسیون روسیه به سرعت در حال از دست دادن قدرت اقتصادی، پتانسیل تجاری و صنعتی خود است که این امر تا حدی کشورهای آسیای مرکزی را به سمت تغییر جهت روابط اقتصادی خود به سوی غرب و سایر مسیرها سوق می‌دهد. این یکی از دلایل است. دستور کار اقتصادی خارجی کشور ما همیشه با طیف گسترده‌ای از روابط متمایز بوده است که در آن سیاست نقش مهمی ایفا نکرده و عوامل اصلی، منافع و سود اقتصادی بوده‌اند.»
او افزود: «از سوی دیگر، در خود روسیه، سیاست اغلب در تعاملات اقتصادی با کشورهای همسایه دخالت می‌کند، در قالبی از نوعی گزینش‌گری که در آن ممکن است به برخی "دوستان" مسکو اولویت‌هایی داده شود. این در حالی است که در روابط با کشورهای آسیای مرکزی، حتی اگر عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا باشند، این استراتژی‌ها همیشه شفاف و قابل درک نیستند و در زمینه تجارت، کاملاً شریکانه به نظر نمی‌رسند: مسکو تمایل دارد قواعد بازی خود را تحمیل کند.»
دوستی دوستی است، اما منافع خود را باید حفظ کرد
بهادراف ادامه داد: «در عین حال، محاصره تحریمی روسیه نیز بر اقدامات کشورهای آسیای مرکزی تأثیر خود را می‌گذارد. این کشورها مجبورند در روابط اقتصادی خود با فدراسیون روسیه بازنگری کنند تا تحت فشار غرب قرار نگیرند و در "لیست‌های سیاه" قرار نگیرند. به زبان ساده، یک شرکت بزرگ که با طرف روسی همکاری می‌کند و محصولات خود را به آن می‌فروشد، ممکن است در وضعیتی قرار گیرد که از خرید محصولاتش در اروپا و آمریکا خودداری شود. من دیگر در مورد اینکه می‌توان به سادگی تحت فشار تحریم‌های ثانویه قرار گرفت، صحبت نمی‌کنم.»
این کارشناس در پایان گفت: «بنابراین، همانطور که می‌گویند، دوستی سر جایش، اما منافع خود را باید حفظ کرد. گسترش روابط ازبکستان و اتحادیه اروپا یک حرکت عمل‌گرایانه آشکار است که در مسکو باید آن را بپذیرند و نتیجه‌گیری‌های دور از ذهنی نکنند. این فقط تجارت است. هرچند، به نوعی دستور کار سیاسی یک کشور در قبال دیگری – بگذارید بگوییم، سطح احترام متقابل، ماهیت دوستانه یا برعکس، سطح مشخصی از تنش – نیز برای انجام اقدامات اقتصادی و سیاسی، از جمله در زمینه بازنگری در مشارکت، تعیین‌کننده است. بنابراین، مسکو باید این نکته را نیز در نظر بگیرد.»
انتهای پیام/
