«دختر ارشد» در قدرت؛ آیا ازبکستان در مسیر تشکیل یک سلسله سیاسی جدید است؟
با انتصاب «سعیده میرضیایوا» به سمت ریاست دفتر ریاست‌جمهوری ازبکستان و انجام نخستین سفر خارجی‌اش در این مقام، گمانه‌زنی‌ها درباره شکل‌گیری یک سلسله سیاسی جدید در تاشکند و جانشینی پدرش به شدت افزایش یافته است.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، سعیده میرضیایوا، دختر ارشد شوکت میرضیایف رئیس‌جمهور ازبکستان، پس از انتصاب به سمت قدرتمند ریاست دفتر ریاست‌جمهوری، اولین سفر خارجی خود در این مقام را انجام داد.
صعود او به یکی از کلیدی‌ترین جایگاه‌های سیاسی کشور، گمانه‌زنی‌ها را در مورد جانشینی و شکل‌گیری یک سلسله سیاسی در آسیای مرکزی تقویت کرده است. این در حالی است که او تلاش می‌کند با ارائه تصویری از یک سیاستمدار تکنوکرات و خانواده‌محور، خود را از سرنوشت بدنام گلناره کریموا، دختر رئیس‌جمهور سابق، متمایز کند.
در تاریخ 21 اوت، سعیده میرضیایوا به قرقیزستان سفر و با صادیر جباروف، رئیس‌جمهور این کشور دیدار کرد. این اولین سفر بلندپایه او در مقام ریاست دفتر ریاست‌جمهوری ازبکستان است که در 24 ژوئن به این سمت منصوب شد. این جایگاه پس از تغییراتی که در دو سال گذشته در دفتر رئیس‌جمهور رخ داد، احیا شده است.
بازگشت یک جایگاه قدرتمند؛ زمینه‌سازی برای صعود سعیده؟
پیش از میرضیایوا، این دفتر از سال 2022 تا 2023 توسط سردار عمرزاقوف اداره می‌شد. عمرزاقوف، که پسر رئیس میرضیایف است، کارنامه کوتاه اما قابل توجهی داشت. او نمادی از نسل جدید مقامات ازبک بود: درگیر در عرصه عمومی، تحصیل‌کرده در غرب و با تجربه در نهادهای جهانی مانند بانک اروپایی بازسازی و توسعه.
تلاش‌های عمرزاقوف برای حذف مقامات ناکارآمد با تهدید به بازداشت و تحقیقات، با استقبال کسانی که انتظار تغییرات رادیکال در ازبکستان را داشتند، مواجه شد، اما دیگرانی که رویکردی محتاطانه‌تر و تدریجی را ترجیح می‌دادند، در برابر او مقاومت کردند.
برکناری ناگهانی او در سال 2023 و تنزل رتبه‌اش به مقام دستیار ویژه رئیس‌جمهور، شایعه شده بود که به دلیل نارضایتی نخبگان از سبک رهبری او که برخی آن را «اقتدارگرایانه» می‌خواندند، بوده و گمان می‌رفت که تنش‌ها با میرضیایوا نیز در این امر نقش داشته است. رئیس‌جمهور با حذف این سمت و ایجاد تیمی از مشاوران، وضعیت را حل کرد که در میان آنها، میرضیایوا به عنوان دستیار اول او منصوب شد.
دو سال بعد، سمت ریاست دفتر ریاست‌جمهوری با انتصاب میرضیایوا احیا شد. این انتصاب احتمالاً یک حرکت استراتژیک برای دلجویی از نخبگان قدیمی و هدایت آرام آنها در مسیر مطلوب بوده است.
شوکت میرضیایف که قبل از رسیدن به ریاست‌جمهوری در سال 2016، به مدت 13 سال نخست‌وزیر اسلام کریموف بود، به طور مداوم با جامعه سفت و سخت و محافظه‌کار ازبکستان که با مسائل مزمن اقتصادی و اجتماعی دست و پنجه نرم می‌کند، سر و کار داشته است.
تلاش برای ایجاد تصویری متفاوت از «گلناره کریموا»
سعیده میرضیایوا در دوران ریاست‌جمهوری پدرش به یک چهره کلیدی در سیاست ازبکستان تبدیل شده و با وجود حواشی، نفوذ قابل توجهی را حفظ کرده است. او اغلب با گلناره کریموا، دختر کریموف که به اتهام فساد در زندان به سر می‌برد، مقایسه می‌شود.
کمیل علیمجانوف، مشاور نزدیک میرضیایوا، در اکتبر 2024 از یک سوءقصد جان سالم به در برد که گفته می‌شود اتابک عمروف، شوهرخواهر او، در آن دست داشته است. یک ماه بعد، عمروف از سمت دیرینه خود به عنوان معاون رئیس سرویس امنیت ریاست‌جمهوری برکنار شد که به عنوان یک پیروزی برای میرضیایوا تلقی شد.
برای رسیدگی به این حواشی و دور کردن خانواده ریاست‌جمهوری از رسوایی‌های گذشته، میرضیایوا خود را به عنوان یک الگوی متفاوت معرفی می‌کند. او یک سیاست‌گذار است، تیم کارشناسان خود را دارد و برخلاف کریموا که به ویژه به خاطر چنین دخالت‌هایی شناخته شده بود، از مشارکت در فعالیت‌های تجاری و انتصابات دولتی خودداری می‌کند.
سخنرانی‌های میرضیایوا هرگز شامل اظهارنظرهای تند در مورد مسائل تفرقه‌انگیز نیست و موضعی بی‌طرف را حفظ می‌کند. او که به سبکی زیبا اما ساده شهرت دارد، اغلب تصاویری از خانواده و لحظات ساده زندگی خود، مانند نان خوردن یا احترام به بزرگان، را به اشتراک می‌گذارد که رویکرد خانواده‌محور پدرش را بازتاب می‌دهد.
از حقوق زنان تا سیاست خارجی: گسترش حوزه نفوذ
میرضیایوا همچنین به طور فعال از برابری جنسیتی حمایت می‌کند. او پیشگام قانونی برای محافظت از زنان و کودکان در برابر خشونت در جامعه‌ای با مردسالاری فزاینده بود.
او همچنین از تلاش‌ها برای تقویت هویت ازبکی حمایت می‌کند، اغلب به زبان ازبکی صحبت کرده و در رویدادهای فرهنگی شرکت می‌کند.
اکنون میرضیایوا با تغییر تمرکز خود از مسائل رسانه‌ای و زنان، به مسائل پیچیده‌تر اقتصادی و سیاست خارجی می‌پردازد. در دیدار با جباروف، میرضیایوا باید در مورد مسائل پیچیده مرزی، حمل و نقل و انرژی بین قرقیزستان و ازبکستان، به ویژه پروژه بسیار مهم راه‌آهن چین-ازبکستان که از قرقیزستان می‌گذرد، گفتگو می‌کرد.
در ماه مه، او به روسیه سفر کرد و با مقامات عالی‌رتبه‌ای مانند نخست‌وزیر میخائیل میشوستین و رئیس دفتر ریاست‌جمهوری آنتون واینو دیدار کرد.
در اینستاگرام، ویدئوهایی از او وجود دارد که در مورد «مأموریت» خود به عنوان «یار بابا» (Dad’s helper) صحبت می‌کند. این ممکن است توصیف دقیقی از نقش میرضیایوا تاکنون باشد: کمک به پدری که پس از نزدیک به یک دهه در قدرت، عمدتاً به حمایت خانواده‌اش تکیه دارد.
مسئله جانشینی: نگاهی به تجارب همسایگان و توجه ویژه مسکو
بحث در مورد چشم‌انداز میرضیایوا به عنوان جانشین پدرش، به طور انکارناپذیری مقایسه‌هایی با کشورهای همسایه را به همراه دارد. در آذربایجان و ترکمنستان، سلسله‌های سیاسی از پدر به پسر با موفقیت منتقل شده‌اند. در مقابل، در قزاقستان و تاجیکستان، دختران ارشد قدرتمند – داریگا نظربایوا و آزاده رحمان – توسط نخبگان پذیرفته نشدند و نتوانستند تابوی رهبران زن را بشکنند.
تاریخ جانشینی در کشورهای پسا شوروی و بحث بین انتقال قدرت به خانواده یا به یک فرد خارجی، درس‌های ارزشمندی را ارائه می‌دهد.
کشوری که ممکن است از نزدیک مورد میرضیایوا را مشاهده کند، روسیه است. ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، که دختر ارشدش، ماریا ورونتسوا، به طور فزاینده‌ای در زندگی عمومی فعال شده است، ممکن است تجربه ازبکستان را برای انتصابات سیاسی آینده خود آموزنده بیابد.
انتهای پیام/
