«کارآمدی» عنصر جدانشدنی هویت طلبگی

حجت‌الاسلام والمسلمین محمد عالم‌زاده نوری، در گفت‌وگو با خبرنگار حوزه و روحانیت خبرگزاری تسنیم، درباره بازخوانی هویت طلبگی اگفت: شناخت هویت طلبگی و داشتن یک تعریف کامل و جامع و مانع و قاطع از طلبگی و کار طلبگی و تمایز بخشیدن به طلبه از غیر طلبه به‌صورت روشن یک ضرورت برای حوزویان و نیز غیر حوزویان به‌شمار می‌رود.

معاون تهذیب حوزه‌های علمیه با بیان اینکه غیر حوزویان گاهی به‌دلیل اینکه طلبگی را نمی‌شناسند توقعات بیجا از طلبه دارند افزود: مردم از جراحی قلب یک تصویر نسبتاً درستی دارند و هیچ‌گاه از یک متخصص جراح قلب انتظار ندارند مساله ترافیک یا مساله ریاضی را بتواند حل کند.

وی بیان کرد: اما گاهی به‌دلیل اینکه تصویر روشنی از عالَم طلبگی وجود ندارد، انتظارات بی‌جایی از طلاب شکل می‌گیرد و گمان می‌شود طلبه به‌دلیل اینکه طلبه شده هر کار خوبی را باید انجام دهد و متکفل هر برنامه خوبی است.

حجت‌الاسلام والمسلمین عالم‌زاده نوری عنوان کرد: برای حوزویان نیز ضرورت دارد تا معنای طلبگی را بشناسند؛ چون وقتی معنای طلبگی به‌صورت دقیق آشکار نباشد طلبه ممکن است به یک سری فعالیت‌های مفید و مقدس و مبارک بپردازد و آن را به‌پای طلبگی فاکتور کند، در حالی که هیچ ارتباطی با طلبگی ندارد.

وی تصریح‌کرد: برای مسئولان حوزه نیز ضرورت دارد تا این مفهوم را وقتی می‌خواهند برای طلاب برنامه ریزی کنند به‌خوبی درک کنند، به‌طور کلی طلاب اگر تصویر کامل و روشن و قاطعی از طلبگی نداشته‌باشند، برنامه‌هایشان برای شخصیت دیگری شکل می‌گیرد.

معاون تهذیب حوزه‌های علمیه خاطرنشان کرد: اگر تصویر از طلبگی، تصویر کاملی نباشد، احتمال اینکه طلبه از عالم طلبگی به‌جای دیگری پرتاب شود وجود دارد و احتمال اینکه کارهای مثبت و خوب و مقدسی به‌پای طلبگی انجام و بخشی از وقت خود را به‌غیر از طلبگی اختصاص دهد و هیچ احساس وجدان دردی نکند وجود دارد.

وی اظهار داشت: در این راستا باید شاخص‌های روشن‌تری را عرضه کنیم برای اینکه طلبگی را از غیر طلبگی متمایز نماییم و باز بشناسیم؛ وقتی ما می‌گوییم این کار، کار طلبگی نیست اصلاً نمی‌خواهیم جایگاهی را تحقیر و استخفاف کنیم؛ بلکه می‌خواهیم به‌عنوان جایگاهی اجتماعی آن را تعریف کنیم که کارویژه‌ای دارد.

حجت‌الاسلام والمسلمین عالم‌زاده نوری گفت: طلبگی یک کارویژه خاص و خدمت اجتماعی از مقوله خدمات نرم است و حتماً هم باید در نهایت بحث به شاخص‌های تمایز بخشی برسیم و مرکز قاطع دقیق و مرز روشنی بگذاریم که چه کسی طلبه است یا نیست.

لباس طلبگی معیار روشنی برای طلبه بودن نیست

وی افزود: لباس طلبگی معیار روشنی برای طلبه بودن نیست؛ ممکن است کسانی در این لباس باشند و طلبه نباشند و یا در این لباس نباشند، اما طلبه باشند، قطعاً داشتن کد پرسنلی در حوزه علمیه، ملاک روشنی برای طلبگی محسوب نمی‌شود ممکن است.

معاون تهذیب حوزه‌های علمیه بیان کرد: ما در هر صنف اجتماعی که هر خدمتی را دارد انجام می‌دهد در واقع یک دوران آموزشی و یک دوران خدمت داریم؛ یعنی طلبه اگر طلبه نمی‌بود و هر کار دیگری می‌شد و یا هر شغل دیگری انتخاب می‌کرد دو دوره را باید می‌پیمود.

وی در مورد این دو دوره عنوان کرد: یعنی باید دوره تحصیل و یادگیری و دوره ثمردهی و خدمت اجتماعی را می‌پیمود؛ کارها به حسب اهمیت‌شان دارای تحصیلات تخصصی متفاوت هستند؛ هر چه کار سنگین تر‌شود، کارهای تخصصی بیشتری نیاز دارد، بنابراین در هر صنف اجتماعی دو مرحله داریم که شامل مرحله تحصیل و خدمت است؛ طلبه نیز این گونه است تحصیلات تخصصی طلبگی کرده و خدمات طلبگی ارائه می‌دهد، پس دو شاخص تیز داریم.

عالم‌زاده نوری تصریح‌کرد: برای اینکه کار طلبگی را از غیر طلبگی تمایز دهیم و طلبه را از غیر طلبه تفکیک کنیم، یک شاخص کمی و دیگری شاخص کیفی وجود دارد؛ شاخص کمی این است که شخص در صورتی طلبه است که عمده زمان و توان خود را به کار طلبگی بپردازد.

وی اظهار داشت: شاخص کیفی نیز یعنی علوم تخصصی را کسب کند؛ در واقع کار طلبگی کاری است که انجام دادن ان نیاز به علوم تخصصی و تحصیل علوم اسلامی دارد؛ مثلاً تبلیغ دین وظیفه مؤمنانه است اما طلبگی محسوب نمی‌شود، چون برای طلبگی شاخص داریم.

معاون تهذیب حوزه‌های علمیه ادامه‌داد: کسانی که در دانشگاه، رشته‌های علوم اسلامی را می‌خوانند آنها رقیقه‌ای از عالَم طلبگی دارند، علوم حوزوی به یک معنا به دانشگاه رفته است و کارویژه حوزوی در جای دیگری دارد آموزش داده‌می‌شود، بنابراین حقیقتاً از مقوله فعالیت‌های حوزوی است، منتها تفاوت‌هایی دارد ممکن است سطح آن ضعیف‌تر باشد، در این باره تفاوت بنیادین ندارند اما تفاوت سطح دارند.

وی در مورد ریزش پنهان در طلبگی نیز خاطرنشان کرد: فشار اقتصادی و اجتماعی به‌تنهایی در کنار گذاشتن طلبگی مؤثر نیست؛ بلکه بدان علت است که طلبه معنای طلبگی را درک نکرده و کار طلبگی را ارزشمند تلقی نمی‌کند؛ چرا که بحران هویت داریم، در واقع به‌دلیل نشناختن هویت است.

عالم‌زاده نوری گفت: وقتی فردی لباس روحانیت در تن دارد هر کاری کند پای طلبگی می‌نویسند؛ پس باید هویت طلبگی را بشناسد؛ در این باره اگر کسی طلبه باشد و به شغل دیگری روی بیاورد، از عالَم طلبگی بیرون آمده است، در واقع طلبه نمی‌داند حقیقت طلبگی چیست.

وی تأکید کرد: طلبه باید به طلبگی افتخار کند و آن را ارزشمند بداند و حاضر نباشد آن را با کاری معاوضه کند؛ یکی از مسائلی که طلاب از طلبگی خارج می‌شوند آن است که قدر طلبگی را نمی‌دانند، بحران دوم عدم تعلق به عالم طلبگی است که باعث می‌شود طلبه از هویت خود خارج شود.

معاون تهذیب حوزه‌های علمیه در ادامه گفت: بسیاری از علمای دین، علی‌رغم مشکلات مالی و معیشتی، با خون دل، طلبگی را در جهت هدایت جامعه حفظ کردند و پای دین خدا ماندند؛ در این عرصه علما و روحانیونی موفق‌ترند که نوعاً سختی‌های بیشتری را تحمل کردند.

وی افزود: گاهی شخص، طلبگی را می‌شناسد و به آن عشق می‌ورزد، اما به‌دلیل مسائل و مشکلاتی چون گرفتاری‌های معیشتی و خانوادگی و حتی مشکلات جسمی؛ امکان طلبگی موفق ندارد، اما باید بدانیم در این کار، سختی‌های زیادی وجود دارد و انبیای الهی با مشکلات زیادی در مسیر هدایت روبه‌رو بودند.

عالم‌زاده نوری بیان کرد: طلبه می‌داند که باید سرمایه‌های زندگی‌اش را در راه خدا و دین وقف کند؛ امام‌خمینی (ره) در چندین جا فرمودند: کسی که طعم فقر و محرومیت را نچشیده صلاحیت این را ندارد در مسند راهبری جامعه بنشیند؛ چون مردم را درک نمی‌کند.

هویت طلبگی، زمانی باقی می‌ماند که خود را در عالم طلبگی، کارآمد بشناسند

وی عنوان کرد: فقری که طلاب در مسیر طلبگی می‌چشند، آنها را با آحاد جامعه همراه می‌کند و همه این مشکلات در عزم طلبه خللی وارد نخواهد کرد؛ هویت طلبگی زمانی باقی می‌ماند که خود را در عالم طلبگی، کارآمد بشناسند؛ اگر طلبه فرصت خدمت اجتماعی را به‌دست نیاورد احساس کارآمدی ندارد.

معاون تهذیب حوزه‌های علمیه تصریح‌کرد: انسان از اینکه احساس کند فایده‌ای ندارد دچار بحران می‌شود و با همین حس، طبله از عالم طلبگی ناامید می‌شود، این امر به ناکارآمدی و ناتوانی در نقش آفرینی اجتماعی بستگی دارد و انسان احساس ارزشمندی خود را از دست می‌دهد.

وی خاطرنشان کرد: در اینجا با دو بحران هویت و بحران منزلت مواجه‌ایم؛ بحران هویت در دل طلبه و بحران منزلت اجتماعی در چشم مردم اتفاق می‌افتد، مردم زمانی منزلت اجتماعی طبله را خفیف می‌دانند که فکر می‌کنند طلبه دردی از جامعه را درمان نمی‌کند، در حالی که باید به مردم نشان داد طلبه نقش مهمی در مسائل اجتماعی و فرهنگی و خانوادگی دارد؛ مثلاً می‌تواند با سخنان خود موجب استحکام خانواده در جامعه شود.

عالم‌زاده نوری افزود: امروز بسیاری از مسائلی که در فرهنگ مردم جا افتاده و زیست می‌کنند محصول کار طلاب است، گاهی حضور عالم ربانی در فرهنگ اثرگذار است، اما چون بسیاری از خدمات طلاب، نرم است و قابل مشاهده نیست کمتر دیده‌می‌شود، البته فرهنگ جامعه بالا رفته و تا حدی خدمات نرم را می‌بینند و قدرشناسی هم می‌کنند.

وی عنوان کرد: نیاز است روحانیت خدمات خود و منزلت اجتماعی‌شان را تبیین کنند، از طرفی در مساله هویت نیز شخص هویت طلبگی خودش را ارزشمند نمی‌شناسد یا می‌شناسد و این نسبت مستقیم با احساس کارآمدی و عدم کارآمدی دارد.

معاون تهذیب حوزه‌های علمیه بیان کرد: باید طلاب را تقویت کنیم تا کارآمدی اجتماعی‌شان بالا رود، در این باره راهکارهایی وجود دارد؛ ابتدا طلبه ابتدا باید درس خود را به‌خوبی بخواند تا کارآمدی لازم را داشته‌باشد؛ دوم اینکه در طول سنوات طلبگی، فعالیت‌هایش جهت گیری خاصی پیدا کند و با حفظ سنگر فرهنگی و دینی در مرز اعتقادی گسترده با جبهه شیاطین بجنگد و سوم اینکه بداند دوران کار فردی گذشته و باید به‌سمت کارهای تیمی و تخصصی رفت.

انتهای پیام /