آپارتاید هیدرولوژیک

به گزارش گروه رسانه‌های خبرگزاری تسنیم، ادعای بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل در مورد توانایی این رژیم برای حل مشکلات آبی دیگر کشور‌ها، در حالی مطرح می‌شود که آبی که آن‌ها مصرف می‌کنند، عمدتاً متعلق به کشور‌های همسایه است. نتانیاهو و دیگر مقامات این رژیم بار‌ها به توانایی‌های رژیم در مدیریت آب اشاره کرده‌اند و این موفقیت را به‌عنوان یک دستاورد بزرگ در برابر بحران‌های منطقه‌ای به نمایش گذاشته‌اند. این روایت مدعی است اسرائیل با هوش و نوآوری خود توانسته بر چالش‌های کم‌آبی غلبه کند و حتی به یک صادرکننده آب تبدیل شود. 

ادعا‌های این‌چنینی، اغلب با سرزنش و مقصر دانستن کشور‌های دیگر از جمله ایران، به دلیل ناتوانی در مدیریت منابع آبی خود همراه است. نتانیاهو در پیام‌های خود به مردم ایران، با استفاده از بحران آب سعی در تحریک و دعوت به شورش‌های خیابانی دارد. نگاهی به تاریخ هیدروپلیتیک و داده‌های آماری این حوزه، نشان می‌دهد که بخش مهمی از امنیت آبی اسرائیل نه از نوآوری، بلکه از اشغال، غصب و استفاده از زور تأمین می‌شود. این رژیم نه‌تنها نماد سلاح‌سازی آب بلکه به‌عنوان تمثال جنگ آب شناخته می‌شود و این سابقه نشان می‌دهد که هیچ‌گاه نمی‌تواند ادعایی برای حل مشکلات آبی سایر کشور‌ها داشته باشد. 

دزدی 80 درصدی آب کرانه
بحران آب در سرزمین‌های اشغالی فلسطین ریشه در سال 1967 دارد، زمانی که اسرائیل کنترل منابع آب در کرانه باختری را به دست گرفت. این کنترل با امضای توافق‌نامه موقت اسلو (اسلو دوم) در سال 1995 که قرار بود یک راهکار موقت پنج‌ساله باشد، رسمی شد. این توافق‌نامه مقادیر آب اختصاص‌یافته به هر طرف را مشخص کرد. توافق همچنان به قوت خود باقی است و به دلیل تخصیص ناعادلانه منابع آب فرامرزی، اسرائیل در حال حاضر تقریباً 80 درصد از ذخایر آب در کرانه باختری را کنترل می‌کند. این کنترل توسط مکوروت (Mekorot)، شرکت ملی آب اسرائیل اعمال می‌شود که از سال 1967 مدیریت منابع آب کرانه باختری را بر عهده گرفته و شهرک‌های اسرائیلی را به شبکه تأمین آب خود متصل کرده است. 

طبق گزارشی از اداره ملی دفاع از زمین و مقاومت در برابر شهرک‌سازی‌ها، 52درصد از آب کرانه باختری به مصرف اسرائیلی‌ها منحرف می‌شود، درحالی‌که 32درصد دیگر به شهرک‌ها اختصاص می‌یابد. این توزیع ناعادلانه، تنها 16درصد از منابع آب کرانه باختری را برای فلسطینی‌ها باقی می‌گذارد که این روز‌ها همان هم به‌سختی وصول می‌شود. 

صهیونیست‌ها 12برابر بیشتر از فلسطینی‌ها آب متعلق به آن‌ها را مصرف می‌کنند
یکی از شاخص‌ترین نمود‌های این نابرابری، مصرف سرانه آب است. داده‌ها تفاوت‌های چشمگیری را نشان می‌دهند که فراتر از هرگونه توجیه فنی یا طبیعی است و نمایش واقعی از یک آپارتاید آبی است. این آمار رسمی اعلام‌شده، نابرابری 7 به 1 را نشان می‌دهد. میزان مصرف رسمی اعلام‌شده آب برای ساکنان رژیم‌صهیونیستی 2.4میلیارد مترمکعب در سال است، درحالی‌که این میزان برای فلسطینی‌ها تنها 300 میلیون مترمکعب در سال است. بااین‌وجود بسیاری از متخصصان حوزه آب این آمار را غیرواقعی و دست‌کاری‌شده توسط اسرائیل اعلام می‌کنند و نسبت واقعی حق استفاده از آب اسرائیلی‌ها نسبت به فلسطینی‌ها را 9 به 1 و حتی 12 به 1 اعلام می‌کنند. 

طبق داده‌های مختلف آماری، یک فلسطینی به طور متوسط حدود 85.7 لیتر آب در روز مصرف می‌کند. این مقدار به طور قابل‌توجهی کمتر از حداقل 100 لیتر توصیه‌شده توسط سازمان بهداشت جهانی (WHO) است. در برخی مناطق که تحت کنترل کامل نظامی اسرائیل هستند، فلسطینیان با تنها 20 لیتر در روز زندگی می‌کنند که به طرز وحشتناکی پایین‌تر از استاندارد‌های یک زندگی انسانی است. 

در سال 2010، کمیته حقوق بشر اعلام کرد «در مورد کمبود آب که به طور نامتناسبی بر جمعیت کرانه باختری تأثیر می‌گذارد، به دلیل جلوگیری از ساخت و نگهداری زیرساخت‌های آب‌وفاضلاب و همچنین ممنوعیت ساخت چاه‌ها، نگران است.» 

در مقابل، اسرائیلی‌ها به طور متوسط بیش از 300 لیتر آب در روز مصرف می‌کنند. رقمی نزدیک به چهار برابر مصرف فلسطینی‌ها. گزارش سازمان ملل در سال 2014 تخمین زد که ساکنان اسرائیل و شهرک‌های اسرائیلی حدود 250 لیتر آب در روز مصرف می‌کنند، درحالی‌که فلسطینی‌ها تنها به 84 لیتر دسترسی دارند. گزارش دیگری از سال 2024 نیز نشان می‌دهد مصرف روزانه فلسطینی‌ها حدود 82 لیتر است، درحالی‌که برای اسرائیلی‌ها 320 لیتر است. 

حملۀ شهرک‌نشین‌ها به منابع آب غزه
بحران آب تنها به توزیع نابرابر محدود نمی‌شود. سیاست‌های اسرائیل و اقدامات شهرک‌نشینان غیرقانونی، به زیرساخت‌ها و منابع حیاتی آب فلسطینی‌ها آسیب رسانده است. پایگاه آناتولی طی گزارشی در سال 2023 هشدار داد مقامات اسرائیلی و شهرک‌نشینان غیرقانونی تلاش‌های خود را برای تصرف منابع آب فلسطینی‌ها تشدید کرده‌اند که شامل «تخریب بیش از 500 چاه جمع‌آوری آب باران» در سراسر کرانه باختری می‌شود. حمله اخیر شهرک‌نشینان به چشمه عین سامیه در شرق رام‌الله منجر به توقف کامل پمپاژ آب به ده‌ها روستا و شهر شد. 

در نوار غزه، وضعیت فاجعه‌بارتر است. جمعیت غزه عمدتاً از «آبخوان ساحلی» تغذیه می‌شود که تنها منبع آب شیرین در این منطقه است. بااین‌حال، به دلیل پمپاژ بیش از ظرفیت (نزدیک به سه برابر نرخ تجدید آن)، آب دریا به داخل آن نفوذ کرده و آن را آلوده کرده است. گزارش تیم کشوری سازمان ملل 13‌سال پیش و قبل از اینکه رژیم اسرائیل مانند این روز‌ها، خوی وحشی‌گرایانه‌اش را به رخ دنیا بکشد، اعلام کرد 90 تا 95درصد از آب آبخوان برای مصرف انسان نامناسب است. تشدید حملات وحشیانه رژیم‌صهیونیستی به غزه، این وضعیت را تشدید کرده و به تخریب گسترده زیرساخت‌های آب‌وفاضلاب منجر شده است. در سال 2014، در هفته‌های اول پس از آتش‌بس، تخمین زده شد که 1.2 میلیون نفر از ساکنان غزه به آب جاری دسترسی نداشتند. در سال 2024، دیده‌بان حقوق بشر هشدار داد حملات اسرائیل به زیرساخت‌های آب‌وفاضلاب در غزه، بخش مهمی از «جنایت نسل‌کشی» است. 

فناوری آب یا غصب منابع؟ 
قابل‌انکار نیست که اسرائیل در زمینه فناوری‌های آبی حرف‌هایی برای گفتن دارد. این رژیم حدود 86درصد از فاضلاب خانگی خود را تصفیه و برای کشاورزی بازیافت می‌کند و پروژه‌های نمک‌زدایی در مقیاس بزرگ را اجرا کرده است. این کارخانه‌ها می‌توانند نیاز‌های آبی مصرف‌کنندگان اسرائیلی را تضمین کنند. بااین‌حال، این تکنولوژی‌ها نباید این واقعیت را پنهان کنند که بخش قابل‌توجهی از آب اسرائیل همچنان از منابع طبیعی غصب‌شده تأمین می‌شود. 

1- کنترل بر منابع طبیعی حیاتی: حدود 60 درصد از تأمین آب اسرائیل توسط منابع طبیعی، از جمله آبخوان کوهستانی و حوضه رود اردن تأمین می‌شود. آبخوان کوهستانی، که بزرگ‌ترین و باکیفیت‌ترین منبع آب در منطقه است، بیش از 80 درصد از منطقه تغذیه آن از بارش باران در کرانه باختری تأمین می‌شود. با این حال، اسرائیل مقدار قابل‌توجهی از این آب را از طریق بیش از 300 چاه خود استخراج می‌کند، درحالی‌که به فلسطینی‌ها اجازه حفر چاه‌های جدید داده نمی‌شود. 

2- پروژه حامل آب ملی (NWC): این سیستم کانال و خط لوله به طول 130 کیلومتر، به‌تنهایی سالانه 329 میلیون مترمکعب آب از رود اردن منحرف می‌کند که بیش از یک‌چهارم کل جریان آن است. این اقدام به کاهش سطح رود اردن و در نتیجه به کاهش قابل‌توجه سطح آب «دریای مرده» منجر شده و به اکوسیستم وابسته به آن آسیب رسانده است. این پروژه به‌تنهایی یک‌سوم نیاز‌های آبی اسرائیل را تأمین می‌کند. بنابراین، موفقیت‌های فناورانه اسرائیل در کنار سیاست‌های نظامی و کنترل بر منابع آب طبیعی قرار گرفته است. حتی درحالی‌که این رژیم سرمایه‌گذاری زیادی در فناوری‌های آبی انجام می‌دهد، همچنان بخش قابل‌توجهی از آب خود را از طریق غصب منابع فلسطینی‌ها تأمین می‌کند. 

سلاح‌سازی با آب 
کارشناسان حوزه دیپلماسی آب با اشاره به برخی مطالعات اشاره می‌کنند که در 60 سال گذشته بیش از 37 مورد تنش آبی بین کشور‌های مختلف صورت‌ گرفته و منجر به درگیری‌های نظامی شده که ازاین‌بین، بیش از 30 مورد آن مربوط به درگیری‌های اسرائیل بر سر منابع آب مشترک با همسایگان سرزمین‌های اشغالی بوده است. این مسئله باعث شده اسرائیل از آب به‌عنوان یک سلاح و ابزار نظامی علیه مردم استفاده کند. 

سیاست‌های آبی اسرائیل در قبال همسایگانش، حتی با آن‌هایی که پیمان صلح امضا کرده گواهی بر این مدعاست. با وجود پیمان صلح، اسرائیل از اردن آب می‌دزدد و به بند‌های آب توافق وادی عرب بی‌اعتناست. مصر نیز با وجود اهمیت فوق راهبردی‌اش برای تل‌آویو، در برخی مناطق خود با بحران آب روبه‌روست؛ بدون اینکه اسرائیل اندک کمکی به آن بکند. سوریه نیز از این قاعده مستثنی نیست؛ اسرائیل سد المنطره آن را به‌عنوان بزرگ‌ترین منبع آبی جنوب این کشور اشغال و همراه ذخایر آبی فراوان جولان سرقت می‌کند. 

نکته قابل‌تأمل دیگر آنکه بعد از سقوط دولت اسد و روی کار آمدن جولانی، اسرائیل اقدام به اشغال بیشتر اراضی بلندی‌های جولان کرد. یکی از دلایل مهم اشغال این بلندی‌ها توسط این رژیم این بود که بخش مهمی از سرچشمه‌های «رود اردن» و همچنین «رود حسبانی» از بلندی‌های جولان سرچشمه می‌گیرند و اشغال این اراضی با هدف تسلط بر منابع آبی بوده است. رژیمی که بخش عمده از تأمین آب خود را با زور نظامی و اشغال و تجاوز تأمین می‌کند و سلاح‌سازی آب علیه مردم به‌عنوان حربه و تاکتیک شناخته‌شده او در دنیاست، نمی‌تواند ادعایی برای حل مشکلات آبی برای سایر کشور‌ها داشته باشد. 

توضیح نمودار‌های یک و دو
*برخی از داده‌های این نمودار‌ها مربوط به سال‌های پیش از جنایت‌های تازه رژیم‌صهیونیستی پس از هفت اکتبر است. بااین‌حال نشان داده شده که در سال 2020، سرانه مصرف آب در اسرائیل (320 لیتر/نفر/روز) بسیار بالاتر از فلسطین (82 لیتر) بود که این میزان در فلسطین کمتر از حداقل استاندارد سازمان بهداشت جهانی (100 لیتر) است. دسترسی به آب نیز در کرانه باختری (95درصد) بسیار بهتر از نوار غزه (11درصد) است. پیش‌بینی‌ها در آن سال و بدون درنظرگرفتن جنایت‌های جدید نشان می‌دهند که تا سال 2032، تقاضای آب و سرانه مصرف در کرانه باختری افزایش می‌یابد، درحالی‌که در نوار غزه، این مقادیر ثابت خواهند ماند و حتی کارشناسان معتقدند در دو سال اخیر نزولی هم بوده است. 

منبع: فرهیختگان

انتهای پیام/