از مصائب خبرنگاری تا ضرورت‌های عصر دیجیتال
خبرنگاری «جهاد در میدان بی‌صدایی» است! جهادی که امروز، مصائبش سنگین‌تر شده و ابزارهایش پیچیده‌تر.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از شیراز، علی‌محمد پشوتن، پیشکسوت عرصه رسانه استان فارس طی یادداشتی اختصاصی که در اختیار خبرگزاری تسنیم قرار داده است، نوشت:
فعالان این عرصه، همواره پیگیر، مطالبه‌گر و انعکاس دهنده مسائل و مشکلات جامعه بوده‌اند اما خود با چالش‌ها، موانع و مصائب متعددی مواجه هستند، مشکلاتی که بیشتر ریشه در قوانین، سیاست‌گذاری‌ها و تصمیمات کلان دارد.
با این تأکید که اعضای جامعه خبری فعال در رسانه‌ها را نمی‌توان در یک قاب دید، قطعا بخش قابل توجهی از فعالان عرصه خبر اعم از خبرنگار و عکاس خبری، دبیر و سردبیر، جایگاه علمی، تخصصی و حرفه‌ای قابل اعتنایی دارند. اما به دلیل باز شدن عرصه فعالیت برای پلتفرم‌ها، شبکه‌های اجتماعی و پایگاه‌های خبری-تحلیلی و نبود شاخص‌های فنی و تخصصی برای اعطای مجوز دایرکردن رسانه از یک سو و گسترش استفاده از نیروی کار ارزان، شاهد تنزل کیفی تولیدات رسانه‌ای هستیم. برای درک بهتر مصائب خبرنگاران و عکاسان خبری، می‌توان موارد زیر را به عنوان چالش جدی این عرصه مطرح کرد؛
1. خطر و تهدید: خبرنگاران ایرانی، از زخم زبان‌ها مردم و مسئولان تا تهدیدهای امنیتی، قضایی و ... همیشه در معرض آسیب بوده‌اند.
امروز هم فشارهای سیاسی، سانسور پنهان و محدودیت‌های غیررسمی، نفس حرفه‌ای اعضای این جامعه را تنگ کرده است.
2. فقر اقتصادی، عزتِ قلم: حقوق ناکافی و قراردادهای موقت و ....، کرامت بسیاری از همکاران را خدشه‌دار کرده است. روزنامه‌نگاران قدیمی به خاطر دارند که روزی قلم، هم نان می‌داد هم عزت، اما امروز ،گاه بسیاری از فعالان این عرصه مجبور می‌شوند برای «نان»، قلم را بفروشند!
3. انفجار اطلاعات و بی‌اعتباری خبر: فضای مجازی، خبرنگار حرفه‌ای را با رقبای بی‌مسئولیتی مواجه کرده که بدون راستی‌آزمایی، اخبار را مانند بمب در جامعه رها می‌کنند.
اعتماد عمومی به رسانه‌ها کاهش یافته و این، بار مسئولیت خبرنگاران متعهد را سنگین‌تر کرده است.
4. دیجیتالی شدن و فرسودگی شغلی: امروز خبرنگار باید همزمان نویسنده، عکاس، فیلمبردار، تدوینگر و حتی تحلیلگر باشد. این حجم از انتظارات، روحیه حرفه‌ای را تحلیل می‌برد.
در شرایط کنونی به عنوان فعال حوزه خبر ضرورت‌هایی نیاز داریم تا فردایی پیروزمندانه را ترسیم کنیم. لذا نیازمند تلفیق اصالت قدیم و ابزار جدید هستیم. بنابر این راهکارهایی را می‌توان به اعضای جامعه خبری پیشنهاد داد؛
1. مسلح شدن به دیجیتال: خبرنگار امروز باید مانند یک «مبارز چندسلاحی» باشد: تسلط بر تولید محتوای چندرسانه‌ای (پادکست، موشن‌گرافیک، گزارش تعاملی) و استفاده هوشمند از شبکه‌های اجتماعی.
2. ژورنالیسم داده محور: رقابت امروز، بر سر «تحلیل» است، نه فقط «انتقال خبر». بنابراین بسیاری از ابزارهای تولید، طراحی و تدوین محتواهای رسانه‌ای باید برای هر خبرنگاری مثل خودکار آشنا باشند.
3. اخلاق حرفه‌ای سلاح است: در دریای اخبار جعلی، اعتبار یک رسانه به پایبندی آن به «راستی‌آزمایی» و «انصاف» است. این همان نقطه تمایز یک خبرنگار و رسانه حرفه‌ای با رسانه‌های زرد محسوب می‌شود.
4. شبکه‌سازی و تخصص‌گرایی: خبرنگاران باید مانند پزشکان، «متخصص» شوند: محیط‌زیست، اقتصاد دیجیتال، امنیت سایبری و... . عمق کار، مخاطب را پایبند می‌کند.
5. نوآوری در مدل‌های درآمدی: رسانه‌ها باید به سمت اشتراک‌گذاری محتوای اختصاصی، همکاری با استارتاپ‌ها و جذب اسپانسرهای هدفمند حرکت کنند.
در همین راستا و در موضوع چالش‌های حوزه رسانه، می‌توان راهکارهایی با ترکیب ساختاری، آموزشی و فناورانه برای مطرح و دنبال کردن در سطوح قانون‌گذاری و تصمیم‌سازی ارائه داد با این هدف که تأثیرات چنین اقداماتی، منجر به ارتقاء کیفی فعالیت‌های رسانه‌ای شود.
1. تغییر پارادایم سیاست‌گذاری رسانه‌ای
حرکت از رویکرد امنیتی به توسعه محور: سیاست‌گذاری رسانه‌ای باید بر اساس اعتماد متقابل بین حاکمیت و رسانه‌ها باشد و توازن بین آزادی بیان و مسئولیت اجتماعی را رعایت کند. این تغییر می‌تواند به تقویت گفتمان عمومی و توسعه ملی کمک کند.
اصلاح چارچوب قانونی: بازنگری در قوانین رسانه‌ای برای افزایش استقلال حرفه‌ای رسانه‌ها و ایجاد فضای رقابت و نوآوری ضروری است. الگوبرداری از نظام‌های دوگانه (عمومی و خصوصی) در سایر کشورها می‌تواند مفید باشد .
ایجاد و حمایت از توسعه انجمن‌های مستقل صنفی در حوزه رسانه.
2. تقویت سواد رسانه‌ای
آموزش اختصاصی: پیش‌بینی و اجرای رویدادهای علمی و آموزشی ویژه فعالان رسانه با برنامه‌ریزی مستمر و منوط کردن تداوم فعالیت اعضای جامعه رسانه، به شرکت در چنین دوره‌هایی.
آموزش عمومی: اجرای برنامه‌های آموزشی برای ارتقای سواد رسانه‌ای در مدارس، دانشگاه‌ها و جامعه، به ویژه برای تشخیص اخبار جعلی و تحلیل انتقادی محتوا.
3. بهبود اقتصاد رسانه
حمایت غیرمستقیم از رسانه‌ها: جایگزینی یارانه‌های مستقیم با معافیت‌های مالیاتی و تسهیلات برای نوآوری، به استقلال اقتصادی رسانه‌ها کمک می‌کند، با این تاکید که بخشی از یارانه و حمایت‌ها باید اعضای جامعه رسانه را دربرگیرد.
سرمایه‌گذاری در استارتاپ‌های رسانه‌ای: ایجاد صندوق‌های خطرپذیر برای حمایت از کسب‌وکارهای نوپای رسانه‌ای و تولید محتوای باکیفیت .
4. تنظیم‌گری هوشمند فضای مجازی و رسانه‌های نوین
تعریف قانونی صوت و تصویر فراگیر: رفع ابهامات قانونی و ایجاد یک نهاد تنظیم‌گر مستقل برای مدیریت محتوای دیجیتال، به جای انحصار صداوسیما .
استفاده از ظرفیت رسانه‌های اجتماعی: به جای محدودسازی، باید از پلتفرم‌های دیجیتال برای مشارکت شهروندی و اطلاع‌رسانی مؤثر استفاده کرد.
5. توسعه نیروی انسانی و نخبه‌پروری
ایجاد رشته‌های تخصصی: راه‌اندازی دانشکده‌ها یا دوره‌های دانشگاهی در حوزه فناوری اطلاعات، امنیت سایبری و رسانه برای تربیت نیروی متخصص.
استفاده از نخبگان در مدیریت رسانه: به کارگیری مدیران توانمند و باانگیزه در شورای عالی فضای مجازی و سازمان‌های رسانه‌ای برای جلوگیری از سیاست‌زدگی.
6. فرهنگ‌سازی و تولید محتوای جذاب
7. مدیریت یکپارچه در سطح رسانه‌های دولتی
انسجام سازمانی: تشکیل کارگروه‌های تخصصی برای هماهنگی بین رسانه‌های دولتی و جلوگیری از کارهای جزیره‌ای.
تعامل با رسانه‌های خصوصی: همراه‌سازی رسانه‌های مستقل و حامیان دولت برای تقویت تصویر عمومی.
8. مواجهه با چالش‌های اخلاقی هوش مصنوعی
تدوین قوانین اخلاقی: تنظیم مقررات برای استفاده از هوش مصنوعی در رسانه، با تأکید بر حریم خصوصی و جلوگیری از سوگیری‌های الگوریتمی.
حسابرسی اخلاقی: نظارت مستمر بر عملکرد سیستم‌های هوش مصنوعی در تولید محتوا برای جلوگیری از انتشار اطلاعات نادرست.
سخن پایانی اینکه، خبرنگاری در ایران، همیشه پیش و بیش از یک شغل، یک "رسالت" بوده است. امروز اگرچه تهدیدها از زمین و هوا می‌بارد، اما فرصت‌ها نیز بی‌سابقه‌اند. خبرنگار پیروز کسی است که؛
قلمش را به «سرعت» فضای مجازی، اصولش را به «کلیک» بیشتر و کرامتش را به «تبلیغات» نفروشد. یادمان بماند که تاریخ خبرنگارانی را به خاطر می‌سپارد که در طوفان از چراغ هدایت مراقبت کردند و مانع خاموش شدن نور آن شدند.
روز خبرنگار بر همه فعالان عرصه خبر و اطلاع‌رسانی مبارک
انتهای پیام/424
