فیک نیوزها علیه انتخاب خوب

به گزارش گروه رسانه‌های خبرگزاری تسنیم، در همین فاصله زمانی نسبتا کوتاه از آغاز فعالیت نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری در ایران شاهد هجمه عجیب و پرحجم اخیار جعلی (فیک‌نیوزها) علیه حقیقت جاری هستیم؛ پدیده‌ای که از فرط تکرار دیگر به یک رویه تبدیل شده است. رواج اخبار کذب و البته اقبال احتمالی به آنها هم ریشه‌های متنوع و بسیاری دارد، شاید در ظاهر امر بتوان آن را به افزایش ضریب نفوذ اینترنت در ایران نسبت داد و به پیوست آن از ناچارگی بر سر افزایش سواد مجازی میان کاربران فضای مجازی گله کرد.

همچنین می‌توان چند گام به عقب‌تر گذاشت و ریشه‌های این اقبال عجیب به باورپذیری اخبار کذب را در ریزش سرمایه اجتماعی و کاهش اعتماد عمومی جست‌وجو کرد؛ این‌که احتمالا رسانه‌های رسمی آرام‌آرام مرجعیت‌شان را در فضای رسانه‌‎ای از دست داده‌اند و همین بستر مناسبی برای شبه‌رسانه‌های کذاب فراهم آورده تا با دست‌گذاشتن روی زخم ناواقعیت علیه حقیقت جاری بتازند. در این میان البته شورای عالی فضای مجازی یا نهادهای مشابه دیگر سعی در مدیریت این وضعیت داشته‌اند؛ چه به لحاظ قانونی و وعده برخورد قضایی با انتشاردهندگان اخبار کذب، چه به لحاظ فنی و تلاش برای افزایش آگاهی عمومی. انتخابات ریاست‌جمهوری هم عموما بزنگاه مناسبی برای نشردهندگان اخبار جعلی بوده است اما هنوز هم مولفه‌های روشنی وجود دارد که می‌تواند همچون یک نورافکن بر صحت اخبار عمل کند؛ سنجه‌هایی که عموما میان کاربران فضای مجازی قربانی سرعت انتشار خبر می‌شود و البته عمومیت بیشتری یافته است.

از سوی دیگر ترفندهای بسیاری هم از سوی نشردهندگان اخبار جعلی در پیش گرفته شده تا بتوانند به‌نوعی این سنجه‌ها را ناکارآمد کنند. به‌ شکلی که گاهی برای تشخیص یک خبر جعلی چندین و چند سنجه موجود با خبر جعلی همخوان است اما در یکی دو سنجه موجود ناراستی این اخبار هویدا می‌شود.داده‌نمای پیوست این یادداشت سعی کرده تا حدود زیادی به مهم‌ترین این سنجه‌ها اشاره داشته باشد؛ آن هم با تمرکز بر انتشار اخبار جعلی در بازه زمانی منجر به انتخابات ریاست‌جمهوری. در این میان شاید مهم‌تر از روش‌های متنوع شناخت اخبار جعلی از حقیقت خبر این موضوع باشد که باید چالش انتشار اخبار جعلی را به شکلی بنیادین حل کرد و این راه بنیادین نه از طریق پژوهش در حوزه کلان‌داده‌ها یا داده‌کاوی آماری یا حتی راستی‌آزمایی پس از انتشار خبر که از راه رسمیت‌بخشی به رسانه‌های رسمی و در دست گرفتن روایت اول در یک بزنگاه و اتفاق و حقیقت‌گویی از طریق رسانه‌های رسمی می‌گذرد. اعتمادی که باید آرام‌آرام به رسانه‌های اینچنین بازگردانده شود. 

چگونه در ایام انتخابات  فریب اخبار جعلی را نخوریم؟

خبر را به طور کامل بخوانیم
فقط به خاندن تیتر خبر یا بخشی ازخبر اکتفا نکنیم چون برخی ازمنابع انتشار با اهداف و اغراض خاص تیترهای گمراه کننده برای خبرها انتخاب می‌کنند.

خبر را صحت سنجی کنیم
تا از درستی خبر اطمینان نیافته‌ایم آن را منتشر نکنیم اطلاعات و اخبار را مورد بررسی قرار دهیم و با منابع دیگر مقایسه کنیم.

به یک منبع اکتفا نکنیم
اخبار را از  چند منبع دنبال کنیم؛ رعایت این قاعده احتمال درست بودن اخبار را بیشتر می‌کند، اما باز هم به آن قطعیت نمی‌بخشد.

به اصالت و هویت منبع انتشار خبر توجه کنیم
از خود بپرسیم که چرا یک منبع، مطالب جهت داری منتشر می‌کند؟ آیا نمی‌خواهد مارا فریب دهد؟!

در دام سرعت باز نشر اخبار نیفتیم
قبل از انتشار باید خبر مطمئن شویم و بعد آن را منتشر کنیم.

اخبار و مطالب را به درستی تحلیل کنیم
برای این کار نیاز است جریان و سابقه سیاسی رسانه هایی که مطالب را از آنها دریافت می‌کنیم، بشناسیم.

موضع گیری رسانه‌ها و اظهارات افراد را تا حد امکان به یاد داشته باشیم
تا در مواقع برای تشخیص مسیر و اطلاعات درست یا نادرست از آنها استفاده کنیم.

منبع: جام‌جم

انتهای پیام/