سرنوشت حزب حاکم ترکیه چه خواهد شد؟ بخش هفدهم

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، در بخش پیشین گزارش، به این اشاره شد که حزب عدالت و توسعه در دوران دو ریاست جمهور آمریکا یعنی جورج بوش و باراک اوباما، نشان داد که درک غلطی از سیاست خارجی و روابط آنکارا – واشنگتن دارد.

در دوران بوش، اردوغان عمیقاً باور داشت که طرح خاورمیانه جدید شکل می گیرد و ترکیه مهمترین نماینده آمریکا در منطقه خواهد بود. در دوران اوباما نیز اردوغان در جستجوی رفاقت با رئیس جمهور آمریکا بود و انتظار داشت مدیریت کل پرونده سوریه از سوی دولت اوباما به او سپرده شود. اما هر دو نگرش از اساس و مبنا غلط بود و این باورهای غلط، لطمات بسیاری به سیاست خارجی ترکیه وارد کرد.

تکرار یک درخواست

اردوغان به شدت از تیم اوباما گله مند بود و همواره بر این موضوع تاکید می کرد که در جریان کودتای 15 جولای 2016 میلادی، اوباما و تیم او، آنگونه که باید و شاید، به ترکیه و دولت برآمده از حزب عدالت و توسعه توجه نکرده و همدردی خود را خیلی دیر نشان داده اند.

اردوغان انتظار داشت که پس از کودتا، اوباما در اولین فرصت، فتح الله گولن را به ترکیه تحویل دهد. اما او درخواست را به شکل مودبانه رد کرده و اعلام کرد که اساساً در ساختار سیاسی و حقوقی ایالات متحده، رئیس جمهور چنین اختیاراتی ندارد.

در مورد دیگر درخواست اردوغان یعنی پایان دادن به همکاری بین آمریکا و نهادهای اقماری پ.ک.ک در شمال سوریه نیز، اوباما اعلام کرد که این همکاری صرفاً در چهارچوب مبارزه با ترور است و هدف دیگری ندارد. اوباما همچنین درخواست اردوغان در مورد فروش موشک های پاتریوت به ترکیه را نیز مودبانه رد کرد.

خلاصه آن که، چیزی وجود نداشت که اردوغان بخواهد و اوباما اجابت کند. در نتیجه این باور در معاونت روابط خارجی حزب عدالت و توسعه شکل گرفت که رفتن دموکرات ها و بر سر کار آمدن یک رئیس جمهور جمهوری خواه، به نفع روابط ترکیه و آمریکا خواهد بود.

اردوغان که در نظام ریاستی از قدرت و اختیارات بالایی برخوردار شده بود و تصور می کرد که او نیز مانند رئیس جمهور آمریکا یک مقام مقتدر است، از ظهور دونالد ترامپ بر صحنه قدرت خشنود شد. چرا که اولاً ترامپ را یک شخصیت تاجرمآب و عمل گرا می دانست و دوم این که ترامپ از دیرباز به ترکیه رفت و آمد داشت و در استانبول و آنکارا صاحب برج بود و رئیس جمهور ترکیه امیدوار بود که سفر به آنکارا و استانبول برای ترامپ جالب باشد.

ترامپ و لیست بلندبالای ناکامی های اردوغان

همچنان که گفته شد، از آغاز به قدرت رسیدن حزب عدالت و توسعه، اردوغان در مقام رهبر این حزب، همواره آرزو داشته که با روسای جمهوری آمریکا، روابط دوستانه و نزدیک برقرار کند. اتاق فکر حزب، به این نتیجه رسیده بود که هر آن چه اردوغان نتوانست از بوش و اوباما بگیرد، به یک باره از دونالد ترامپ کسب خواهد کرد. اما رویدادهای بعدی نشان داد که اتفاقاً شخصیت و منش ترامپ از بیخ و بن با تصورات تیم اردوغان در تضاد است.

جورج بوش پسر در دوران مسئولیت خود به ترکیه سفر کرد و به ترکیه اهمیت داد. باراک اوباما نیز یک بار به منظور دیدار رسمی و دوجانبه به آنکارا و استانبول رفت و  یک بار نیز به منظور شرکت در نشست سران جی بیست، به شهر آنتالیا سفر کرد. اما دونالد ترامپ، حتی این اقدام را نیز انجام نداد و با وجود دعوت های مکرر اردوغان، حاضر نشد به ترکیه سفر کند.

برخورد تند ترامپ و سکوت معنی دار اردوغان

نخستین درخواست اردوغان از دونالد ترامپ که با سردی و بی میلی نمایان رد و کنار گذاشته شد، موضوع اعاده گولن بود. اردوغان که قبلاً در این مورد از اوباما جواب رد شنیده بود، این بار شانس خود را در دوران ترامپ نیز امتحان کرد و از او خواست هر چه زودتر گولن را از پنسیلوانیا بیرون بیندازد.

اردوغان گفته بود: یا گولن را به ما تحویل دهید و یا او را به اوگاندا بفرستید تا در یکی از آموزشگاه های خودش زندگی کند. اما ترامپ، نه تنها درخواست اردوغان را رد کرد، بلکه در یک تماس تلفنی مستقیم، از او خواست هر چه زودتر کشیش برونسون از متهمین مظنون به دست داشتن در کودتای 2016 را نیز آزاد کند. اردوغان حتی بدون آن که ژست آن را بگیرد که دستگاه قضائی ترکیه مستقل است و این قضات هستند که باید تصمیم بگیرند، فی الفور درخواست ترامپ را اجابت کرد اما در مورد گولن، هیچ نتیجه ای نگرفت.

یکی دیگر از بی اعتنایی های مهم ترامپ به اردوغان و ترکیه، ماجرای سفر او به عربستان سعودی و حضور در ضیافت کذایی کاخ یمامه بود. در آن ضیافت، اغلب سران منطقه حضور داشتند اما اردوغان حضور نداشت و همه فهمیدند که دونالد ترامپ، به خاطر منافع مالی و تجاری، رفاقت با عربستان سعودی را به مراتب از رابطه با ترکیه، مهم تر می داند. او در کاخ سفید، ولیعهد عربستان را در تراز پادشاهان و سران کشورها تحویل گرفت و استقبالی که بعدها از اردوغان به عمل آورد، به مراتب پایین تر بود.

درخواست بعدی اردوغان از ترامپ این بود: لطفاً جنگنده های اف 35 ما را زود تحویل بدهید. اما این درخواست نیز به آسانی رد شد. در ماجرای قتل جمال خاشقچی به دست ماموران امنیتی تحت امر ولیعهد عربستان در استانبول، اردوغان مستندات صوتی و امنیتی را در اختیار سازمان سیا گذاشت و به ترامپ پیام داد که آل سعود را در منگنه بگذارد. اما ترامپ، حاضر نشد این درخواست اردوغان را بپذیرد.

در ماجرای حمله ارتش تحت امر اردوغان به شمال سوریه، دونالد ترامپ نامه توهین آمیزی برای اردوغان نوشت و او را تهدید کرد. او علاوه بر نامه، در توییتر نیز، آشکارا اردوغان را تهدید کرد که در صورت قشون کشی، اقتصاد ترکیه را با خاک یکسان می کند.

اما اصلی ترین سوء تفاهم و خطای راهبردی اتاق فکر حزب عدالت و توسعه در مورد روابط آنکارا – واشنگتن چه بود؟ پاسخ چنین است: معاونت خارجی حزب در کنار برخی از اعضای حلقه سیاست خارجی و امنیت ملی دولت، به این جمع بندی رسیدند که ترامپ شخصاً مایل است با ترکیه به بهترین شکل رابطه برقرار کند، اما جان بولتون مشاور امنیت ملی مانع است و تنها راه برای دور زدن او، رفتار رفیقانه خود اردوغان است!

این گروه از اطرافیان اردوغان، در این سوء برداشت تا بدانجا پیش رفتند که معتقد بودند روابط شخصی و دوستانه اردوغان و ترامپ، دو داماد واشنگتن و آنکارا یعنی جارد کوشنر و برات آلبایراک را نیز به هم نزدیک کرده و هر وقت که مشکلی بر سر راه روابط دو کشور به وجود بیاید، دامادهای جوان، یا ظرف چند دقیقه مشکل را حل می کنند، یا این که از پدر زن ها مدد گرفته و اجازه نمی دهند کار به کاغذبازی نهادی و سازمانی بکشد!

اتفاقات بعدی نشان داد که این نگرش کاملاً غلط و مبتنی بر تصوراتی است که با واقعگرایی و منفعت طلبی حاکم بر سیاست آمریکا تطابق ندارد.

با این حال، تیم اردوغان بر این موضع ایستادگی و پافشاری کرد و بعدها نیز مدعی شدند که مایک پنس معاون ترامپ، به خاطر عقاید مسیحی افراطی، از ترکیه بیزار است و اوست که مشکل ایجاد می کند!

با وجود تمام آزمون و خطاها و اثبات گاف های تیم حزب عدالت و توسعه در حوزه رابطه با آمریکا، اردوغان، در جریان انتخابات آمریکا نیز، آشکارا از ترامپ حمایت کرد و روابط بین ترکیه و آمریکا در دوران جو بایدن نیز همواره رو به قهقرا گذاشته است.

در بخش بعدی گزارش، به این موضوع خواهیم پرداخت که بین رویکرد اردوغان و حزب عدالت و توسعه به سران کشورهای اروپایی و روسای جمهور آمریکا چه تفاوت خاصی وجود دارد و این رویکرد تا چه اندازه بر روابط خارجی دولت ترکیه تاثیر گذاشته است.

ادامه دارد...

انتهای پیام/