گزارش تسنیم-۲| آیا ازبکستان در حال تبدیل شدن به یک بازیگر فعال انرژی اوراسیایی است؟

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، ازبکستان پس از روی کار آمدن شوکت میرضیایف، برنامه اصلاحی گسترده‌ای را به اجرا در آورد. یک بخش مهم‌ و اساسی در این برنامه‌های جدید، حوزه انرژی بود. در این راستا، افزایش ظرفیت استخراج نفت و گاز، اکتشاف منابع جدید، و بازیگری در حوزه استراتژیک انتقال انرژی را مد نظر قرار داده است. با این حال، حوزه برق و انرژی‌های نوین بخش دیگری است که دولت شوکت میرضیایف بر آن تاکید کرده است.

در برنامه اصلاحی دولت ازبکستان ذکر شده که اقتصاد این کشور سالانه 6 درصد رشد خواهد داشت و بر مبنای این رشد، نیاز مبرمی به انرژی وجود دارد. بر این اساس، بر مبنای پیش‌بینی صورت گرفته، تا سال 2030 ازبکستان برای حفظ رشد اقتصادی خود نیازمند آن است که تولید برق خود را حداقل 2 برابر کند. از سوی دیگر، موضوع مهمی که مقامات ازبکستان پس از امضای موافقتنامه پاریس بر آن تاکید قابل توجهی داشته‌اند، مساله محیط زیست است. با توجه به آن که 85 درصد برق مورد نیاز این کشور از طریق نیروگاه‌های حرارتی تامین می‌شود، تاشکند برنامه منسجمی را نیز برای کاهش حداقل 14 میلیون تن کربن دی‌اکسید و 36 هزار تن اکسید نیتروژن در سال ترتیب داده است.

نقطه آغاز برنامه‌های میرضیایف، تعمیر و مدرنیزاسیون نیروگاه‌های حرارتی سابق است. برنامه‌ای کوتاه‌مدت که با صرف هزینه‌ای حداقلی، با افزایش راندمان و بهره‌وری این نیروگاه‌ها، می‌تواند سهم مهمی را در این زمینه ایفا کند. بر این اساس، تا سال 2022 قرار است با صرف بودجه‌ای 292 میلیون دلاری، به مدرنیزاسیون این نیروگاه‌ها و نیز نظام توزیع برق خود بپردازد. از سوی دیگر اما بر اساس آمارهای منتشر شده، تقریبا 40 درصد تاسیسات تولید برق ازبکستان تا پایان سال 2017 با پایان دوره کاری خود مواجه می‌شوند. مدرنیزاسیون این تاسیسات صرفا هزینه‌بر و یک راه‌حل موقتی برای افزایش چند ساله استفاده از آن‌هاست. راه حل اساسی دیگر که برای میان‌مدت مد توجه قرار گرفته، ساخت و احداث نیروگاه‌های حرارتی جدید است.

در این راستا، قراردادهای مختلفی با شرکت‌هایی از روسیه، چین و ترکیه برای ساخت نیروگاه‌های حرارتی انعقاد شده است. ساخت نیروگاه 240 مگاواتی توسط شرکت ترکیه‌ای «یلدریم انرژی» در منطقه بخارا، ساخت نیروگاه حرارتی با سوخت زغال‌سنگ در منطقه تاشکند توسط شرکت چینی هاربین، و مشارکت شرکت میتسوبیشی برای احداث نیروگاه‌های مدرن حرارتی با سیکل جدید، از این دست اقدامات به شمار می‌رود.

در کنار نیروگاه‌های حرارتی، نیروگاه‌های پاک و سازگارتر هیدروالکتریکی که اکنون سهمی 11.5 درصدی در تولید برق ازبکستان دارند نیز در دستور کار مقامات ازبک قرار گرفته است. در همین راستا، علاوه بر مدرنیزاسیون نیروگاه‌های هیدروالکتریکی فعلی توسط چین، قرار است تا سال 2024 جمعا 21 نیروگاه برق‌آبی مدرنیزه شده، 4 نیروگاه جدید بزرگ با ظرفیتی معادل 30 مگاوات ساخته شده و 16 نیروگاه کوچک هیدروالکتریکی دیگر نیز به بهره‌برداری برسد. تا سال 2025 ازبکستان در نظر دارد 2.04 میلیارد دلار در این زمینه هزینه کند که 643 میلیون دلار آن توسط منابع اعتباری و الباقی از بودجه دولتی تامین می‌شود.

با این حال اما ساخت نیروگاه‌های هسته‌ای مهم‌ترین موضوعی بوده که در این زمینه مد نظر ازبک‌ها قرار گرفته است. در این راستا، مقامات ازبک رایزنی‌های گسترده‌ای را با شرکت روسی «روس اتم» برای ساخت یک نیروگاه اتمی با تکنولوژی مدرن VVER-1200 صورت داده‌اند. بخشی از تامین مالی این پروژه نیز قرار است توسط وام اعطایی از جانب روسیه به ازبکستان صورت بگیرد. گفته می‌شود با تکمیل ساخت این نیروگاه، 2.4 گیگاوات به ظرفیت تولید برق ازبکستان اضافه شود. در حال حاضر این نیروگاه مراحل تحقیقات، جایابی و انعقاد قرارداد را سپری کرده و قرار است تا سال 2025 نخستین فازهای آن عملیاتی شده و به بهره‌برداری برسد. علاوه بر این، بر اساس گزارش‌های رسانه‌ای، رایزنی‌ها در خصوص ساخت دومین نیروگاه هسته‌ای ازبکستان توسط روس‌ها نیز صورت گرفته است و به نظر می‌رسد پس از عملیاتی شدن فاز نخست نیروگاه اول، فرایند احداث این نیروگاه نیز آغاز شود. دست‌یابی به چنین ظرفیتی ازبکستان را به قدرت بلامنازع هسته‌ای در آسیای مرکزی تبدیل خواهد کرد.

بهره‌برداری از انرژی‌های نوین دیگر استراتژی تاشکند برای تامین نیروی برق مورد نیاز خود بوده است. در این راستا، بر اساس گزارش‌های منتشر شده، ازبکستان تا کنون بستر لازم برای اجرای 810 نیروگاه خورشیدی کوچک را تدارک دیده است. این نیروگاه‌ها قرار است در استان‌های سمرقند، نوائی و سرخن دریا با ظرفیت 100 مگاوات ساخته شوند.  علاوه بر این، در زمینه نیروگاه‌های بادی نیز ازبکستان اقداماتی را صورت داده است. بر اساس گزارش آناتولی، شرکت ترکیه‌ای «اتکو» قرار است بزرگ‌ترین نیروگاه بادی ازبکستان را در استان سرخن دریا احداث کند. این نیروگاه با بودجه‌ای بالغ بر 500 میلیون دلار، تا سال به بهره‌برداری خواهد رسید و ظرفیتی معادل 600 مگاوات خواهد داشت.

در کنار این موارد، مشارکت در پروژه‌های منطقه‌ای صادرات برق نیز یکی از رویکردهای نوین ازبکستان بوده است. بهره‌برداری از خطوط انتقال برق به افغانستان و واردات از تاجیکستان و قرقیزستان در این راستا صورت گرفته است. علاوه بر این، ازبکستان حمایت خود از کاسا-1000 را نیز اعلام کرده و قرار است در آن مشارکت نماید. مشارکت فعال در ایجاد بازار مشترک برق آسیای مرکزی به عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده برق منطقه که اخیرا در ترکیه توافقی در این زمینه نیز میان کشورهای آسیای مرکزی به امضا رسید، اقدام دیگر ازبکستان برای تکمیل سیاست‌های حوزه انرژی خود بوده است.

انتهای پیام/