سواد رسانه‌ای نداریم
موضوع فناوری‌های جدید به خصوص شبکه‌های اجتماعی که قشر جوان هم بیشتر درگیر آن است همیشه در کشور ما جای بحث داشته است.
به گزارش گروه رسانه های خبرگزاری تسنیم، با تعدادی از دوستان برای یک دورهمی دوستانه قراری در یکی از کافی‌شاپ‌های شهرگذاشتیم. دومیز در کنار هم برای ما رزرو شده بود. وقتی جمع دوستانه ما تکمیل شد و ما هم سرگرم صحبت و خنده بودیم، دو آقای به ظاهر متشخص در میز کناری جمع دوستانه ما را نگاه و با هم صحبت می‌کردند. بعد از گذشت چند دقیقه‌ای به کنار میز ما آمدند و از ما خواستند که اجازه دهیم به جمع ما بپیوندند. ما با تعجب از این پیشنهاد بی‌جا و بی‌مورد از آنها خواستیم مزاحم ما نشوند ولی گویا سمج‌تر از این صحبت‌ها بودند. با وقاحت تمام پیشنهاد دوستی اجتماعی به ما دادند. تعجب انگیز و وقاحت بار و در عین حال این پیشنهاد خنده‌دار بود! نمی‌دانم بعضی از افراد دچار چه اختلالاتی شده‌اند که مکان‌های دوستیابی خود را اشتباهی می‌گیرند. تا آنجا که ما می‌دانیم دوستی اجتماعی برای شبکه‌های اجتماعی است نه کوچه و خیابان، تازه در همان دوستی مجازی هم هزار اما و اگر هست!
چنین رفتارهایی از سوی برخی افراد آسایش، آرامش و امنیت جامعه را به خطر می‌اندازد. در روزگاری زندگی می‌کنیم که افراد آن دچار سردرگمی شده‌اند. مردمی که هیچ آموزشی برای برخورد با فناوری‌های جدید ارتباطی ندیده‌اند و در حقیقت فاقد هرگونه سواد رسانه‌ای هستند ناگهان وارد فضای باز و رنگارنگی شده‌اند که هیچ معذوریت و منع قانونی برای آن وجود ندارد. دیگر حریم خصوصی معنای واقعی خود را از دست داده و این حریم شکنی فسادهای اخلاقی را به همراه داشته است. بی‌پروایی برخی جوانان در روابط دوستانه، نوعی از سبک زندگی را در جامعه ترویج می‌دهد که با سبک زندگی ایرانی ما فاصله بسیار دارد. سبک زندگی به اصطلاح غربی ارمغان این فضاهای اجتماعی است، این سبک زندگی تا جایی در درون جامعه رسوخ کرده است که افراد مکان‌های دوستیابی خود را اشتباه می‌گیرند. شبکه‌های اجتماعی و مصائب و معضلاتی که این شبکه‌ها در جامعه ایجاد کرده همچنان نیازمند بحث و گفت‌وگوهای کارشناسانه و ارائه راهکارهای درست و متناسب با جامعه است. دیدگاه‌های چند تن از صاحبنظران در این زمینه را می‌خوانید.
هر کاری را نباید در فضای مجازی انجام داد
دکتر علی اصغرکیا، استاد دانشگاه و دانشیار گروه علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی
موضوع فناوری‌های جدید به خصوص شبکه‌های اجتماعی که قشر جوان هم بیشتر درگیر آن است همیشه در کشور ما جای بحث داشته است. اگر چه این شبکه‌ها می‌توانند پیامدهای مثبت هم داشته باشند اما به دلیل عدم آموزش‌های درست، بیشتر درگیر آسیب‌های آن هستیم. بنابراین زمانی که استفاده از فناوری‌های جدید، آموزش داده نمی‌شود آثار مثبت آن نیز کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد و در نتیجه آثار منفی جدی‌تر گرفته می‌شود.
در کشور ما هم به دلیل نبود آموزش‌های درست، بیشتر افراد به جای اینکه استفاده صحیح را مورد توجه قرار دهند به حریم خصوصی هم وارد می‌شوند و اطلاعات خصوصی یکدیگر را مورد توجه و کنجکاوی قرار می‌دهند. مسلماً این موارد می‌تواند آسیب‌ها و موارد غیر اخلاقی را در جامعه ایجاد کند. افراد باید توجه داشته باشند که فضای اجتماعی یک فضای عمومی است نه فضای خصوصی و نمی‌توانند هر کاری را در آن انجام دهند. در این زمینه چون آموزش‌های لازم به افراد جامعه داده نشده از این رو افراد اطلاعاتی را منتشر می‌کنند و رفتاری را نشان می‌دهند که هم برای خود شخص و هم برای دیگران مشکل ساز می‌شود.
البته این موضوع در کشورهای دیگر، کمتر دیده می‌شود و این هم به نوع استفاده ما از شبکه‌های اجتماعی مربوط می‌شود که با فناوری‌های جدید هماهنگ نشدیم وهمین امر باعث شده است این عدم هماهنگی بر بخشی از اقشار جامعه تأثیرات سوء داشته باشد.
با توجه به مواردی که گفته شد می‌توانیم ادعا کنیم که این شبکه‌ها می‌توانند آسیب‌های اجتماعی و خانوادگی متعددی را ایجاد کنند. به خصوص روابط زوجین را می‌توانند به شدت تحت تاثیر قرار دهند. در حال حاضر در دادگاه‌های کشور پرونده‌هایی وجود دارند که به دلیل مباحث بدگمانی و سوءظن ناشی از استفاده نابه‌جا از شبکه‌های اجتماعی، در حال رسیدگی است.
گذشته از آثار و آسیب‌های اجتماعی و خانوادگی که این شبکه‌ها در جامعه ایجاد کرده‌اند، آسیب‌های روحی و روانی آن نیز در حال گسترش است و سلامت جامعه را تهدید می‌کند. اکنون افرادی هستند که به دلیل استفاده زیاد و نادرست از این شبکه‌ها به مشکلات رفتاری، کم خوابی و سوء تغذیه دچارند و در واقع معتاد به اینترنت و شبکه‌های اجتماعی شده‌اند. بهترین راهکار در این زمینه این است که بحث آموزش جدی گرفته شود و خانواده‌ها نظارت بیشتری بر فرزندان خود داشته باشند. ضمناً رسانه‌ها و مراکز فرهنگی و آموزشی ما باید روی نحوه استفاده از این شبکه‌ها بیشتر از همیشه کار کنند و آموزش‌های لازم را به افراد جامعه بدهند تا آسیب‌های آن کمتر شود.
فضای مجازی و تسهیل روابط ناهنجار
بیژن نوباوه، روزنامه نگار
روابط اجتماعی بسیاری از افراد جامعه به ویژه جوانان در یک دهه گذشته دچار یک تزلزل شدید اخلاقی شده است و باید گفت اساس این موضوع به تغییرات سبک زندگی برمی‌گردد. سبک زندگی فعلی ما نه سبک زندگی ایرانی است و نه اسلامی و نه حتی سبک زندگی کسانی که در کشورهای غربی زندگی می‌کنند. این ملغمه‌ای ازچندین سبک زندگی وارداتی است که صددرصد همراه با فساد اخلاقی است و فساد اخلاقی هم به گونه‌ای است که مانند موریانه از درون انسان را نابود می‌کند. فساد اخلاقی هم سدی در برابر کارایی انسان است و هم مانع رشد، تکامل و خلاقیت افراد می‌شود. این هم ناشی از شیوه‌ای فرهنگی است که توسط افراد یا کشورهای دیگر برای کشور ما تعریف شده است که حتی روابط اجتماعی در کشورهای خودشان هم به این شکل نیست.
در بسیاری از کشورهای غربی روابط اجتماعی و خانوادگی بسیار مستحکم است و آنها نسبت به این مسائل حساسیت بالایی را نشان می‌دهند. اگر چه ممکن است در میان قشر جوان ناهنجاری‌هایی دیده شود اما در کلیت جامعه مرزهای مشخصی وجود دارد.
به نظر من این موضوع یک برنامه تهاجمی است که برای سهولت در رسیدن به اهدف این برنامه نیز وسیله‌هایی تعریف شده است. اینکه یک رسانه عامل این ناهنجاری‌هاست درست نیست بلکه برخی رسانه‌ها و وسایل ارتباطی به این تفکر کمک می‌کنند تا اشاعه پیدا کند. به عبارتی فضای مجازی تسهیلات این روابط ناهنجار را فراهم نموده و بسیاری از خانواده‌ها را دچار آسیب کرده است.
به نظر من تنها راه مقابله با این آسیب‌ها در مرحله اول ترویج سبک زندگی ایرانی – اسلامی است که باید روی این موضوع کار شود. ما باید خلأها و شکاف‌هایی که دشمن مورد استفاده قرار می‌دهد تا از آنجا برای تهاجم برنامه‌ریزی کند را پر کنیم و این موضوع مهمی است که باید مورد توجه قرار گیرد. به طور مثال اگر ما با تکیه بر روش‌های علمی بتوانیم زمینه‌های بزه‌های رفتاری را در جامعه کم کنیم میزان ابتلا کاهش خواهد یافت و این بحثی است که در کشورهای غربی هم در حال انجام است و بر اساس آن برنامه‌ریزی‌های اجتماعی لازم را انجام می‌دهند.
در کشور ما باید به بحث پیشگیری توجه بیشتری شود و به مباحثی نظیر ازدواج، گسترش ورزش و گسترش فضای هنری در جامعه توجه لازم صورت بگیرد، زیرا همین موضوعات عوامل پیشگیرانه‌ای هستند که باعث نجات نسل جوان می‌شود.
بحث دیگری که باید در این زمینه به آن توجه داشت وجود قوانین مناسب و برخورد سلبی منطقی در این موارد است. در برخی از کشورها مثل روسیه برای ورود افراد زیر 15 سال به فضای مجازی قانون وجود دارد. افراد در این کشورها برای ورود و استفاده از تلویزیون‌های کابلی یا فضاهای اینترنتی با برخی برنامه‌ها نیاز به مجوز دارند که مردم خود به خود دنبالش نمی‌روند. این اسمش قانون است ولی در واقع یک برخورد سلبی و منطقی است. به عبارتی ما در فضای مجازی تا حدودی نیاز به برخورد سلبی و قبل از آن هم نیاز به برخورد ایجابی یعنی برنامه‌ریزی داریم. یک مسئله مهم دیگر این است که بسیاری از افراد ناخواسته وارد صفحات مبتذل اینترنتی می‌شوند مثل ویکی‌پدیا که افراد برای دریافت یکسری اطلاعات وارد این فضا می‌شوند ولی ناخواسته اطلاعات غلط و صفحات مبتذل دریافت می‌کنند.
اگر بتوانیم شبکه‌های ملی ایجاد کنیم که جای تلگرام، اینستاگرام و ویکی‌پدیا را بگیرد، یک شبکه اطلاعاتی ملی که خیلی هم شعارش را می‌دهیم ولی اجرا نمی‌کنیم، اینها نیاز ما را به شبکه‌های خارجی کمتر می‌کند. وقتی نیاز کمتر شد، خود به خود در معرض اطلاعات غلط و نامناسب هم کمتر قرار می‌گیریم. بنابراین لازم است ما ابتدا برنامه‌های درستی در این زمینه تعریف کنیم سپس برخوردهای سلبی منطقی همراه با قانون را در دستور کار قرار دهیم.
یک انتقاد هم به دولت‌های مختلف وارد است که برای جذب آرا و جذب جوانان به خود تبلیغ افزایش پهنای باند اینترنت را می‌دهند. این افزایش پهنای باند اینترنت چه سودی برای ما دارد؟ سود اقتصادی دارد یا سود اطلاعاتی؟ کشوری مثل کره جنوبی به اندازه پول نفت ما از پهنای باند اینترنت خود استفاده اقتصادی می‌برد ما چه استفاده‌ای می‌بریم؟ در حالی که براساس آمار مخابرات بیش از 70 - 60 درصد دانلودها در فضای مجازی موارد غیر ضروری است. چه لزومی دارد بحث افزایش پهنای باند از سوی دولت‌ها مطرح شود در صورتی که می‌توان با گسترش فضاهای هنری، ورزشی و سرگرمی نیاز افراد به این شبکه‌ها را کم و سلامت جامعه را تضمین کرد.
شبکه‌های اجتماعی ارزش‌های اجتماعی را تهدید می‌کند
دکتر زهرا طاهری پور، رئیس دانشکده فرهنگ و ارتباطات دانشگاه سوره، عضو هیئت علمی دانشکده فرهنگ و ارتباطات
باید به این موضوع توجه داشته باشیم هر چیزی که از حالت عرف و فرهنگ جامعه‌ای خارج شود مسلماً آسیب‌هایی را ایجاد می‌کند. وقتی افراد جامعه نسبت به کارکرد شبکه‌های اجتماعی شناخت و آگاهی لازم را نداشته باشند و همچنین نسبت به فرهنگ استفاده از این شبکه‌های اجتماعی یا هر تکنولوژی جدیدی که وارد جامعه می‌شود اطلاعات و درک درستی نداشته باشند این موضوع آسیب زاست و می‌تواند فرهنگ، هنجارها و ارزش‌های جامعه را تهدید کند.
اینجا نقش خانواده بسیار مهم است و والدین می‌توانند خطرات و آسیب‌هایی که از این منظر وجود دارد و همچنین مزایا و معایب این شبکه‌ها را به فرزندان خود آموزش دهند که ناآگاهانه وارد این فضای جدید نشوند و حداقل دانسته‌های لازم را در خصوص استفاده و بهره برداری از این تکنولوژی داشته باشند.
عدم آموزش درست باعث شده است مخاطرات زیادی افراد جامعه به خصوص جوانان را تهدید کند. البته باید به این نکته هم توجه کنیم که خود خانواده‌ها هم در این زمینه آموزش‌های لازم را ندیده‌اند و اطلاعات زیادی در این مورد ندارند که بتوانند فرزندانشان را آموزش دهند و احیاناً کنترل و هدایت کنند. وقتی زنان و مردانی با تیپ‌های خاص مدام در شبکه‌های اجتماعی سیر می‌کنند، چگونه می‌توان از این پدر و مادر انتظار داشت راهنمای خوبی برای فرزندانشان باشند. شبکه‌های اجتماعی مانند بسیاری از چیزی‌های دیگر آسیب زا بوده و ما نتوانستیم فرهنگ استفاده از آنها را در جامعه جا بیندازیم و آموزش درست دهیم.
برای جلوگیری از آسیب‌ها و خطرات فناوری‌های نوین باید رسانه‌ها به خصوص صدا و سیما و آموزش و پرورش به صورت جدی وارد شوند و سعی کنند با برنامه‌ریزی و آموزش‌های درست سطح فکر افراد جامعه را در همه سنین افزایش دهند و به ویژه سواد رسانه‌ای افراد را بالا برند.
منبع: جوان
انتهای پیام/
