عقبگرد قطار حملونقل ریلی در مسیر رشد اقتصادی
خبرگزاری تسنیم: با وجود اهمیت حملونقل ریلی در بهبود شاخص‌های اقتصادی و برنامه‌ریزی دولت‌ها برای افزایش سهم حملونقل ریلی در جابجایی مسافر، بار و ترانزیت، در عمل در تحقق برنامه‌ها روند معکوسی طی شده است.
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، بر اساس برنامه چهارم توسعه سهم حمل بار و مسافر در شبکه ریلی باید به 30 و 18 درصد افزایش می‌یافت، این در حالی است که 3 سال از برنامه پنجم توسعه نیز گذشته و مقایسه آمار حمل‌و نقل ریلی در دهه 70 با آمار کنونی حکایت از کاهش 23 درصدی حمل بار از طریق شبکه سراسری راه‌آهن کشور دارد. به‌عبارت دیگر هم‌اکنون حدود 5 درصد بار کشور از طریق شبکه ریلی جابجا می‌شود و تا دستیابی به اهداف برنامه فاصله بسیار زیادی داریم.
مسئولان دولت یازدهم با تاکید بر اهمیت حملونقل ریلی، وعده‌هایی را برای جبران عقب‌ماندگی‌ها این بخش داده‌اند که شاید فراهم کردن بسترهای لازم برای حضور سرمایه‌گذاران بخش خصوصی مهم‌ترین آنها باشد.
از سوی دیگر کارشناسان مهم‌ترین راهکار برای جبران عقب‌ماندگی‌های تاریخی را توجه به بهره‌وری در راه‌آهن کشور و برنامه‌ریزی برای رفع حلقه‌های مفقوده در شبکه سراسری راه‌آهن می‌دانند. اقدامی که منافع حاصل از آن هم‌ردیف با اکتشاف یک میدان نفتی یاد می‌شود.
در همین حال یک کارشناس حملونقل با بیان این‌که سرفصل‌های موضوع اقتصاد مقاومتی از سوی رهبر معظم انقلاب اعلام و ایشان به 24 مورد در این رابطه اشاره داشته‌اند، گفت: یکی از مواردی که رهبر معظم انقلاب به‌صورت مکرر به آن تاکید داشتند و در همین مباحث هم سه بار بر آن تاکید شده موضوع بهره‌وری است.
عباس قربانعلی‌بیک در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، تصریح کرد: فکر می‌کنم یکی از مهم‌ترین ارکان اقتصاد مقاومتی حداقل در حوزه فنی و اقتصادی بحث بهره‌وری در مصرف انرژی و مواد است که در این بخش چیزی حدود 9 برابر آمریکا، 5 برابر ترکیه و 3 برابر متوسط جهانی شدت مصرف جهانی داریم.
وی با بیان این‌که این موضوع اصلا شایسته ایران نیست، اظهار کرد: به ویژه این‌که درآمد اصلی کشور از صادرات نفت است. اوپک برای اعضای خود سقف تولید را تعیین کرده نه سقف صادرات، از این رو هر چه در مسئله انرژی بیشتر صرفه‌جویی کنیم به این معناست که نفت بیشتری را می‌توانیم صادر کرده و درآمد بیشتری نصیب اقتصاد کشور می‌شود.
وی با اشاره به این‌که با بهره‌وری صدمه پذیری در شرایط بحران و مشکلاتی که به وجود می‌آید، کمتر می‌شود، خاطرنشان کرد: «رهبر معظم انقلاب در نماز عید فطرسال 86 به این مسئله اشاره کردند و ایراد گرفتند چگونه ما که تولیدکننده و صادرکننده نفت هستیم اما ما را تهدید می‌کنند به این‌که نمی‌گذاریم گازوئیل وارد ایران شود.»
رئیس اسبق کارگروه تخصصی صنایع ریلی ایدرو با یادآوری این‌که فرمایشات رهبری مقدمه‌ای برای بحث قانون مدیریت سوخت شد، گفت: در هر صورت با توجه به صرفه‌جویی شدیدی که حملونقل ریلی در بخش بار و مسافر ایجاد می‌کند، این موضوع یکی از محورهای اساسی است که باید برای تحقق نظرات مقام معظم رهبری در بحث اقتصاد مقاومتی به آن توجه کنیم.
قربانعلی‌بیک افزود: اگر بتوانیم حوزه حملونقل ریلی را تقویت کنیم یک فرصت استثنایی برای اقتصاد کشور مانند اکتشاف چاه نفت به‌وجود می‌آید و این کار همتراز این است که یک میدان نفتی را کشف کرده و توسعه دهیم.
وی تصریح کرد: باید به این نکته توجه کنیم که صرفه‌جویی بخش بار ریلی در ایران تقریبا 10 برابر متوسط جاده و 5 برابر میانگین جهانی است، با توجه به این‌که قطارهای ایران سنگین‌تر است و بارهای معدنی بیشتری نسبت به کشورهای اروپایی داریم، نسبت صرفه‌جویی ما در این بخش بالاتر است.
وی با بیان این‌که عمده بار معدنی (70 درصد) ایران مربوط به مناطق جنوب شرق و جنوبی است، بیان کرد: بر اساس برآوردهای صورت گرفته با برقی کردن، دوخطه کردن و مدیریت خطوط ریلی حدود 3 تا 4 میلیارد دلار فقط صرفه‌جویی سوخت با ارتقای بهره‌وری در حوزه بار شبکه ریلی عاید کشور می‌شود.
قربانعلی‌بیک ادامه داد: در حوزه مسافر نیز این نسبت کمتر است، اما با تدابیری که دنیا به سمت آن رفته می‌توانیم وضعیت بهتری را در این بخش نیز شاهد باشم.
کارشناس حملونقل با بیان این‌که علاوه بر بحث انرژی موضوع دیگری داریم که در واقع تلاش همکاران در راه‌آهن است، افزود: در حوزه انرژی مسئولان باید توجه بیشتری حوزه حملونقل ریلی برون‌شهری داشته باشند، چراکه در 2 دهه اخیر تقریبا توجه خوبی به حملونقل ریلی درون شهری شده است.
*کاهش 23 درصدی حمل بار در راه‌آهن
قربانعلی بیک خاطرنشان کرد: در حوزه برون‌شهری سهم راه‌آهن از حملونقل از 28 درصد سال 70 امروز به 5 درصد کاهش یافته است.
وی ادامه داد: همان زمان بر اساس تصویب ستاد الگوی مصرف قرار بود به سهم 50 درصد در حوزه حمل بار برسیم، اما آنقدر سهم کم شد که سال 86 به 7 درصد و سال 92 نیز به 5 درصد رسیده‌ایم.
وی تصریح کرد: مسئولان باید به راه‌آهن توجه ویژه‌ای داشته باشند، همچنان که رهبر معظم انقلاب روی این مسئله تاکید کردند و رئیس‌جمهوری در هیات دولت اعلام کرد که به موضوع ریلی به‌عنوان یکی از 3 محور توجه خواهد کرد.
*بهره‌وری بسیار نامطلوب در راه‌آهن
کارشناس حملونقل با اشاره به این‌که بحث بهره‌وری را در راه‌آهن بالا ببریم، اظهار کرد: بهره‌وری در حوزه ریلی بسیار نامطلوب است، به‌عنوان مثال به ازای هر واگن حدود یک چهارم (26 درصد) متوسط دنیا بار حمل می‌کنیم. این عدد چند سال پیش 29 درصد بود که این مسئله برای کشور بسیار نامطلوب است.
قربانعلی‌بیک تاکید کرد: در بخش لکوموتیو تقریبا بهتر هستیم و وضع کشور به متوسط جهانی نزدیک است اما با این حال باید بهتر از این هم بشویم. در دهه 70 به دنبال اقداماتی که انجام شد بهره‌وری لکوموتیو در 2 مرحله حدود 100 درصد افزایش یافت.
وی دلیل بهره‌وری پائین شبکه ریلی را وجود یک خطه بوده و ظرفیت پائین ریلی دانست و گفت: به‌عنوان نمونه بر اساس محاسباتی که برای دو خطه تهران-تبریز انجام شد( فاز یک این پروژه یعنی تهران-قزوین و فاز 2 آن یعنی قزوین- زنجان) اگر مسیر تهران-زنجان دو خطه شود بهره‌وری ترن‌ست‌ها بیش از 2.5 برابر می‌شود.
وی توضیح داد: به‌عبارت دیگر ترن‌ستی که هر کدام از آن 25 میلیارد تومان قیمت دارد، در حالت اول باید برای عددی سه میلیون نفر جابجایی 300 میلیارد تومان سرمایه‌گذاری کنیم. در حالی که با 220 میلیارد تومان حدود 5 میلیون مسافر را با تعداد ترن‌ست کمتر یعنی با 9 ترن‌ست جابجا می شوند.
رئیس کارگروه تخصصی صنایع ریلی ایدرو، اظهار کرد: با 2 خطه کردن خط ریلی تهران-زنجان علاوه بر افزایش سرعت از ظرفیت ترن‌ست‌ها بیشتر استفاده می‌شود و می‌توانیم با 9 ترن‌ست کار 24 ترن‌ست را انجام دهیم.
قربانعلی‌بیک تصریح کرد: همین مسئله برای بخش بار هم صادق است، به‌عنوان مثال کنسرسیومی برای دو خطه کردن راه‌آهن بافق-بندرعباس به‌صورت BOT تشکیل شد. اگر به این مسائل در حوزه بار و مسافر توجه شود با سرمایه‌گذاری اندک و حمایت‌های قانونی از بخش خصوصی می‌توانیم بهره‌وری را به‌عنوان یکی از دغدغه‌ها و تاکیدات رهبر معظم انقلاب در اقتصاد مقاومتی برطرف کنیم.
انتهای پیام/
