تبیین مفهوم «عدالت اخلاقی» در درس اخلاق آیت‌الله عابدی
استاد سطوح عالی حوزه علمیه قم می‌گوید: یک نمونه عدالت اخلاقی این است که ما اختلافات مردم را بپذیریم و هیچ‌وقت انتظار نداشته باشیم که همه مردم مثل ما فکر کنند. بیشتر دعواهای خانوادگی به‌خاطر این است که زن و مرد توقع دارند طرف مقابلش مثل او فکر کند.
به گزارش خبرنگار حوزه و روحانیت خبرگزاری تسنیم، آیت‌الله احمد عابدی، استاد سطوح عالی حوزه علمیه قم، در درس اخلاق هفتگی که بعد از درس خارج فقه و اصول برگزار می‌شود، به تبیین مفهوم «عدالت در اخلاق» پرداخت.
وی در نخستین جلسه سال تحصیلی جدید با اشاره به اینکه عدالت در اخلاق یک معنا و در فقه و روایات معنای دیگری دارد، گفت: عدالت در اخلاق هم معانی مختلف دارد؛ گاهی یک کتاب مثل جامع‌السعادات، چند تعریف مختلف برای عدالت دارد.
استاد عابدی ادامه داد: بین علمای اخلاق اختلاف است که چند قوه داریم. فراوان در کتاب‌ها آمده که نفس انسان (هوای نفس)، «ابلیس الابالسه» یا «شیطان الشیاطین» است. بدترین شیطان، نفس انسان است. این نفس انسان قوایی دارد؛ اما اینکه چند قوه است در اخلاق مختلف است. در تفاسیر هم وقتی آیات شریفه را بحث می‌کنند این چندگانگی قوای انسان مطرح است. از امیرالمؤمنین علیه‌السلام روایت شده که مردم چهار نفس دارند و پیامبران پنج نفس دارند.
استاد سطوح عالی حوزه در تعریف معنای عدالت در اخلاق گفت: اعتدال در غضب، اعتدال در شهوت، اعتدال در فهم را عدالت می‌گویند. در اخلاق باید شهوت و غضب باشد؛ ولی معتدل باشد. معنای اعتدال یعنی این قوه، مطابق با عقل و شرع باشد و به‌معنای عدم تفریط و افراط نیست.
وی افزود: اگر سه قوه درک، شهوت و غضب انسان مطابق با عقل و شرع باشد، به او عاقل می‌گویند و به‌عبارت دیگر به کسی غضب و شهوت، تحت تدبیر قوه عاقله‌اش باشد و عقل رئیس باشد، عادل می‌گویند.
مدیر گروه فلسفه دانشگاه قم با بیان این مطلب که خدای متعال طبیعت را یک‌طور نیافریده و انسان‌ها هم همین طور هستند، گفت: خدای متعال مردم را یک‌طور نیافریده است؛ یک عده زن هستند، عده‌ای مرد هستند؛ یک عده دیوانه هستند، یک عده عاقل هستند؛ یک عده سفید هستند، یک عده سیاه هستند.
وی افزود: یک نمونه عدالت اخلاقی این است که ما اختلافات مردم را بپذیریم و هیچ‌وقت انتظار نداشته باشیم که همه مردم مثل ما فکر کنند. نوع این دعواهای خانوادگی به‌خاطر این است که زن و مرد توقع دارند طرف مقابلش مثل او فکر کند. اما اگر بپذیریم که خدا طبیعت را مختلف آفریده و آدم‌ها مختلف هستند و این اختلاف‌ها را بپذیریم، اختلاف پیش نمی‌آید. نباید کسی را به‌خاطر این مسائل سرزنش کنیم.
استاد دانشگاه ادامه‌داد: غیر از وجوه مشترک مثل احترام گذاشتن به دیگران، باید اختلافات مردم را بپذیریم و به رسمیت بشناسیم. من هیچ‌وقت نباید انتظار داشته باشم که همه از نظر سیاسی هم‌فکر من باشند. بله من می‌گویم مثلاً در اصل دفاع از کشور و جمهوری اسلام و خون شهدا همه مشترک هستند؛ اما در بقیه چیزها نباید باعث دعوا بشود. اصلاً این‌گونه اختلاف‌ها باید باشد؛ اما به همدیگر توهین نکنیم و اصول انسانی را حفظ کنیم.
وی افزود: عدالت اخلاقی این است که خداوند عالم را یک‌طور نیافریده، کرات آسمانی را چطور آفریده؟ بعضی مثل کره زمین کوچک است، کراتی هم داریم که هزار برابر خورشید هستند. آدم‌ها هم همین طور است. اگر همین نکته را در نظر بگیریم دعواها کم می‌شود.
استاد عابدی در پایان خاطرنشان کرد: در روایات است و در کتاب‌های اخلاقی هم زیاد است اگر فرزندتان را برای خرید به بازار می‌برید که برایش خرید کنید، شما انتخاب نکنید، بگذارید بچه فکر کند و خودش فکر کند که چه چیزی را دوست دارد. این اختلاف‌ها را بپذیریم که او در عالم بچگی بهتر از من می‌فهمد و من فقط باید هدایت و ارشاد داشته باشم. اگر این‌طور اخلاق با همسایه و خانواده داشته باشیم بسیاری از ا دعواها حل می‌شود.
خبرنگار: بابک شکورزاده
انتهای پیام/
