چرا اردوغان خواهان بازگشت کلیچدار اوغلو است؟

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، این روزها در فضای سیاسی و رسانه‌ای ترکیه، یک بار دیگر شاهد و نزاع بین حزب حاکم و بزرگترین حزب مخالف اردوغان هستیم.

حزب جمهوری خلق با نام اختصاری ج.ه.پ، 102 سال پیش به دست مصطفی کمال موسس نظام جمهوری ترکیه تاسیس شده و حالا به عنوان مهمترین جریان سیاسی اردوغان شناخته می‌شود. این حزب در حال حاضر، بر رده نخست محبوبیت بین شهروندان ترکیه قرار گرفته و در انتخابات شهرداری‌ها، شکست سنگینی را بر اردوغان و حزب او تحمیل کرد.

با این حال، در انتخابات ریاست جمهوری سال 2023 میلادی، نامزد مورد حمایت حزب مزبور یعنی کمال کلیچدار اوغلو، 48 درصد آرای شهروندان را به دست آورد و نتیجه را به اردوغان واگذار کرد.

اردوغان به کمک اعضای ائتلاف جمهور با رای 52 درصدی رئیس جمهور شد و شواهد نشان می‌دهد که او قصد دارد در انتخابات سال 2028 میلادی نیز، یک بار دیگر نامزد شود. با این که قانون اساسی جمهوری ترکیه چنین مجوزی به اردوغان نداده، اما او قصد دارد با اصلاح قانون، این مسیر را هموار کند.

با این حساب، اردوغان برای رسیدن به این هدف مهم، باید دو عملیات حساس انجام دهد: نخست، اصلاح و تغییر متن قانون اساسی ترکیه. دوم، حذف رقبا و رهبران قدرتمندی مانند اکرم امام اوغلو شهردار استانبول، منصور یواش شهردار آنکارا و اوزگور اوزل رهبر حزب جمهوری خلق.

بسیاری از ناظران سیاسی ترکیه بر این باورند که تیم اردوغان، به دنبال اجرای سناریویی است که منجر به حذف اوزگور اوزل شود و یک بار دیگر کلیچدار اوغلو را بر کرسی رهبری ج.ه.پ بنشاند. چرا؟ پاسخ پیچیده نیست! به این دلیل که اردوغان و حزب او، بر اساس چندین نظرسنجی میدانی معتبر، این واقعیت را دریافته‌اند که اوزگور اوزل سیاستمدار جوان، برخلاف کلیچدار اوغلو، از توان مدیریتی و محبوبیتی اجتماعی بالایی برخوردار است و از روزی که رهبر بزرگترین حزب مخالف اردوغان شده، بارها توانسته میتینگ‌های چند صدهزار نفره به راه بیاندازد.

اوزگور اوزل رهبر حزب جمهوری خلق اعلام کرده که بر اساس اطلاعات دریافتی او، کلیچدار اوغلو خود را مهیا کرده تا بنا به خواست اردوغان و با مداخله آشکار و غیرقانونی قوه قضاییه، به مدت یک و نیم سال رهبری حزب را در دست بگیرد.

او در این باره گفته است: «سرشت و ژنتیک حزب ما چنین اجازه‌ای به آنها نخواهد داد و در 81 استان ترکیه، ما ستون فقرات این حزب را سالم نگه می‌داریم و اجازه نمی‌دهیم این سناریوها به نتیجه برسد».

عاکف بکی از تحلیلگران مشهور ترکیه و از مشاورین اسبق اردوغان نیز درباره این تحولات گفته است: «محاسبات اشتباه اردوغان در این است که تصور می‌کند سقوط حزب جمهوری خلق، به معنای صعود حزب عدالت و توسعه خواهد بود! اما این محاسبه تماماً غلط است. چرا که این حملات، هر دو حزب را پایین خواهد کشید و کل ترکیه متضرر خواهد شد. حزب عدالت و توسعه در سالیان نخست می‌گفت: پیروزی ما مهم نیست، آن چه اهمیت دارد، پیروزی ترکیه است. اما چند سال بعد، به یک باره این شعار را مطرح کرد: اگر حزب عدالت و توسعه ببازد، ترکیه هم خواهد باخت! سپس قدمی آن سوتر رفتند و با طرح اتهام درباره شهرداری حزب جمهوری خلق در اسن یورت استانبول، اعلام کردند: به ما رای بدهید تا حزب جمهوری خلق در اسن یورت شکست بخورد. چون شکست آنها به معنی شکست اسرائیل خواهد بود! دست از این شعارها بردارید. این تنش‌ها، ابهام‌ها و بلاتکلیفی‌ها، کشور و مردم را فقیر می‌کند و بر انتخابات و صحنه سیاسی ترکیه به بدترین شکل، اثر می‌گذارد. آیا فکر نمی‌کنید که این امر باعث فرسایش کامل نهاد سیاسی در نظر عموم مردم شود؟ این امر برای اقتصاد بسیار گران تمام می‌شود و به نوبه خود باعث می‌شود مردم هزینه آن را بپردازند و آنها را فقیرتر کند. کسانی که کشور را اداره می‌کنند می‌دانند که عدم قطعیت سنگین‌ترین هزینه را هم برای اقتصاد و هم برای مردم دارد».

تکرار خطا، تکرار ظلم

همچنان که در آغاز اشاره شد، حزب جمهوری خلق (CHP) در سال 1923 میلادی یعنی 102 سال پیش و همزمان با جمهوری ترکیه تاسیس شده است. این حزب تا سال 1950 میلادی به صورت یک قبضه قدرت را در اختیار داشت و تا آن زمان، ترکیه دارای یک نظام سیاسی تک حزبی بود.

حزب جمهوری خلق به ویژه در دوران عصمت اینونو، فشار سنگینی را بر منتقدین و مخالفین اعمال کرد و به ویژه اسلامگرایان را در شرایط دشواری قرار داد. اما در انتخابات سال 1950 میلادی، قدرت به دست حزب تازه تاسیس عدنان مندرس افتاده و سیمای سیاست در ترکیه متحول شد. اما حالا به گفته پروفسور سزگین تانری کولو، ترکیه یک بار دیگر به شکل بی‌سر و صدا وارد دوران خفقان و نظام سیاسی تک حزبی شده است.

تانری کولو که استاد دانشگاه در رشته حقوق، نماینده پارلمان و در عین حال یکی از رهبران حزب جمهوری خلق است، در انتقاد از اقدامات اخیر اردوغان و حزب حاکم می‌گوید: «من امروز در زندان به ملاقات اکرم امام اوغلو شهردار استانبول و زیدان کارالار شهردار آدانا رفتم. جای شهردار، دفتر شهرداری و میدان خدمت به مردم است. اما حزب عدالت و توسعه آنها را به زندان انداخته و اراده مردم را نادیده گرفته است. حزب عدالت و توسعه، به وضوح دموکراسی ترکیه را نابود می‌کند. رژیم فعلی دموکراسی نیست و به دستور اردوغان، شهرداران ما زندانی می‌شوند، سرپرست برای شهرداری‌های ما تعیین می‌شود و می‌خواهند حتی در تصمیمات کنگره حزب و شاخه‌های استانی ما دخالت کنند. این یک رژیم استبدادی است و قطعاً منجر به عواقب وخیمی برای ترکیه خواهد شد. متاسفانه باید بگویم: روند و نظام سیاسی چند حزبی در ترکیه عملاً به پایان رسیده و حزب اردوغان دموکراسی ما را نابود می‌کند. من از سران همه احزاب می‌خواهم در برابر این رویه سکوت نکنند. امروز به حزب ما حمله شده، فردا به یکایک شما حمله خواهد شد. اجازه این اقدامات غیرقانونی را ندهید».

چرا اردوغان کلیچدار اوغلو را ترجیح می‌دهد؟

رجب طیب اردوغان در اثنای برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در سال 2023 میلادی، رفتارهای تحقیرآمیزی در برابر کلیچدار اوغلو داشت و او حتی توسط هواداران دوآتشه اردوغان مورد ضرب و شتم قرار گرفت و خود اردوغان نیز در سخنرانی‌ها، الفاظ تند و نامناسبی درباره رهبر حزب جمهوری خلق به کار می‌برد.

ولی حالا چند روزی است که در بسیاری از روزنامه‌های وابسته به حزب حاکم ترکیه از جمله آکشام و ینی آکیت، با چنین عباراتی روبرو می‌شویم: علاقه مردم به کمال بیگ، روز به روز بیشتر می‌شود!

ناظران سیاسی در ترکیه می‌گویند، چنین چیزی به معنی خواست و اراده اردوغان و حزب او، برای تشویق کلیچدار اغلو به بازگشت به صحنه قدرت است. 

رسانه‌های طرفدار اردوغان این ادعا را مطرح کرده‌اند که در کنگره داخلی حزب جمهوری خلق به نفع اوزگور اوزل تقلب صورت گرفته و او باید برکنار شود و یک بار دیگر کرسی رهبری در اختیار کلیچدار اوغلو قرار بگیرد.

نکته جالب اینجاست که خود کلیچدار اوغلو نیز بی‌میل نیست و به جای دفاع از رهبر حزب خود، سکوت کرده و نشان داده که همراه با هواداران جناح سنتی حزب خود، تمایل دارد دوباره سکان رهبری حزب را در دست بگیرد.

این در حالی است که حکمت چتین از رهبران سابق حزب جمهوری خلق، آشکارا ادعاهای حزب عدالت و توسعه را به چالش کشید و اعلام کرد که هیچگاه حاضر نیست علیه رهبر کنونی حزب خود هیچ اقدامی انجام دهد.

در فرهنگ سیاسی ترکیه، فصاحت و بلاغت سیاستمداران و توانایی آنها در ارائه سخنرانی‌های پرشور و هیجانی در میادین، معیار مهمی برای پیروزی انتخاباتی است. اما کلیچدار اوغلو از این توانایی بی‌بهره است و بسیاری از مخالفین اردوغان، معتقدند که در سال 2023 کلیچدار اوغلو خودخواهانه به حزب لطمه زد و اگر به جای نامزدی خود، از نامزدی اکرم امام اوغلو یا منصور یواش حمایت کرده بود، اردوغان متحمل شکست می‌شد.

برخلاف کلیچدار اوغلو، هم اوزگور اوزل و هم اکرم امام اوغلو، توانایی بالایی برای جلب توجه مردم و هواداران جوان در سخنرانی‌های میدانی دارند. در نتیجه تا زمانی که اوزل و امام اوغلو در کانون توجه باشند، راهی برای شکست حزب جمهوری خلق وجود نخواهد داشت. اما در صورتی که این دو سیاستمدار به تمامی از صحنه کنار زده شوند و کلیچدار اوغلو دوباره به صحنه بازگردد، این حزب قدیمی ترکیه با ریزش آراء روبرو خواهد شد و مهمترین برنده این سناریو، اردوغان خواهد بود.

با وجود دوره طولانی تصدی و شکست‌های مکرر انتخاباتی، کلیچدار اوغلو هنوز از وفاداری جناح ملی‌گرای سنتی حزب برخوردار است. در نتیجه اعمال فشار بر اوزل می‌تواند راه را برای بازگشت کلیچدار اوغلو هموار کند، اگرچه نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد که محبوبیت او در میان رأی‌دهندگان مخالف کاهش یافته است.

همه اینها در حالی روی می‌دهد که اوزگور اوزل، مهمترین مدافع ضرورت برگزاری انتخابات پیش از موعد است. او معتقد است که در اثنای بحران اقتصادی فراگیر در ترکیه و اثبات ناکارآمدی سیاست‌های اردوغان و حزب او، مخالفین می‌توانند قدرت را از آنِ خود کنند.

سرمایه‌گذاران خارجی نیز از نزدیک اوضاع را زیر نظر دارند. چرا که بی‌ثباتی و بلاتکلیفی در حزب جمهوری خلق، بازارها را متزلزل کرده و این نگرانی وجود دارد که نوسانات سیاسی می‌تواند بهبود اقتصادی را تضعیف کند.

بورس استانبول پس از دخالت دادستانی در مسائل داخلی شاخه استانی حزب جمهوری خلق در استانبول، به شدت کاهش یافت و طبق گزارش‌ها، بانک‌های دولتی ناچار شدند برای تثبیت ارزش لیره در برابر دلار آمریکا، یک خسارت سنگین 4 میلیارد دلاری را تاب بیاورند.

در پایان باید گفت، احتمال کنار نهادن اوزگور اوزل از رهبری حزب جمهوری خلق و بازگشت کلیچدار اوغلو، می‌تواند بر سرنوشت انتخابات آتی ترکیه و دموکراسی این کشور، اثر مستقیم بگذارد.
 انتهای پیام/