وزیر علوم: دانشگاه آزاد به رگولاتور واحد بازگردد/ با افت رتبه علمی مواجهیم
وزیر علوم با یادآوری نقش مرحوم شهید طهرانچی در توسعه ساختار منسجم آموزش عالی گفت: ایشان بر ضرورت وجود یک رگولاتور واحد برای آموزش عالی تأکید داشتند، لذا نباید اجازه دهیم هر بخش به‌صورت جزیره‌ای عمل کند.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از اصفهان، حسین سیمایی‌صراف در دیدار با رؤسا و مدیران دانشگاه‌های استان با اشاره به آغاز هفته دولت این ایام را فرصتی برای ارزیابی عملکرد دولت دانست و گفت: نام‌گذاری این هفته به‌عنوان هفته دولت به این منظور است که دولت کارنامه خود را ارائه دهد، تا نقاط قوت تقویت و نقاط ضعف با نقد منصفانه اصلاح شود.
وی با اشاره به مأموریت‌های متعدد دانشگاه‌ها افزود: آموزش، پژوهش، فناوری، نوآوری و مسئولیت اجتماعی از جمله مأموریت‌های اصلی دانشگاه‌هاست، اما نباید فراموش کرد که پایه و اساس همه این‌ها آموزش است. آموزش هیچ‌گاه از دوش دانشگاه برداشته نمی‌شود.
وزیر علوم ادامه داد:بهترین پژوهشگران، نوآوران و حتی کسانی که مسئولیت اجتماعی را به‌خوبی بر عهده می‌گیرند، محصول یک محیط آموزشی مطلوب هستند؛ جایی که اساتید فرهیخته، متعهد و دغدغه‌مند نقش‌آفرینی می‌کنند.
سیمایی‌صراف با اشاره به کیفیت آموزشی در برخی مؤسسات آموزشی گفت: گاهی سخت‌گیری‌هایی نسبت به برخی دانشگاه‌ها و مؤسسات غیرانتفاعی، آزاد یا فرهنگیان اعمال می‌شود، چرا که ارزیابی‌ها نشان می‌دهد استانداردهای لازم آموزشی رعایت نمی‌شود.
وی نسبت استاد به دانشجو را یکی از شاخص‌های مهم کیفیت آموزشی دانست و اضافه کرد: در برخی موارد شرایط به‌گونه‌ای است که حتی برای راه‌اندازی مقطع کاردانی نیز استانداردهای لازم رعایت نشده؛ چه رسد به مقاطع تحصیلات تکمیلی.
وزیر علوم با یادآوری تأکیدات مقام معظم رهبری در حوزه پژوهش گفت: رهبر معظم انقلاب دو هدف کلان برای پژوهش مطرح کرده‌اند؛ مرجعیت علمی و حل مسئله. بدون آموزش قوی و نظام‌مند، رسیدن به این اهداف ممکن نیست.
ضعف در توزیع رشته‌ها و تأکید بر استقلال مالی دانشگاه‌ها
سیمایی‌صراف در ادامه سخنانش به ضعف‌هایی در توزیع رشته‌های دانشگاهی اشاره کرد و بیان داشت: در برخی شهرهای کوچک، شاهد راه‌اندازی مقاطع دکتری با تنها یک یا دو عضو هیئت‌علمی هستیم. این در حالی است که چنین شرایطی حتی برای دوره‌های کاردانی هم کافی نیست.
وی ضمن حمایت از فعالیت بخش غیردولتی در آموزش عالی گفت: با تقویت بخش غیردولتی موافقم، چرا که دولت بار سنگینی را بر دوش می‌کشد. طبق قانون اساسی، دولت موظف به ارائه آموزش رایگان در حد سند کفایت است.
وزیر علوم یادآور شد:با این بودجه موجود، اگر به اصل قانون بازگردیم، می‌توانیم بهترین دانشگاه، خوابگاه و آزمایشگاه را فراهم کنیم. اما با پذیرش بیش از ظرفیت، کیفیت آسیب می‌بیند.
وی تأکید کرد:سیاست‌گذاری‌های حوزه آموزش عالی باید مبتنی بر استاندارد، کیفیت و آینده‌نگری باشد، نه صرفاً پاسخگویی به تقاضای لحظه‌ای یا فشارهای منطقه‌ای.
وی همچنین با تأکید بر لزوم تحول در نظام آموزش عالی کشور، خواستار حرکت دانشگاه‌ها به سمت استقلال مالی و کاهش اتکا به منابع دولتی شد و گفت: دانشگاه‌هایی مانند دانشگاه اصفهان باید بتوانند بر اساس ظرفیت‌ها و امکانات خود، برای جذب دانشجو در مقاطع مختلف تصمیم‌گیری کنند. این مسیر در بلندمدت می‌تواند به خوداتکایی دانشگاه‌ها و تبدیل آن‌ها به نهادهایی مستقل و پویا بینجامد.
تأکید بر مهارت‌محوری و ضرورت ارتباط دانشگاه و صنعت
سیمایی‌صراف در بخش دیگری از سخنانش اظهار داشت:در برخورد با بخش غیردولتی آموزش عالی گاهی دچار تناقض هستیم. از یک‌سو خواهان رعایت استانداردها هستیم و از سوی دیگر برخی نظارت‌ها ناقص و بعضاً سلیقه‌ای انجام می‌شود. درحالی‌که مؤسسات غیردولتی موفق و باکیفیت نیز وجود دارند که شایسته حمایت‌اند.
وی با یادآوری نقش مرحوم شهید طهرانچی در توسعه ساختار منسجم آموزش عالی گفت: ایشان بر ضرورت وجود یک رگولاتور واحد برای آموزش عالی تأکید داشتند. نباید اجازه دهیم هر بخش به‌صورت جزیره‌ای عمل کند. امیدوارم دانشگاه آزاد نیز با بازگشت به رگولاتوری واحد، به انسجام و تنظیم بهتر سیاست‌ها کمک کند؛ این به نفع هر دو طرف است.
وزیر علوم اولویت جدید وزارتخانه را توسعه مهارت دانست و ادامه داد: تمرکز ما بر توسعه مهارت است. جایی که مدرس، کارشناس و مدیر کارگاه کم داریم، باید منابع را به آن سمت هدایت کنیم. تعامل با جامعه، صنعت و حل مسئله باید مأموریت محوری دانشگاه‌ها باشد.
وی ضمن ابراز خرسندی از فعالیت شهرک علمی تحقیقاتی اصفهان و مراکز نوآوری اطراف دانشگاه‌های بزرگ استان گفت: استان اصفهان ظرفیت صنعتی بسیار بالایی دارد. می‌توان با خلاقیت مدیریتی، شرکت‌های بزرگ صنعتی را وارد دانشگاه کرد تا ارتباطی مستمر و اثربخش میان صنعت و دانشگاه شکل گیرد. این مدل در برخی دانشگاه‌ها با موفقیت اجرا شده و نتایج مثبتی به همراه داشته است.
سیمایی‌صراف با بیان اینکه بیش از 11 هزار قرارداد فعال بین دانشگاه‌ها و بخش صنعت وجود دارد، این عدد را گواهی بر تعامل مؤثر آموزش و تولید دانست.
وزیر علوم همچنین به موضوع انعطاف‌ناپذیری سرفصل‌های درسی اشاره کرد و گفت: برخی رشته‌ها و سرفصل‌ها منسوخ شده‌اند و تبدیل به تاریخ علم شده‌اند. باید در بازنگری دروس و برنامه‌ها انعطاف داشته باشیم. از دانشگاه‌های مادر استان مانند دانشگاه اصفهان و دانشگاه صنعتی اصفهان می‌خواهم که در این حوزه پیش‌قدم شوند. بنده نیز شخصاً آمادگی حمایت کامل را دارم.
کاهش رتبه علمی ایران در جهان
سیمایی‌صراف در بخش دیگری از سخنانش به کاهش رتبه علمی ایران اشاره کرد و افزود: رتبه علمی ایران از سال 2021 روبه‌کاهش گذاشته و از جایگاه شانزدهم به هفدهم رسیده‌ایم. اگر روند فعلی ادامه یابد، ممکن است به رتبه هجدهم نیز برسیم.
وی با بیان دلایل این افت ادامه داد: نظام مقاله‌محور باید اصلاح شود. در حال حاضر، سرانه مقاله برای هر استاد کمتر از یک مقاله در سال است؛ درحالی‌که بر اساس برنامه، این عدد باید افزایش یابد. همچنین، نبود تجهیزات آزمایشگاهی به‌روز یکی از موانع پژوهش‌های کاربردی و علمی است.
وزیر علوم کاهش بودجه آموزش عالی کشور نسبت به سال‌های گذشته را نگران‌کننده توصیف کرد و گفت: درحالی‌که انتظارات، هزینه‌ها و مأموریت‌های دانشگاه‌ها افزایش‌یافته، سهم بودجه آموزش عالی از بودجه عمومی کشور نسبت به ده سال پیش کاهش‌یافته است. در سال 1390 بودجه آموزش عالی معادل سه میلیارد دلار بود، درحالی‌که امروز با وجود افزایش نیازها، این رقم کاهش چشمگیری داشته است.
سیمایی‌صراف در ادامه اظهار داشت: در حال حاضر حدود 96.7 درصد از منابع مالی وزارت علوم صرف پرداخت حقوق و دستمزد می‌شود. یکی از دلایل رضایت‌بخش نبودن وضعیت فعلی، معیشت نامناسب اعضای هیئت‌علمی است؛ استادی که دغدغه اجاره‌خانه و شهریه فرزندانش را دارد، نمی‌تواند به تحقیق و مقاله‌نویسی بپردازد.
وی افزود: امکان افزایش مستقیم حقوق وجود ندارد. پیشنهاد ما این بوده که به‌صورت غیرمستقیم وارد شویم و نیازهای مهمی مانند مسکن را برای استادان تأمین کنیم. ما فرایند طولانی و 17 مرحله‌ای واگذاری زمین را طی کرده‌ایم تا شرایط را برای تأمین مسکن اعضای هیئت‌علمی فراهم کنیم. از دانشگاه‌ها انتظار داریم که با جدیت بیشتری این مسیر را دنبال کنند و اگر در نقطه‌ای دچار مشکل شدند، اطلاع دهند تا موضوع پیگیری شود.
وزیر علوم همچنین به لزوم توجه به سلامت استادان اشاره کرد و گفت: پیشنهاد دادم که برنامه‌ای برای پایش سلامت اعضای هیئت‌علمی با همکاری دانشگاه‌های علوم پزشکی طراحی شود. مدیران ما به‌قدری درگیر کار می‌شوند که به وضعیت سلامت خود بی‌توجه هستند؛ می‌توان در ابتدای هر نیم‌سال تحصیلی این موضوع را اجرایی کرد.
وی با اشاره به وضعیت دانشجویان متأهل اظهار داشت: در حال حاضر حدود 90 هزار دانشجوی متأهل در کشور داریم، اما تنها 1700 واحد خوابگاه متأهلی در اختیار داریم. این عدد بسیار پایین است. ما احداث خوابگاه‌های متأهلی را در اولویت قرار داده‌ایم و با کمک نهادهایی مانند ستاد اجرایی فرمان امام، ساخت خوابگاه‌های جدید را آغاز کرده‌ایم که تاکنون حدود 40 درصد پیشرفت داشته‌اند. هدف‌گذاری ما تحویل خوابگاه برای 10 هزار دانشجوی متأهل تا پایان سال جاری است.
سیمایی‌صراف در بخش پایانی سخنانش به اهمیت توسعه رشته‌های میان‌رشته‌ای اشاره کرد و گفت: حل بسیاری از مسائل نیاز به نگاه میان‌رشته‌ای دارد. در کشورهای توسعه‌یافته رشته‌هایی مانند حقوق اقتصادی به‌صورت جدی دنبال می‌شوند، اما در ایران این حوزه‌ها ناقص اجرا شده‌اند. توسعه این رشته‌ها در دستور کار وزارت علوم است.
انتهای پیام/170/.
