از چای گرم تا مشاوره کسب‌وکار؛ خدمات متنوع موکب قاسم بن الحسن(ع)
موکب قاسم بن الحسن(ع) در همدان، خدمت را به هنری بدل کرده که هم جسم مسافران را آرامش می‌دهد، هم ذهن‌ها را به تکاپو می‌اندازد. چهار سال است که این موکب، مأمن رهگذران و کارگاه تربیت نسلی نوین از عاشقان حسینی است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از همدان، در مسیر پرخاطره همدان به کرمانشاه، جایی که جاده با زائران اباعبدالله(ع) همصدا می‌شود، موکبی استوار چون نگهبانی مهربان ایستاده است؛ موکب قاسم بن الحسن(ع)، که به همت مردمان دل‌سوخته همدانی همچون آقای ربیعی، چهار سال است گرمابخش جان‌های تشنه و مأمنی برای رهگذران دل‌شکسته است. اینجا نه یک ایستگاه موقت، که تپش‌گر دلی است که بی‌منت برای زائران حسین(ع) می‌تپد.
موکبی که در آن مبلغان هندی در غرفه ویژه مقاومت اسلامی حضور دارند و مشغول تبیین دیدگاه و نگاه مردم کشور هندوستان پیرامون دفاع مقدس 12 روزه و غیره هستند. همچنین خادمان هندی در این موکب مشغول پذیرایی شیرچایی هندی از زائران حسینی هستند.
مدیر این موکب در گفت‌وگویی صمیمانه با تسنیم از عشق و ایثاری می‌گوید که در کلامش موج می‌زند. او خدمت در این موکب را تجربه‌ای ناب می‌خواند؛ حسی که شاید حتی در سفر زیارتی کربلا نیز به چنین اوجی نرسد. کلامش آینه‌ای است از آن شور پنهانی که هر خادم اربعینی در سینه دارد؛ شوری که خدمت را هنر و موکب‌داری را دیوانگی عاشقانه می‌داند. به روایت آقای ربیعی، آمار تصادفات تنها عدد نیست، بلکه عشق وصف نشدنی به اباعبدالله است که خودنمایی می‌کند و جغرافیای خدمت را تا فراسوی مرزها گسترش می‌دهد.
در این گفت‌وگو ربیعی،موکب را جریانی زنده در تمام طول سال می‌بیند؛ جایی که نام قاسم بن الحسن(ع) تنها یک عنوان نیست، بلکه یادآور این حقیقت است که خدمت به زائران حسین(ع)، ادامه همان راهی است که حضرت قاسم(ع) آغاز کرد.
هدف اصلی راه‌اندازی موکب:نجات جان زائران در گردنه پرخطر اسدآباد
تسنیم:هدف از تشکیل موکب در این منطقه چیست؟
ربیعی: محور همدان به کرمانشاه، حدفاصل سه‌راهی بهار تا گردنه اسدآباد از جمله محورهای پرترددی است که متأسفانه آمار تصادفات جاده‌ای و خسارات جانی و مالی در آن به‌صورت چشم‌گیری بالا است. بر اساس گزارش‌های سالانه پلیس راهور، علت اصلی این تصادفات، خستگی و خواب‌آلودگی زائرین در آستانه ورود به گردنه اسدآباد است. در این منطقه، ترغیب زائرین به استراحت کافی قبل از ورود به گردنه است تا با دریافت خدمات مناسب، با هوشیاری کامل و بدون خستگی وارد این مسیر پرخطر شوند. این اقدام در راستای کاهش تصادفات و حفظ جان زائرین انجام شده است.
تسنیم: ازچه سالی فعالیت موکب شروع شده است؟
ربیعی: خدمت‌رسانی در این محور از سال پس از کرونا آغاز شد و امسال چهارمین سال فعالیت آن است. در سال اول، این طرح به‌صورت آزمایشی با پذیرایی محدود اجرا شد، اما با استقبال زائرین و تأکید نهادهایی مانند هلال احمر و پلیس راهور، فعالیت‌ها گسترده‌تر شد. اکنون به‌مدت سه سال متوالی، خدمات اسکان و پذیرایی در فضایی به مساحت دو هکتار، شامل سالنی 2000 متری با فرش‌های متبرک آستان قدس رضوی، ارائه می‌شود.
تسنیم: انگیزه اصلی، برپایی موکب برای خدمت‌رسانی چه بود؟
ربیعی:اگرچه هدف اولیه، حفاظت از جان زائرین بود، اما تجربه حضور در این مسیر خدمت، دریچه‌ای به سوی معارف بی‌پایان اربعین گشود. استقبال گرم زائران در سال دوم و مشاهده ظرفیت بالای منطقه همدان برای فعالیت‌های فرهنگی، انگیزه‌ای شد تا این مسیر با قدرت بیشتری ادامه یابد. هر ساله، خدمات رفاهی و فرهنگی با کیفیت بالاتری ارائه می‌شود.
حال و هوای معنوی خادمی، تجربه‌ای فراتر از زیارت
تسنیم: از حال وهوای معنوی درطی خدمت رسانی به زائران بفرمایید.
ربیعی: با وجود اینکه در این چهار سال، توفیق حضور در عراق و زیارت اربعین را نداشته‌ام، اماشادی ناشی از خدمت به زائران اباعبدالله(ع) ، جایگزینی بی‌نظیر بوده است. به‌جرئت می‌توان گفت هرکس وارد این عرصه شود، تحت تأثیر جاذبه معنوی خاصی قرار می‌گیرد که شاید در سفر زیارتی نیز چنین حسی را تجربه نکند. این عشق و علاقه، همان عاملی است که میلیون‌ها ایرانی و عراقی را به تشکیل موکب‌های مختلف در مسیر اربعین ترغیب می‌کند. مسیر خدمت به زائران اباعبدالله الحسین(ع) مسیری است که هر کس حتی با کوچک‌ترین قدم در آن وارد شود، به‌صورت ناخودآگاه درگیر حال و هوای معنوی آن می‌شود و دیگر نمی‌خواهد از این فضا دور بماند.
توصیه شخصی من به همه، به‌ویژه به جوانانی که هنوز تجربه سفر اربعین را ندارند، این است که فضا را برای این عزیزان باز کنیم تا آن‌ها به مشارکت در خدمت‌رسانی تشویق شوند. حضور در این عرصه، فرصتی بی‌نظیر برای درک عمیق‌تر مفاهیم دینی و فرهنگی است که شاید در طول سال بارها درباره آن‌ها صحبت می‌کنیم، اما اربعین زمینه تحقق عینی آن‌ها را فراهم می‌سازد.
تسنیم: آیا زائری که درابتدا به موکب مراجعه کرد را بخاطر دارید؟
ربیعی: اولین زائرانی که در چهار سال پیش به این موکب مراجعه کردند، یک خانواده از استان خراسان بودند. در آن زمان، خدمات ما بسیار محدود بود، اما همان میزبانی ساده در یک منزل کوچک، به شکل‌گیری دوستی‌های پایدار منجر شد، به‌طوری که هنوز هم ارتباط با برخی از آن‌ها حفظ شده است. امروز نیز بسیاری از زائران به ما می‌گویند که سال گذشته یا دو سال پیش هم اینجا بودیم و قول دادیم امسال بازگردیم. این دیدارهای مکرر و صمیمانه، همواره حس و حالی ویژه به فضای موکب می‌بخشد.
تسنیم:دستاورد های موکب قاسم ابن الحسن در طی این مدت چه بوده؟
ربیعی: در دو سال اخیر با تمرکز بر محور تعاملات، موفق به ایجاد بانک داده‌ای از زائران شده‌ایم که تمایل به عضویت در گروه‌های موکب را دارند. این ارتباط را در طول سال نیز حفظ می‌کنیم، چرا که هدف اصلی این شبکه‌سازی، تبدیل اربعین به جریانی مستمر در تمام طول سال است. این بستر امکان عملیاتی‌شدن ایده‌ها و طرح‌های اجتماعی را از طریق پیوندهای اربعینی فراهم می‌سازد.
همچنین در این مدت با همکاری برخی نهاد ها موفق به برپایی میز مشاوره کسب‌وکار با همکاری پارک علم و فناوری استان همدان شدیم تا با ارائه راهنمایی به جوانان برای بهره‌گیری از ظرفیت‌های پارک‌های علم و فناوری استان و صندوق نوآوری و شکوفایی و صندوق امید برای راه‌اندازی کسب‌وکارهای کوچک را به ارمغان بیاوریم.همچنین با تشکیل کافه گفت‌وگوی دانشجویی و فضاهای تعاملی در جهت ایجاد بستر گفت‌وگوی خودجوش زائران در موضوعات اقتصادی را فراهم کردیم.این اقدامات با بهره گیری از ظرفیت‌های کلان اربعین به انجام رسیده‌است با استفاده از دیپلماسی فرهنگی در تبین اندیشه های اسلامی و تعاملات اقتصادی در جهت ایجاد پیوند های کاری میان مردم با گفتمان و تعامل اجتماعی و بکار گیری از گروه های دانشجویی و حوزوی و هیئت ها توانسته‌ایم گام های موثری را در این راستا برداریم.
خدمت در ایران و عراق؛ دو روی یک سکه عاشقی
تسنیم: آیا خدمت رسانی در عراق یا ایران متفاوت است؟
ربیعی: در آموزه‌های دینی و به ویژه در قیام اربعین، بر کار گروهی و اقدامات جمعی تأکید ویژه‌ای شده است. این اصل مهم می‌طلبد که موکب‌ها با همکاری یکدیگر به انجام اقدامات فرهنگی مشترک بپردازند. بی‌تردید، همبستگی و وحدت عملی که پس از دفاع مقدس در جنگ 12 روزه را شاهد بودیم، می‌تواند الگویی برای این همکاری‌ها باشد. اگر تمام موکب‌های ایران و عراق با بهره‌گیری از ظرفیت های فرهنگی و اجتماعی خود، حرکتی هماهنگ را آغاز کنند، تأثیرات فرهنگی آن در طول سال ملموس خواهد بود.
خدمت به زائران در ایران و عراق اگرچه در جوهره معنوی مشترک است، امادر عمل تفاوت‌هایی دارد.با توجه به فرمایشات مقام معظم رهبری بر خدمت‌رسانی در داخل کشور و حفظ نظام موکب‌های عراقی و عدم اختلال در فعالیت‌های آن‌ها و تمرکز بر فرهنگ‌سازی اولیه برای زائران قبل از ورود به عراق از اهمیت بالایی برخوردار است.
تسنیم:فلسفه نامگذاری موکب به نام حضرت قاسم بن الحسن(ع) چیست؟
ربیعی: انتخاب نام حضرت قاسم بن الحسن(ع) برای این مجموعه به سال‌های پیش از انقلاب بازمی‌گردد. در آن زمان، جمعی از خیرین و فعالان مذهبی استان اصفهان تصمیم گرفتند تمامی هیئات، تکایا و مجالس مذهبی را تحت این نام مبارک تأسیس کنند. همچنین فعالیت‌های درمانی و خدماتی خود را با عنوان حضرت جودالائمه(ع) ادامه دادند. این سنت حسنه در طول دهه‌ها در استان‌های مختلف کشور تداوم یافته و ما در چهار سال اخیر مفتخر به ادامه این مسیر تحت عنوان موکب حضرت قاسم بن الحسن(ع) بوده‌ایم.
تسنیم:استقبال مردم از موکب قاسم ابن الحسن چگونه میبینید؟
ربیعی: حضور گروه‌های مختلف مردم در موکب‌های اربعین، پدیده‌ای بی‌نظیر و استثنایی است. امسال شاهد حضور خادمانی از کشور هندوستان بودیم که با چای هندی از زائران پذیرایی کردند. همچنین برنامه‌های متنوعی توسط قاریان بین‌المللی اجرا شد. هر یک از این گروه‌ها که در مراسم اربعین شرکت می‌کنند، زائران را به تأمل و تفکر در موضوعات مختلف واداشته و شگفتی‌هایی خلق می‌کنند. این حضور، نشان‌دهنده ظرفیت‌های نهفته در سفر اربعین است که قطعاً مورد استقبال مردم قرار می‌گیرد.
تسنیم: در مورد غرفه انجمن آسیب های نخاعی در موکب‌ها توضیح دهید.
ربیعی: به‌جرئت می‌توان گفت هیچ زائری نبود که با حضور پرتلاش و خالصانه دوستان توانیاب ما در موکب‌ها مواجه شود و تحت تأثیر ایثار و خدمت‌رسانی آنان قرار نگیرد. خدا را شکر که این عزیزان با تمام وجود در خدمت زائران بودند. همچنین، آیین پرچم‌گردانی که هر روز با حضور این بزرگواران انجام می‌شد، تأثیرگذاری چندبرابری داشت و خود آنان نیز از این مشارکت رضایت کامل داشتند. امیدواریم در سال‌های آینده بتوانیم این برنامه‌ها را برای گروه‌های بیشتری از محبان اهل‌بیت (ع) گسترش دهیم.
از حذف پلاستیک تا تولید کمپوست
تسنیم: چه اقداماتی برای حفظ محیط زیست در محدوده موکب تعبیه کرده‌اید؟
ربیعی: یکی از مواردی که متأسفانه در برخی موکب‌ها مورد غفلت قرار گرفته، موضوع محیط زیست است. امسال در این زمینه اقدامات شاخصی انجام شد. از سال 1403، بخش عمده‌ای از پسماندهای یکبارمصرف خود را کاهش دادیم. دو سال پیش، حجم پسماندهای تولیدی به‌حدی بود که مشکلات بهداشتی و آلودگی محیطی ایجاد می‌کرد.
بر این اساس، هیئت امنا تصمیم گرفت تا با جایگزینی ظروف و ادوات پایدار و قابل‌شست‌وشو، گام‌های مؤثری در جهت حفظ محیط زیست بردارد. این اقدامات نه‌تنها موجب کاهش آلودگی شد، بلکه الگویی برای دیگر موکب‌ها نیز محسوب می‌شود. امید است با تداوم این روند، شاهد موکب‌هایی سبز و دوستدار محیط زیست در آینده باشیم.
در سال1403، برای نخستین بار اقدام به کاهش استفاده از ظروف یکبارمصرف کردیم، بدون آنکه پیش‌زمینه‌ای از موفقیت یا دشواری‌های این کار داشته باشیم. تنها به روایات گذشتگان اکتفا کردیم که در گذشته، مردم در مجالس و تکایا از ظروف دائمی مانند بشقاب و لیوان‌های غیریکبارمصرف استفاده می‌کردند. امسال با گسترش این طرح، لیوان‌های یکبارمصرف را به‌طور کامل حذف کردیم و به جای سفره‌های پلاستیکی که به سرعت پاره می‌شدند، از سفره‌های پارچه‌ای استفاده نمودیم. این اقدامات موجب شد حجم پسماند تولیدی موکب به حداقل ممکن برسد.
علاوه بر کاهش پسماند ناشی از ظروف، به موضوع تفکیک زباله و تبدیل پسماندهای غذایی به کمپوست نیز توجه شد تا موکب‌ها سازگاری بیشتری با محیط زیست داشته باشند. از طریق سامانه موکب، تجربیات خود را به صورت رایگان در اختیار سایر موکب‌ها، هیئت‌ها و مراکز خدمت‌رسانی قرار دادیم تا آن‌ها نیز بتوانند در این مسیر گام بردارند.
تسنیم: چند خادم درموکب به زائران خدمت رسانی می‌کنند؟
ربیعی: خادمان ثابت حدود 100 نفر هستند و خادمان افتخاری حدود 70 نفر می‌باشند که در روزهای آخر ایام اربعین به 100 نفر هم می‌رسد.
تسنیم:تاچه زمانی موکب شما به خدمت رسانی ادامه می‌دهد؟
ربیعی: برنامه خدمت رسانی موکب ما تا 30ام صفر ادامه دارد تا بتوانیم به عنوان استراحتگاه میان‌راهی برای زائران عراقی عازم مشهد مقدس هم خدمت کنیم همچنین بعد از اربعین، خدمات ما شامل اسکان شبانه و آماده‌سازی زائران برای ادامه سفر به نیشابور و مشهد خواهد بود. به لطف خدا تابه امروز حدود 300 تا 350 هزار زائر از خدمات موکب استفاده کرده‌اند.
به گزارش تسنیم، موکب قاسم بن الحسن(ع) در محور همدان-کرمانشاه، تنها یک ایستگاه استراحت نیست؛ بلکه جلوه‌ای از عشق ناب به سیدالشهدا(ع) است که با قلب‌های سوخته خادمانی مانند آقای ربیعی، به پا خاسته است. این موکب، در چهار سال گذشته، نه‌تنها جان‌های تشنه زائران را سیراب کرده، بلکه مأمنی امن برای رهگذران دل‌شکسته و خسته از راه‌مانده‌ها بوده است.
مدیر این موکب، خدمت به زائران را هنر عاشقانه می‌خواند؛ هنری که حتی زیارت کربلا نیز گاهی به پای آن نمی‌رسد. اینجا، جغرافیای خدمت، محدود به مرزها نیست، بلکه از همدان تا دل‌های زائران امتداد دارد. موکب قاسم بن الحسن(ع) تنها یک نام نیست، بلکه ادامه راه آن نوجوان قهرمانی است که در کربلا، درس وفاداری و فداکاری را به بشریت آموخت.
با توجه به اینکه هدف اولیه این موکب، نجات جان زائران از خستگی و خواب‌آلودگی در گردنه پرخطر اسدآباد بود، اما به مرور، این خدمت، به مدرسه عشق تبدیل شد. زائرانی که نخستین بار با چای گرم و فرش‌های متبرک رضوی پذیرایی شدند، امروز به خانواده معنوی موکب پیوسته‌اند. حتی زائران بین‌المللی از هندوستان تا عراق، در این موکب، میهمان‌نوازی ایرانیان را به یاد خواهند سپرد.
و درکلام آخر، موکب قاسم بن الحسن(ع)، یادآور این حقیقت است که خدمت، زیباترین عبادت عاشقان است. در این مسیر، هر لیوان چای، هر تبسم و هر کمک، ادامه‌ی همان ندای (هل من ناصر ینصرنی) است که امروز در قالب موکب‌های اربعین پاسخ داده می‌شود.
انتهای پیام/
