روایت "تسنیم" از یک محرم، ۱۰ محله با رسم دیرینه "محرم پلاخور" کیاسری‌ها
کیاسری‌های مازندران با برپایی "محرم پلاخوران" ارادت و شیفتگی خودشان را به سید و سالار شهیدان کربلا و آقا ابوالفضل العباس(ع) نشان می‌دهند.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از ساری، می‌گویند سال‌های سال، از این رسم در این دیار می‌گذرد و سه قرن نسل به نسل سپری شد تا رسید به امروز که همچنان برپایی آن در محلات مختلف این دیار توسط اهالی به‌جا آورده می‌شود.
رسمی که باور زیاد و قوی بر اجرای آن دارند و پایبند بر برپایی آن هستند که به گفته اهالی حتی نشد سالی این رسم برگزار نشود. چرا که برگزار نشدن آن احتمال وقوع هر اتفاق و بلایا در این نقطه مازندران در پی خواهد داشت.
کنجکاو و مشتاق برای دیدن چنین رسمی دیرینه و باوری قوی، ما را راهی این دیار کرد تا از نزدیک در این ایام مختص عزاداری پسر فاطمه(س)، سید و سالار شهیدان کربلا آن را ببینیم.
کیاسر، شهر و دیاری از خطه سرسبز مازندران و ساری پاسداشت و حافظ برپایی این آیین کهن و دیرینه از آبا و اجدادیشان هست که در دهه اول ماه محرم به عشق و ارادات آقا اباعبدالله الحسین(ع) مصمم بر برپایی آن هستند.
وقتی به این شهر رسیدیم و سراغ این رسم را از حاج خانمی پرسیدیم بی‌معطلی دستش را به سمتی می‌گیرد و می‌گوید: بروید محرم پنجم امروز این محله بانی این رسم هست و الان هم شروع شد.
تعجب از شروع این رسم آن‌هم در ابتدای روز که هنوز دو، سه ساعتی برای ظهر و ناهار مانده است، از آن خانم می‌پرسم: چجوریه این رسم، کمی تعریف کنید؟ جواب می‌دهد: "پلاخوران" است و هر محله‌ای در هر روز از محرم بانی برپایی این رسم هست که با بسم‌الله بسم‌الله مردم را هم آگاه و هم دعوت می‌کنند.
حاج خانم که فهمید با این مقدار تعریف قانع نشدیم تبسمی بر لب می‌آورد و تاکید می‌کند: بروید محرم پنجم، حسینیه آن محله، خودتان از نزدیک می‌بینید و آن‌جا کامل برایتان توضیح می‌دهند.
ما هم بی‌درنگ به سمت آن محله راهی می‌شویم، مسیری که وقتی در آن‌جا پا گذاشتیم نشانه‌ها و تابلوهای کوچک با نام محرم تعیین شده و همان تابلوهای نشانه‌گذاری، محله‌شان برای برپایی این رسم دیرینه است.
هیاهو و تکاپو، همهمه و صداها از داخل یک ساختمان نیمه‌کاره با دیگ های فراوان بر روی اجاق‌های گاز نشان از محل برپایی کهن آئین "محرم پلاخوران " کیاسری‌ها بوده است و ما همچنان مشتاق از دیدن و شنیدن چگونگی شکل‌گیری این رسم دیرینه این منطقه.
کنار آن دیگها مشغول بار زدن هر یک از آن‌ها با یک وسیله آهنی چهار چرخ و چند نفری هم گوشه‌ای ایستاده و نظارت بر کار چون پذیرایی از مهمانان، بارگیری دیگ های خالی شده از غذا به خودروی نیسان، سرکشی آشپزخانه آقایان و خانم‌ها تا این مراسم به خوبی و با نظم برپا شود و ما همچنان مشتاق پیگیری این سنت کهن.
رسمی که تا قبل آمدن به شهر کیاسر شنیده‌ها را بسنده کرده بودیم و اکنون در این ماه خاص حضوری میدانی یافتیم تا خود هر آنچه دیده می‌شود را انعکاس داده و به ثبت برسانیم.
با مسعود شریعت نژاد از اهالی محله محرم پنجم هم‌صحبت می‌شویم و جویای برپایی این میراث کهن که می‌گوید: این مراسم به آن زمانی برمی‌گردد که سال‌های سال پیش اجدادمان زمین‌های کشاورزی خود را وقف کرده بودند و هر یک از این بزرگان به مقدار زمینی که داشته و برداشتی از برنج به‌عمل می‌آوردند، مقداری را مشخص کرده بودند و آن را وقف کردند.
وی بیان می‌کند: هر یک از این محله که البته در مجموع شامل 10 محله می‌شود، از روز اول محرم به پخت برنج می‌پردازند که به‌طور روزانه تا 200 من یا همان 600 کیلوگرم برنج پخت می‌شود.
این بانی محرم پلاخوار محله پنجم محرم یادآور می‌شود: رسم بر این است که محله‌ای نوبتش می‌شود آخرین نفر پذیرایی شونده آن محله، با بسم‌الله بسم‌الله گفتن نوبت خودش را اعلام می‌کند و با حضور در مراسم برای گرفتن دیگ ها می‌آید تا پذیرایی عزاداران را برای فردا تهیه و تدارک ببینند.
شریعت نژاد اضافه می‌کند: امروزه علاوه بر اهالی شهر، از روستاها و شهرهای اطراف هم به این ناهارخوری امام حسین(ع) می‌آیند.
وی تعداد پخت برنج ها در دیگ ها را به تعداد 18 تا 20 عدد اشاره می‌کند و می‌گوید: تمام پخت و تدارک غذا با بانوان و آقایان شریک خرج این رسم انجام می‌شود و ساعت پذیرایی از 10 صبح شروع می‌شود و تا اتمام برنج‌ها ادامه دارد که تا ساعت چهار عصر طول می‌کشد.
این میراث دار آبا و اجدادی کهن رسم محرم پلاخوار ادامه می‌دهد: هر یک از ما امانت‌دار این زمین هستیم و همان‌گونه پدران ما وقف امام حسین ع کردند این سنت را به‌جا می‌آوریم و پخت برنج را انجام می‌دهیم.
وی مطرح می‌کند: معتقدیم که اگر هر کدام از محله‌های ما این رسم را به‌جا نیاورند خودمان، شالیزارهای ما و اموال و جان مان دچار مشکل شویم و به‌همین باور و اعتقاد این رسم را برگزار می‌کنیم.
با راهنمایی عمو مسعود به‌سمت داخل حسینیه در حال ساخت می‌رویم تا علاوه بر پذیرایی عزاداران همت و همکاری خانم‌ها را هم ببینیم؛ بانوانی که لحظه‌ای دستهایشان بدون تحرک نبوده و پرتلاش در حال شستشوی ظروف، جابه‌جایی آن، چایی دهی عزاداران بودند.
سونیا خانم که مشتاقانه وقتی فهمید برای تهیه گزارش آمدیم، بی‌مقدمه سخن را از فعالیت خانم‌ها شروع می‌کند و می‌گوید: یک روز قبل از پذیرایی عزاداران خانم‌ها از صبح زود کارها را با تقسیم‌بندی بین خودشان شروع می‌کنند و تا روز بعدش و تحویل دیگ ها فشرده به فعالیت می‌پردازند.
این بانوی فعال کیاسری تاکید می‌کند: برای پخت همه این برنج‌ها تا زمان آماده شدن آن این خانم‌ها حضور دارند و حتی تا صبح بیدار می‌مانند و به مراقبت از دیگها می‌پردازند.
اما جالبی برپایی این سنت دیرینه بر نوع غذا خوردن عزاداران حسینی بود که نظرمان را جلب و جذب کرده بود جالب اینکه همه با دست غذا می‌خوردند و برای ما سوال برانگیز که علت و حکمت این رسم با دست چپ چیست؟
سید یحیی موسوی کیاسری با یک دستگاه کارت‌خوان موظف به جمع‌آوری نذورات و پول‌های مردمی شده بود، این رسم را حسنه بیان و اشاره می‌کند: خوردن غذا با دست که به خیلی سال‌ها برمی‌گردد، در واقع برگرفته از غذاخوردن پیامبر اکرم(ص) که ایشان با دست غذا می‌خوردند و نوعی ثواب دارد پس ما هم این سنت حسنه پیامبرمان را در این مراسم ناهاردهی به‌جا می‌آوریم.
به‌گزارش تسنیم، پس از دریافت گزارش با مصاحبه از اهالی کیاسر، به گفته مردم این شهر به تعداد جمعیت 7 هزار نفر اعم از بومی و غیر بومی و 1300 خانواری می‌شود آن‌هم هر روز یک محله تا روز دهم محرم که به اتمام این آیین می‌رسد.
محرم پلاخورانی که برای حفظ و ماندگاری آن در سال 1398 ثبت ملی شده و در فهرست ثبت ملی میراث معنوی قرار گرفته است اگرچه باید برای ماندگاری آن انتقال همچنان تلاش داشت تا این سنت‌ها از بین نرود.
انتهای پیام/
