فرصت کوتاه برای رشد جمعیت

به گزارش گروه رسانه‌های خبرگزاری تسنیم، داده‌های جمعیتی وضعیت مناسبی را برای ایران پیش‌‌بینی نمی‌‌کند. اگر میزان باروری در کشور به میزان 1.6 باشد، کشور در سال 1430 به سقف جمعیتی می‌رسد و بعد از آن جمعیت کشور کاهش پیدا می‌کند. سقف جمعیت ایران در این سال 93 میلیون و 600 هزار نفر خواهد شد.

با توجه به این‌که در سال‌های اخیر شاهد کاهش نرخ باروری نیز هستیم، این نرخ به 1.3خواهد رسید و جمعیت به 90 میلیون نفر می‌رسد و پس از آن کشور شاهد کاهش جمعیت و در نهایت پیری آن را تجربه خواهد کرد. براساس آنچه کارشناسان حوزه جمعیت عنوان می‌کنند، ایران برای عبور از چاله جمعیتی، فرصت زیادی ندارد و تقریبا لبه پرتگاه جمعیت ایستاده است. کشور باید تا قبل از به پایان رسیدن این فرصت؛ شرایط را برای افزایش موالید و جوانی جمعیت فراهم کند. البته فرصت اندک برای خروج از چاله جمعیتی در کشور، باعث شده تا وزارت بهداشت به‌عنوان یکی از دستگاه‌های مسئول در این حوزه و در قالب قرارگاه جوانی جمعیت، برنامه‌ها و سیاست‌هایی را در راستای افزایش موالید اجرا کند.با نگاهی به آمار متوجه می‌شویم که میزان جمعیت سالمند کشور در سال 1369 یک میلیون و 500 هزار نفر و در سال1398 چهار میلیون نفر بوده و پیش‌بینی می‌شود که در سال 1430 این تعداد به 9 میلیون نفر برسد.

صالح قاسمی، عضو قرارگاه جمعیت وزارت کشور بر این باور است که ما هم اکنون در فرصت جمعیتی قرار داریم چرا که بیش از50درصد از جمعیت ما در سن کار و فعالیت هستند. البته نکته قابل‌تأمل اینجاست که جمعیت کشور درحال خروج از فرصت باروری است. این موضوع در‌حالی است که کشورهای همجوار برنامه ویژه‌ای برای این معضل دارند و همین حالا نرخ باروری در این کشورها به‌مراتب بالاتر ازایران است. این نرخ در افغانستان 4.7، پاکستان 3.4، عراق 3.5 و در تاجیکستان 3.1 است. این آمار می‌تواند در زمان طولانی، تهدیدی برای ایران باشد اما آنچه در آینده، وضعیت پیری جمعیت ایران را تعیین می‌کند، روند نرخ باروری است. هر چقدر بتوان سریع‌تر و بیشتر نرخ باروری را افزایش داد، سال‌های بهتری را پیش‌رو خواهیم داشت.
   
تله جمعیتی یا تله باروری؟
برخی می‌گویند با بسته شدن پنجره جمعیتی، کشور وارد چاله جمعیتی یا سیاه‌چاله جمعیتی می‌شود اما صالح قاسمی، عضو قرارگاه جمعیت وزارت کشور در گفت‌وگوی خود با جام‌جم خیلی با این تعابیر موافق نیست و می‌گوید: «این تعبیر خیلی دقیق و علمی نیست. شاید منظور کسانی که این اصطلاحات را به‌کار می‌برند، آن نقطه بی‌بازگشت در حوزه جمعیت یا تله جمعیتی باشد اما ما هنوز وارد چاله جمعیتی نشده‌ایم و این تله فاصله زیادی با ما ندارد.» البته صابر جباری، مسئول دبیرخانه قرارگاه جوانی جمعیت وزارت بهداشت از بهبود روند رشد موالید و چندفرزندی در سال‌های اخیر خبر داده است. با این حال قاسمی با اشاره به موضوع تله باروری توضیح می‌دهد: «اگر نرخ باروری کشور بیش از یک دهه زیر 1.5فرزند به ازای هر زن باشد و بیش از 10سال در همین نرخ بماند، اینجاست که می‌گوییم که این کشور در تله باروری گیر می‌کند اما بالا آمدن نرخ باروری به بیش از دو فرزند به ازای هر زن هم تقریبا یک اتفاق سخت و غیرممکن می‌شود.»وی همچنین معتقد است که طی دو الی سه سال اخیر، نرخ باروری ثابت شده است و اگر این نرخ در همین عدد 1.6 ثابت بماند، می‌توانیم امیدوار باشیم که وارد چاله جمعیتی نشد‌ه‌ایم و پس از گذشت 15الی20 سال، نرخ باروری را مجدد افزایش دهیم اما اگر این روند کاهشی همچنان ادامه پیدا کند، وارد تله‌ جمعیتی می‌شویم.
   
ثبات فرزندآوری در سال‌های اخیر
همین حالا از 85 میلیون نفر جمعیت کشور، 18 میلیون نفر را جمعیت 18 تا 29 ساله تشکیل می‌دهند و از سوی دیگر 47 درصد جمعیت، 30 الی 60 سال هستند. البته بیشترین سهم جمعیت جوان کشور ما مربوط به متولدان دهه 60 است که جوان‌ترین آنان 34 سال سن دارد که به‌تدریج در حال خروج از چرخه فرزندآوری هستند. با این حال در کنار این مسأله شاهد ثبات بارداری و فرزندآوری در کشور هستیم. دلیل این موضوع را از قاسمی جویا شدیم؛ وی می‌گوید: «خروج زنان دهه 60 از سن باروری که آخرین فرصت‌های باروری‌شان را تجربه می‌کنند، باعث روند تثبیت باروری در این چند سال اخیر شده است. با وجود این یک تعدادی از خانواده‌ها که در دوران کرونا تصمیم به فرزندآوری داشتند، نگرانی‌های حاصل از این دوران مانع از فرزندآوری‌شان شده بود. همین امر موجب شده تا آنها هم‌اکنون اقداماتی را برای فرزندآوری انجام دهند.» متاسفانه قاسمی این موضوع را هم یادآوری می‌کند که پس از عبور از این دوران، مجدد اشاهد کاهش شدید تولدها خواهیم بود.

پایانی باز برای سناریوی جمعیتی کشور!
طبق آمار موجود، گویا درسال1430 که به‌عنوان مقطع آغاز پیری جمعیت ایران مطرح می‌شود، جمعیت زنانی که در سن باروری هستند، به میزان 21.6میلیون نفر و 42.7درصد خواهد بود. بنابراین می‌توان امید داشت امکان جوان‌سازی جمعیت ایران در دهه‌های آینده نیز وجود دارد اما باید دید که مشوق‌های جمعیتی کشور در این خصوص کارساز است یا نه؟ آیا کشور این بحران را به‌خوبی پشت سر می‌گذارد یا پلان آخر جمعیت ایران با پایانی غم‌انگیز رو‌به‌رو می‌شود؟ 

منبع: جام‌جم

انتهای پیام/