تحول در سامانه های نظارتی بانک مرکزی/ شبکه بانکی در اتاقک شیشه‌ای قرار گرفت

بانک مرکزی با هدف تشدید نظارت بر شبکه بانکی، تقویت سامانه های موجود و ایجاد سامانه های جدید را در دستور کار خود قرار داده است. در این مطلب شرایط جدید دریافت تسهیلات و افتتاح حساب را طبق سامانه‌های جدید می‌خوانید.

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، بانک مرکزی برای حکمرانی ریال و برقراری انظباط پولی در شبکه بانکی به سمت هوشمند سازی نظام بانکی حرکت می کند رویکردی که مبتنی بر برنامه جدید دستگاه سیاستگذار پولی در حوزه نظارت و برنامه اقدام بانک مرکزی در این حوزه است .این اقدامات بر پایه سه محور اکتشاف-پیشگیری و اصلاح روندها و ساختارهای حاکم بر شبکه بانکی است .

این رویکرد در نظر دارد با قرار دادن شبکه بانکی دراتاقک شیشه ای بستر مناسبی را برای تقویت شفافیت در اقتصاد کشور فراهم کند لذا در این راستا بانک مرکزی حرکت به سمت بانکداری مرکزی مطلوب را مستلزم بکارگیری فناروی های جدید و هوشمند شدن بانکداری می‌داند. رویکردی که تمرکز اصلی بر حوزه نظارت بر منابع و مصارف شبکه بانکی و البته بازار پول و ارز است .

لذا رویکرد اصلی بانک مرکزی در چشم انداز پیش رو رصد به هنگام چرخه پول و ارز در اقتصاد کشور با دو رویکرد کنترل نقدینگی و انتظارات تورمی است که هردو این هدف با تقویت حکمرانی ریال در عرصه اقتصاد ملی حادث می شود .

آنطور که مسئولان بانک مرکزی اعلام کرده اند: این بانک به عنوان نماینده 95 درصد منابع سپرده های مردمی موجود در بانکها تور نظارتی خود را بر تمامی ارکان و فعالیتهای شبکه بانکی گسترش خواهد داد و نظارت بر تک تک ریال حاصل از سپرده های مردمی در بانکها را هدف خود قرار داده است. رویکردی که ابزارهای قانونی لازم آن نیز در قالب قانون جدید بانک مرکزی مهیا شده است و تمامی ارکان نظام تصمیم ساز کشور بر آن تاکید دارند .

باید گفت بانک مرکزی در دوره جدید فعالیت خود در نظر دارد با بکارگیری ابزارهای قانونی و استقلال در بکارگیری این ابزارها انظباط پولی را به شبکه بانکی بازگرداند تا در کنار کنترل نقدینگی و حفظ ارزش پول ملی منابع نظام بانکی را برای توسعه کشور و تولید ثروت بسیج کند.

یکی از مهمترین اهداف تشدید نظارت ها بر شبکه بانکی برقراری انظباط پولی ،کنترل اضافه برداشت بانکها از منابع بانک مرکزی ،کنترل نقدینگی و پایه پولی و در نهایت کنترل تورم است رویکردی که قطعا باید همراهی دیگر ارکان تیم اقتصادی دولت را به همراه داشته باشد. براین اساس بانک مرکزی تقویت سامانه های موجود و ایجاد سامانه های جدید را در دستور کار خود قرار داده است .

بهبود مستمر عملکرد سامانه سمات (سامانه متمرکز اطلاعات تسهیلات و تعهدات بانکی):

نظارت بر کیفیت اطلاعات ارسالی از جانب بانک‌ها و پاسخ‌گویی به استعلام شبکه بانکی کشور، ارائه نسخه 2.1 سامانه سمات مبنی بر ایجاد نظارت‌های سیستمی بدهی غیرجاری و چک برگشتی و استعلام اصالت شماره گواهی موضوع ماده 186 ق.م.م قبل از ارائه شماره پیگیری از این سامانه و ارائه تسهیلات.
ارائه نسخه 2.2 سامانه سمات مبنی بر اضافه شدن سرویس واریز تسهیلات، ایجاد کد عمل امهال خوش‌حساب و امهال بدحساب در سرویس تغییر و تسویه تسهیلات، اضافه شدن عنوان «برات الکترونیکی» در سرویس اطلاعات اصلی ، تدوین دستورالعمل ارسال اطلاعات مبالغ واریزی تسهیلات به حساب مشتری و تعیین وضعیت امهال مطالبات و به‌روزرسانی اطلاعات سرویس‌های سمات.

ایجاد و راهبری سامانه سماچک(سامانه متمرکز الکترونیکی چک برگشتی):

با عنایت به اجرایی شدن قانون اصلاح قانون صدور چک و با در نظر گرفتن تکالیف مقرر در قانون مذکور از جمله ثبت آنی چک برگشتی، ثبت مشخصات اتباع بیگانه و اخذ اطلاعات ذینفع چک برگشتی، سامانه جدید چک‌های برگشتی (سماچک) در خرداد ماه سال 1400 راه‌اندازی شد.

بر این اساس، اقدامات مرتبط با قانون اصلاح قانون صدور چک از جمله: تخصیص کد رهگیری و ایجاد ارتباط با مراجع قضایی برای تایید اصالت کد مربوطه در راستای کاهش روند رسیدگی به شکایات مرتبط با چک انجام شده است. همچنین مطابق ماده 6 قانون اصلاح قانون صدور چک وحسب مصوبات شورای تاًمین استانها اقدامات مقتضی در راستای رفع محرومیت از بنگاه‌های اقتصادی دارنده چک برگشتی انجام شده است.

راهبری و بهبود مستمر عملکرد سامانه سیاح(سامانه یکپارچه اطلاعات حساب مشتریان) :

پاسخگویی به استعلام مراجع ذی‌صلاح از طریق این سامانه و اعمال کنترلهای پولشویی از جمله ایجاد محدودیت برای افتتاح حساب برای اشخاص زیر 18 سال به گونه‌ای که اشخاص مذکور مجاز به افتتاح و نگهداری بیش از یک حساب سپرده قرض الحسنه پس انداز و یک حساب سپرده سرمایه گذاری کوتاه مدت در بیش از دو موسسه اعتباری نبوده و همچنین افتتاح و نگهداری بیش از یک حساب سپرده قرض الحسنه جاری با یا بدون دسته چک برای اشخاص فوق در سامانه سیاح امکان پذیر نمی‌باشد.
نسخه جدید سامانه سیاح پس از بررسی‌های کارشناسی، برگزاری جلسات با ادارات ذی ربط و براساس مقررات مبارزه با پولشویی توسط این اداره طراحی گردیده و جهت پیاده‌سازی به حوزه فناوریهای نوین ارجاع شده است.

انجام اقدامات لازم جهت پیاده سازی نظام جامع اعتبارسنجی بر اساس الزامات مندرج در آیین نامه نظام سنجش اعتبار از جمله:

پیگیری تشکیل پایگاه داده اعتباری در بانک مرکزی و دریافت اطلاعات هویتی و اعتباری از سامانه‌های داخلی و همچنین دریافت اطلاعات مربوطه به سامانه‌های خارج بانک شامل سازمان امور‌مالیاتی، قوه قضائیه، سازمان ثبت اسناد و املاک کشور و سایر تامین کنندگان.
بازبینی فرم‌های قرارداد شامل 1‏‏‏‏‏‏- توافقنامه همکاری تامین کنندگان با شرکت اعتبارسنجی2‏‏‏‏‏‏- توافقنامه همکاری استفاده کنندگان با شرکت اعتبارسنجی 3‏‏‏‏‏‏- رضایت‌نامه اشخاص حقیقی و حقوقی در خصوص مجوز ارسال اطلاعات و دریافت گزارش اعتباری ایشان از شرکت اعتبارسنجی.
انتشار دستورالعمل های موضوع آیین نامه نظام سنجش اعتبار بر روی پایگاه اطلاع رسانی بانک.
همکاری با وزارت امور اقتصادی و دارایی در اجرای بخشنامه اعطای تسهیلات خرد بدون ضامن و مکاتبه با شرکت مشاوره رتبه بندی اعتباری ایران در خصوص اختصاص رتبه اعتباری به اشخاص فاقد رتبه با رجوع به سوابق سالیان گذشته ایشان و یا دسترسی به منابع داده‌ای سایر تامین کنندگان اطلاعات.

انجام اقدامات لازم جهت پیاده سازی سامانه شناسایی ارتباطات اشخاص (ذینفع واحد و اشخاص مرتبط).

دریافت و انتشار اطلاعات مانده تسهیلات و تعهدات کلان و میزان پرداختی و مانده تسهیلات و تعهدات اشخاص مرتبط و میزان پرداختی هریک از بانکها و مؤسسات اعتباری به‌صورت فصلی در تارنمای بانک مرکزی اطلاعاتی که به صورت مستمر در حال به روز رسانی است اهم این اطلاعات به شرح ذیل است
انتشار اطلاعات مربوط به تسهیلات امهال شده به صورت ماهانه در تارنمای بانک مرکزی.
انتشار وضعیت تسهیلات پرداختی به دستگاههای اجرایی به صورت فصلی در تارنمای بانک مرکزی.
طراحی ساز و کار حاکمیت داده به منظور یکپارچه سازی اطلاعات دریافتی بانک مرکزی.
سیستمی نمودن برخی کنترل‌های مربوط به دریافت اطلاعات دفاترکل بانک‌ها در سامانه مهتاب.
ایجاد گزارش‌های مانده تسهیلات بانک ها از سامانه سمات، مطابق با گزارش‌های تسهیلات پرداختی.
ارسال گزارش تسهیلات اعطایی به شرکت‌های دانش‌بنیان و مانده مطالبات جاری و غیرجاری به صورت مستمر برای معاون محترم علمی و فن‌آوری ریاست جمهوری و مقامات محترم بانک.
بررسی رشد تولید و تحلیل میزان سهم بخش های تولیدی از تسهیلات پرداختی و نقدینگی.
تهیه گزارش مانده تسهیلات به تفکیک بخشهای اقتصادی و هدف از دریافت تسهیلات، گزارش تسهیلات اعطایی در بخش بازرگانی داخلی و انتشار گزارش بخش مسکن و ساختمان.
تسریع در دریافت اطلاعات بانک‌ها از بستر سامانه مهتاب از جمله: