«طوفان الاقصی» علیه پیمان ابراهیم؛ مسیر دشوار عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم،  براساس گزارش‌های منتشر شده در رسانه‌های انگلیسی و عبری زبان تاکنون بیش از 600 صهیونیست کشته و قریب 2040 در جریان عملیات طوفان الاقصی زخمی  شدند. از این تعداد 44 نفر نظامیان ارتش اسرائیل هستند. در سوی مقابل تاکنون بیش از 527 فلسطینی شهید و قریب به 2 هزار نفر زخمی شدند. در چنین شرایطی بنیامین نتانیاهو برای فرار از فشار افکار عمومی پیشنهاد لاپید- گانتس برای تشکیل کابینه اضطراری را پذیرفت و از ویران کردن باریکه غزه سخن گفته است. برخی کارشناسان معتقدند هدف اصلی از اجرای این عملیات غافل‌گیر کننده زمین‌گیر کردن کشورهای عرب خلیج فارس برای تکمیل روند عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی است.

آیا طوفان الاقصی شانس صلح ریاض- تل‌آویو را کاهش داده است؟

در ساعات ابتدایی نبرد طوفان الاقصی دو نگاه اصلی در خصوص تاثیر جنگ بر روی آینده عادی سازی روابط میان پادشاهی سعودی و رژیم صهیونیستی شکل گرفت. گروه نخست معتقدند با توجه به آمار بالای کشته‌های رژیم صهیونیستی، کابینه راست‌گرای این رژیم با تمام قوا به نوار غزه حمله خواهد کرد و حمام خون به راه انداخت. با طولانی‌تر شدن روند نبرد و افزایش تعداد کشته‌های غیر نظامی فلسطینی، ریاض در کوتاه مدت این امکان را نخواهد داشت تا افکار عمومی داخل کشور و جهان اسلام را برای صلح با تل‌آویو قانع کند. به عبارت دیگر هزینه سیاسی این اقدام آن قدر بالا خواهد رفت و دیگر ارائه طرح‌ تشکیل «دو دولت» نیز نخواهد توانست تا ابتکاری جذاب برای برقراری صلح پایدار میان رژیم صهیونیستی و فلسطینی‌ها باشد.

گروه دوم اما با اشاره به ورود اپوزوسیون به دولت و خروج احتمالی عناصر افراطی مانند بن گویر و اصموطریچ از کابینه، از افزایش شانس صلح میان ریاض- تل‌آویو سخن می‌گویند. در نگاه این تحلیل‌گران یکی از موانع شکل‌گیری صلح سعودی- اسرائیلی حضور راست‌گرایان در کابینه «بی بی» بوده اما اکنون نخست وزیر رژیم می‌تواند از طریق کابینه اضطراری 68 کرسی به دست آورده و ترکیب دولت را تغییر دهد. با این حال به نظر می‌رسد قضاوت در این مورد هنوز زود است و باید منتظر روند تحولات جاری در منطقه ماند و سپس در این مورد اظهار نظر کرد.

مسیر دشوار محمد بن سلمان

«عربستان سعودی در هر صورت روند عادی سازی روابط با اسرائیل را متوقف نخواهد کرد حتی اگر آنها (اسرائیلی‌ها) حاضر به دادن امتیاز به طرف فلسطینی نباشند!» این تحلیل رویترز نشان دهنده سرعت گرفتن روند صلح ریاض- تل‌آویو در ماه‌های پایانی دولت جو بایدن است. پیش از آغاز دور جدید عملیات مقاومت در سرزمین‌های اشغالی، عربستان سعودی با میزبانی از «حاییم کاتس» وزیر گرشگری و «شلومو کرعی» وزیر ارتباطات رژیم صهیونیستی در حال آماده کردن زمینه عادی سازی روابط با تل‌آویو بود. هم‌زمان فرماندهان و مقامات امنیتی سعودی و کاخ سفید در حال مذاکره بر روی پیمان امنیتی بودند که براساس آن آمریکا متعهد به حفاظت از منافع ریاض در داخل خاک سعودی و سراسر جغرافیای خاورمیانه می‌شد.

اکنون با شعله‌ور شدن آتش جنگ در باریکه و احتمال باز شدن جبهه‌های جدید در جنوب لبنان یا جولان اشغالی، وزارت خارجه سعودی مجبور به انتشار بیانیه علیه رژیم صهیونیستی شده و خواستار حفظ امنیت غیرنظامیان فلسطینی در جریان حملات وحشیانه ارتش اسرائیل شده است. نوع پوشش رسانه‌های نزدیک به ریاض همچون العربیه نیز حکایت از رویکرد (موقت) حمایتی سعودی از مقاومت فلسطین دارد. این تغییر روند نشان دهنده تحت فشار قرار گرفتن مقامات عالی رتبه عربستانی از سوی فضای افکار عمومی جهان اسلام است.

برخی تحلیل گران بر این اعتقادند اتفاقات جاری در سرزمین‌های اشغالی روی دیگری نیز دارد و می‌تواند سبب افزایش قدرت چانه‌زنی عربستان برای گرفتن امتیاز از اسرائیلی‌ها شود. به عنوان مثال سعودی می‌تواند با اشاره به مخالفت گسترده مسلمانان، خواستار دریافت امتیاز حق غنی‌سازی بدون نظارت آمریکا شود. حال محمد بن سلمان در آستانه اتخاذ تصمیمی دشوار در خصوص روند صلح با رژیم صهیونیستی قرار دارد. اگر «ام بی اس» در کوتاه مدت (ژانویه 2024) قصد داشته باشد بدون توجه به حقوق مردم فلسطین، دریافت امتیازات از واشنگتن- تل‌آویو را دنبال نماید؛ آنگاه باید خود را آماده خشم ملت‌های عرب و خدشه دار شدن وجه این کشور در میان افکارعمومی کشورهای اسلامی کند. این «قمار خطرناک» این پتانسیل را دارد تا حتی فضا داخلی عربستان را ملتهب کرده و موجب تغییر جایگاه ولیعهد در پادشاهی شود.

حمله افسر پلیس در مصر به اتوبوس گردشگران اسرائیلی در اسکندریه و کشته شدن دو صهیونیست نشان دهنده عمق نفرت مسلمانان از رژیم صهیونیستی است. براساس آمارهای منتشر شده از مراکز افکارسنجی هم‌اکنون بیش از 80 درصد ملت‌های عربی حس مشابهی نسبت به رژیم صهیونیستی دارند. حال پس از انجام این عملیات تاریخی به نظر می‌رسد این آمار به شکل قابل توجهی افزایش پیدا کرده باشد. در چنین شرایطی فراهم کردن مقدمات عادی سازی روابط با اسرائیل با چشم پوشی از جنایات این کشور در نوار غزه و کرانه باختری هزینه سنگینی برای سیاست خارجی عربستان به دنبال خواهد داشت. تداوم این روند ضمن کاهش مشروعیت ریاض در جهان اهل سنت، موجب تقویت کشورهایی همچون ترکیه و قطر خواهد شد که در جایگاه تبلیغات رسانه‌ای خود را حامی مردم فلسطین معرفی می‌کنند. حال باید منتظر ماند و دید که در روزها و ماه‌های آینده روند تحولات جاری در خاورمیانه عربی، امکان پیوستن ریاض به «صلح ابراهیم» را افزایش خواهد داد یا خیر؟

نویسنده: محمد بیات، کارشناس مسائل خاورمیانه

انتهای پیام/