بحران اقتصادی ترکیه از دید "عجم اوغلو"؛ ترکیه برای عصر هوش مصنوعی آماده نیست

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، در بخش های پیشین مصاحبه با دارون عجم اوغلو، اقتصاددان و استاد دانشگاه ام.آی.تی، شاهد نظرات او در مورد اصلی ترین آسیب های نظام سیاسی و اقتصادی ترکیه، خطاهای راهبردی اردوغان و مشکلات مربوط به اردوگاه مخالفین بودیم.

در آخرین بخش از مصاحبه خانم "جانسو چاملی بل" تحلیلگر پایگاه خبری تحلیلی تی 24 ترکیه، نظرات عجم اوغلو درباره عقب ماندگی اقتصاد ترکیه از دنیای علم و فن آوری روز را با هم مرور می کنیم.

درباره پهپادهای ترکیه

یکی از مهمترین ارکان اصلاح ساختاری که برای ترکیه پیشنهاد می کنید، سرمایه گذاری در فناوری است. به نظر می رسد تنها چیزی که در این حوزه برای حزب عدالت و توسعه مهم بوده، تولید پهپادهای مسلح است. در کل، تحرکات در صنعت دفاعی با تحول تکنولوژیکی که شما از آن صحبت می کنید، چه ارتباطی دارد؟

هر دو کتابی که قبلاً نوشتم بیشتر در مورد کشورهای در حال توسعه بود. درباره این صحبت کردم که چگونه دموکراسی می تواند در این کشورها توسعه یابد. من این کتاب جدید را با تمرکز بر کشورهای توسعه یافته تر و بسیار توسعه یافته نوشتم. چقدر فناوری ‌های جدید در ساختار اقتصادی این کشورها، بر اتوماسیون تأکید دارند. 

به این اشاره کرده ام که چقدر به جمع ‌آوری داده‌ها اهمیت می ‌دهند، چقدر به تمرکز داده‌ ها اهمیت می ‌دهند، یا چقدر در جهت ‌های تکنولوژیکی حرکت می ‌کنند که بهره‌ وری کارگران را افزایش داده و نابرابری دستمزد را کاهش می‌ دهد و به توانایی ‌های آنها می ‌افزاید.

این برای کشورهای در حال توسعه نیز مهم است. اما اگر به کشورهای در حال توسعه نگاه کنیم، مهمترین چیز - و این در مورد ترکیه صدق می کند - دستیابی سریع به فناوری جدید است.

وقتی از این منظر به آن نگاه کنید، این فناوری پهپاد کمک چندانی به اشتغال نخواهد کرد و به درستی برای برخی افراد، توسعه فناوری تسلیحات معمولاً وضعیت چندان مثبتی نیست. با این حال، ترکیه در این بخش موفق عمل کرده و نمی توان اهمیت آن را نادیده گرفت.

همراه با پروفسور دکتر مراد اوچر چند مقاله در مورد ترکیه نوشتیم. در آنجا، آماری وجود دارد که به جایگاه فناوری در صادرات ترکیه اشاره می کند. اگر به آمارها بنگرید، می بینید که صادرات ترکیه در سال 2022 میلادی، از حیث ورود به دنیای فن آوری، هیچ تفاوتی با سال 2006 ندارد و در عرض 15 سال، تنها تغییری که روی داده، همین صادرات محدود پهپادها بوده است.

اگر به کشورهای دیگری که سطح درآمد و ساختار اقتصادی آنها در سطح ترکیه است نگاه کنید، پیشرفت های تکنولوژیکی بالایی در آنجا مشاهده می کنید. چیزی که من آن را ناکارآمدی می نامم دقیقاً با همین موضوع مرتبط است. ترکیه باید در حوزه صادرات، به فناوری و هوش مصنوعی اهمیت دهد.

ترکیه برای عصر هوش مصنوعی آماده نیست

ترجمه ترکی آخرین کتاب شما با عنوان «قدرت و پیشرفت» که در آمریکا منتشر شده، هنوز منتشر نشده است. من قبل از ملاقات با شما نسخه انگلیسی کتابتان را خواندم. در کتاب، شما روایت «فناوری برابر است با پیشرفت» را به چالش می‌ کشید. از نظر نحوه مدیریت صحیح فناوری و پارامترهایی که در این کتاب توضیح می دهید، ترکیه در کجا قرار دارد؟

تز اصلی کتاب اهمیت فناوری است، اما فراتر از تفاسیر تکنولوژیکی بسیار خوش بینانه فعلی، انتخاب جهت درست فناوری در آمریکا، چین و اروپا است. در مورد انتخاب آن دسته از جنبه های تکنولوژیکی است که بیشتر در مسیر خدمت به مردم و ابتکارات دموکراتیک حرکت می کند.

این بسیار مهم است که چه کسی از فناوری استفاده می کند، چگونه از آن استفاده می شود و برای چه چیزی استفاده می شود. وقتی از منظر کلان به آن نگاه می کنیم، تزهای کتاب برای ترکیه بسیار مناسب است.

ما شاهد این واقعیت هستیم که مشکل اتوماسیون و نابرابری در ترکیه بسیار عمیق است. در حال حاضر، ترکیه قادر به همگام شدن با فناوری جدید نیست.

سرمایه گذاری کافی در فناوری وجود ندارد. شرکت ها برای این موضوع آمادگی ندارند. چند بانک یا چند شرکت بزرگ می توانند به خوبی از فناوری های  استفاده کنند؟

برخی از شرکت ها مانند Arçelik تخصص خوبی در فناوری های میان رده دارند. اما وقتی به طور کلی به آن نگاه می کنیم، می بینیم که نقص و کمبود بزرگ وجود دارد.

ثانیاً ما مطلقاً هیچ نیروی انسانی توانمندی برای تولید و استفاده از فناوری در حد بالا نداریم. هم در مهندسی کامپیوتر یا سایر شاخه های فناوری سطح بالا. ما نمی توانیم افراد کافی برای این موضوعات تولید کنیم.

اگر به دانشگاه ها نگاه کنید، به مهندسی کامپیوتر و موضوعات مشابه اهمیت کافی داده نمی شود. تعداد کمی از دانشجویان در این شاخه ها تخصص دارند. این یک مشکل بسیار بزرگ است.

ترکیه همچنین در این زمینه از بسیاری از کشورهای در حال توسعه عقب تر است. به عنوان مثال، هند مشکلات آموزشی زیادی دارد، اما در میان باهوش ترین دانش آموزان این کشور بخشی وجود دارد که بسیار بیشتر روی رایانه و فناوری های جدید سرمایه گذاری کرده است.

در روسیه هم همینطور، در اوکراین هم همینطور. این یک کمبود بزرگ در ترکیه است و البته ترکیه برای عصر هوش مصنوعی و فناوری دیجیتال آماده نیست. حتی اخیراً در این حوزه، نسبت به سابق، چند پله سقوط کرده است. با تغییراتی که اخیراً در سیستم مدارس ابتدایی و متوسطه ایجاد شده، در ارائه مهارت های لازم به دانش آموزان ترک، گامی به عقب برداشته شده است.

منظورتان چیست؟

به آمریکا نگاه کنید... من در مورد بالاترین سطح تحقیق و توسعه یا کسانی که در "سیلیکون ولی" کار می کنند، صحبت نمی کنم. من در مورد نیروی کار صحبت می کنم. محبوب ‌ترین مهارت‌ ها در شرکت های معمولی آمریکا، مهارت‌ های اجتماعی، ارتباطی، انعطاف ‌پذیری و توانایی کار در یک گروه است. بنابراین هوش اجتماعی در حد بالایی است. بهترین راه برای دستیابی به این هوش اجتماعی، تفکر انتقادی است.

مهاجرت بیش از 90 درصد از فارغ التحصیلان مدارس خوب ترکیه به خارج

فکر می کنم می خواهید بگویید، عامل اصلی که باعث شد ترکیه در آموزش فناوری و آموزش عمومی عقب نشینی کند، از دست دادن زمینه تفکر انتقادی در ترکیه است.

بله. از دست دادن زمینه تفکر انتقادی اتفاق بدی است و این وضعیت در ترکیه، اخیراً بدتر شده است. اگر به دهه 1970 نگاه کنید، تفکر انتقادی چندان مهم نبود، انعطاف پذیری آنقدرها مهم نبود. در دنیای امروز، مهارت های اجتماعی، تفکر انتقادی و انعطاف پذیری در زندگی تجاری اهمیت بسیار بیشتری یافته است.

آیا این نیز بخشی از مشکل است که دانشگاهیان دارای تفکر انتقادی یا نیروی کاری که سعی در حفظ تفکر انتقادی در هر بخش دارند، ترکیه را ترک می کنند؟

البته این هم یک علامت و نشانه مهم و در عین حال یک معضل بزرگ است. به عنوان مثال اخیراً اخباری را خواندیم که 99 درصد از فارغ التحصیلان «دبیرستان آلمان در استانبول» امسال برای تحصیل در دانشگاه به خارج از کشور رفتند.

این یک موقعیت بسیار نمادین است و در هیچ کشور دیگری اتفاق نخواهد افتاد. همه دانش آموزان باهوش می خواهند به خارج از کشور بروند و همه کسانی که فرصت دارند، چمدان بر می دارند و می روند.

این رویداد، به ما می گوید که سیستم آموزشی ترکیه مشکل دارد. مردم فکر می کنند که سیستم آموزشی خوب نیست. این برای آینده ترکیه بسیار مضر است.

فرار مغزها در یک کشور متوسط، تأثیر منفی زیادی ندارد. بنگرید به وضعیت 3 دبیرستان مهم استانبول یعنی کالج رابرت، دبیرستان آلمان، دبیرستان گالاتاسرای. اگر 20 درصد و 30 درصد فارغ التحصیلان آنها به خارج از کشور بروند، در واقع چیز بدی برای ترکیه نیست. زیرا مواردی وجود دارد که در خارج از کشور فناوری های جدید را یاد می گیرند و چیزهای جدیدی به ترکیه می آورند. اما وقتی میزان فارغ التحصیلانی که به خارج از کشور می روند به 90 درصد می رسد، این یک فروپاشی است.

ترکیه تنها 10 تا 15 سال فرصت دارد

داریم به پایان این گفتگوی طولانی می رسیم، پس بیایید تحلیل هایی را که به اشتراک گذاشتید جمع آوری کنیم. وقتی به سیاست ارائه شده توسط دولت عدالت و توسعه، 3 ماه پس از انتخابات نگاه می ‌کنید، با حرکت ‌های شتابزده در حوزه اقتصاد - که پیش‌بینی کردید اردوغان انجام خواهد داد - انتظار بهبود چشمگیری در روند کلی اقتصاد ترکیه ندارید. آیا اقتصاد ترکیه در وضعیت شمارش معکوس است؟

فراموش کردم چیزی را بگویم که در واقع بسیار مهم است. در جا زدن و در یک نقطه ایستادن ترکیه، مشکل بسیار بزرگی است. چون ترکیه نهایتاً یک فرصت 10-15 ساله پیش رو دارد. در این زمان باید از پتانسیل رشد خود بسیار بهتر استفاده کند.

چرا فقط 10، 15 سال؟

چون ترکیه ویژگی جمعیتی خاصی دارد. جمعیت ترکیه جوان، پویا، کارآفرین و مشتاق پیشرفت و کار است. در نتیجه اگر فضای مطلوب خود را به دست نیاورد، حال و هوای این جمعیت تغییر خواهد  کرد. علاوه بر این، وقتی که به 5 میلیون پناهجوی ساکن ترکیه فکر کنید، اوضاع کمی پیچیده تر می شود.

اولاً ممکن است جمعیت ترکیه درست مانند اروپا یا بسیاری از کشورهای آسیایی و آمریکای لاتین، شروع به پیر شدن کند. دوم، پیشرفت های سریع در هوش مصنوعی می تواند به سرعت پتانسیل رشد کشورهای در حال توسعه را کاهش دهد. زیرا 10 سال آینده، نیروی کار ترکیه نه با نیروی کار آمریکایی و نه با نیروی کار اروپایی، بلکه با هوش مصنوعی یا با روبات های بسیار پیشرفته تر رقابت خواهد کرد.

این البته به سرعت پتانسیل رشد ترکیه را کاهش می دهد. یعنی ما نهایتاً یک پروسه 10 تا 16 ساله در پیش داریم. باید به درستی از آن استفاده کنیم. ثابت ماندن و در جا زدن یعنی از دست دادن یک فرصت عالی.

انتهای پیام/