آیا با انباشت برف در کوهستان‌های زاگرس از بحران کم‌آبی عبور خواهیم کرد؟ + تصاویر
بارش‌های برف اخیر می‌تواند منجر به مناسب شدن پوشش برف کوهستان‌های زاگرس شود.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از خرم‌آباد، چند سالی است که واژه‌ای به نام "خشکسالی" با زندگی‌هایمان عجین شده و حتی کودکان نیز با این واژه کمابیش آشنایند چرا که اغلب خانواده‌ها بارها در محاورات خود از این کلمه استفاده کرده‌اند.
چند سالی است که دیگر خبر از بارش برف‌هایی نیست که در کودکی‌هایمان تا زیر زانو می‌رسید و هنگام بازی‌های کودکانه و شادمانه‌های ناشی از تعطیلی مدارس و برف‌بازی تا کمر در میان برف گم می‌شدیم و یا حداقل اگر هم بارش‌هایی را داشته‌ایم یا ناچیز بوده و یا در زمان‌های منتهی به بهار باریده که باران‌های بهاری بلافاصله آنها را ذوب کرده و در اتفاقی ناگوار به سیلاب تبدیل کرد است. اما خوشبختانه دی‌ماه امسال شاهد وقوع بارش‌هایی بوده‌ایم که تا حدی می‌توان گفت امیدوارکننده بوده‌اند.
مدتهاست که زمستان‌ها و پاییزهای متفاوتی را تجربه می‌کنیم و دیگر مثل گذشته‌ها خبری از زمستان‌های پربرف، و پاییزهای پر از رعد و برق و بارش‌های شدید باران نیست، بلکه پاییزهایمان بسیار کم‌باران، زمستان‌هایمان خشک و بهارهایمان هم حال و هوایی تابستانی به خود گرفته و اخیراً نیز در تابستان شاهد بارش‌های شدید و سیل‌آسای موسوم به "مانسونی" بودیم که همگی حکایت از تغییر آب و هوایی و "تغییر اقلیم" در کشورمان ایران دارد.
مردادماه سال گذشته بود که دانشمندان اعلام کردند که تغییرات اقلیم به سرعت در حال افزایش است و چنانچه فکری به حال آن نشود با مشکل مواجه خواهیم شد. یکی از اثرات بسیار مخرب "تغییر اقلیم" افزایش دما است که می‌تواند منجر به بروز سیلاب‌های بی‌سابقه شود که نمونه آن را در چند سال گذشته نیز در کشور شاهد بودیم.
به گواهی کارشناسان، "تغییر اقلیم" باعث از بین رفتن بخش اعظمی از یخچال‌های زاگرس به دلیل نداشتن پدیده‌های طولانی‌مدت یخبندان شده است و این نگرانی در بین فعالان محیط زیست ایجاد شده که چنانچه این روندهای آب و هوایی تداوم داشته باشد با مشکلات جدی در ذوب این یخچال‌ها مواجه خواهیم شد.
در روزهای اخیر عکسی هوایی از کوه‌های زاگرس در رسانه‌ها منتشر شد که به گواه عکاس آن که خود فعال محیط زیست کشور نیز هست موجی از امیدواری را ایجاد کرد. به همین دلیل بر آن شدیم که این مسئله را مورد بررسی قرار دهیم که آیا این انباشت برف در کوهستان‌های زاگرس می‌تواند این امیدواری را ایجاد کند که امسال از بحران کم‌آبی عبور خواهیم کرد؟
لزوم سازگاری کشور با تغییرات اقلیم
«داریوش گل علیزاده» سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست در این باره با بیان اینکه ما جزو کشورهایی هستیم که بسیار زیاد تحت تأثیر تغییر اقلیم قرار داریم، به رسانه‌ها گفت: بروز سیل، خشکسالی، آتش‌سوزی در جنگل‌ها و مراتع همه به نوعی اثرات تغییر اقلیم است.
وی افزود: متأسفانه برخی از مسئولان هنوز تغییر اقلیم و اثر آن را در کشور قبول ندارند در حالی که باید کشور را با تأثیرات تغییر اقلیم سازگار کنیم.
گل علیزاده با بیان اینکه سازمان حفاظت محیط زیست تهیه و تصویب طرح سازگاری با تغییر اقلیم را در برنامه خود دارد تا بر اساس آن هر سازمانی منطبق با این طرح، برنامه‌های خود را پیش ببرد، عنوان کرد: با توجه به اهمیت موضوع باید سند بالادستی داشته باشیم. این مساله باید در بخش‌های مختلف از جمله قانون‌گذاری، سیاست‌گذاری، طراحی شهری و انتخاب پروژه‌ها به گونه‌ای باشد که آثار تغییر اقلیم دیده شود تا در زمان وقوع، آسیب آن به حداقل برسد. در واقع باید به نوعی تاب‌آوری شهرها، روستاها و در مجموع کشور را بالا ببریم.
گل علیزاده گفت: در چند سال اخیر به علت خشکسالی، رودخانه‌های زیادی خشک شده‌اند و در بیشتر شهرها می‌بینیم که در بستر آنها اقدام به ساخت و ساز می‌شود و از آنجا که کشوری تحت تأثیر تغییرات اقلیمی هستیم باید منتظر وقوع حوادثی مانند سیلاب‌های اخیر باشیم؛ بنابراین با رعایت نکردن حد بستر رودخانه‌ها فاجعه‌ای رخ می‌دهد که در این مدت در کشور شاهد آن بودیم.
نقش تغییر اقلیم در توزیع زمانی و مکانی بارش‌ها
وی ادامه داد: در واقع تغییر اقلیم موجب به هم خوردن توزیع زمانی و مکانی بارش‌ها در کشور شده است که نتیجه آن وقوع بارش‌های تند رگباری در تابستان و کم‌بارشی در زمستان است و از آنجا که زمین خشک است و آمادگی جذب این حجم آب را ندارد از این رو این میزان از باران به رواناب و در نهایت به سیل تبدیل می‌شود که در زمان جاری شدن، هر آنچه که مانع انسان‌ها به عنوان مانع بر سر راهش قرار دادیم را نابود می‌کند.
سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست افزود: بارش باران آن هم در زمان خشکسالی یک نعمت است که باید با اقدامات لازم سیلاب‌ها را در مسیر پخش کنیم تا علاوه بر اینکه مانع بروز خسارت شویم بتوانیم از این حجم آب بهترین استفاده را ببریم. با این کار می‌توانیم زمین‌های کشاورزی را از آب کافی سیراب کنیم، اما متأسفانه این نعمت‌ها شاید به علت بی‌برنامگی به نقمت تبدیل می‌شوند. متأسفانه ما هم در زمان خشکسالی مشکل داریم هم زمان بارندگی؛ زمانی که برف ببارد دردسر ایجاد می‌شود زمانی هم که نبارد باز هم مشکل ایجاد می‌شود؛ شاید به این برمی‌گردد که مسائل را به خوبی مدیریت نمی‌کنیم.
وی تصریح کرد: ایران جزو کشورهایی است که بسیار تحت تأثیر تغییر اقلیم قرار دارد و حوادثی مانند سیل، خشکسالی، آتش‌سوزی‌ها در جنگل‌ها و مراتع همه به نوعی اثرات تغییر اقلیم است.
گل علیزاده تصریح کرد: باید با یک برنامه‌ریزی درست و دقیق بپذیریم که تحت تأثیر تغییر اقلیم هستیم. در واقع شرط اول موفقیت و عبور موفق از این شرایط پذیرفتن این مسأله است.
لزوم ارائه برنامه‌های مناسب و در راستای تغییرات اقلیم
«بهروز ابراهیمی» معاون برنامه‌ریزی شرکت آب منطقه‌ای لرستان نیز با اشاره به اینکه بیش از 10 سال است که هر هشت روز یک بار پوشش برف کوه‌های استان از طریق عکس‌های ماهواره‌ای رصد می‌شود، اظهار داشت: این عکس‌های ماهواره‌ای از طریق شرکت مطالعات تهیه می‌شود و مبنای محاسبات استان است.
وی افزود: امسال تابستان آخرین گزارش تغییرات اقلیم که سندی جهانی است و نماینده ایران هم در آن جلسه حضور داشت منتشر و تغییرات اقلیمی به عنوان یک حقیقت پذیرفته شد.
ابراهیمی با تأکید بر اینکه باید بپذیریم که از نقطه تغییر عبور کرده‌ایم و عملاً اقلیم ما تغییرات جدی کرده است، بیان کرد: ما نیز بایستی خود را هماهنگ کرده و برنامه‌های مناسب با تغییرات اقلیمی ارائه دهیم.
وی با اشاره به بالا رفتن دمای مینیمم و کاهش نزولات جامد، تصریح کرد: حتی اگر بارش نزولات جامد هم اتفاق بیفتد، به دلیل گرما و یا بارش‌های گرم بعدی از بین می‌رود چون شب‌های یخبندان کم شده است.
بارش‌های برف رخ داده ضمانت ذخیره‌ای ندارند
معاون برنامه‌ریزی شرکت آب منطقه‌ای لرستان با تأکید بر اینکه بارش برف‌های پیش رو هیچ ضمانت ذخیره‌ای ندارند چون یخبندانی نداریم که منجر به پرآب شدن چشمه‌ها شود، عنوان کرد: تا زمانی که ما یخبندان مناسبی نداشته باشیم، این پوشش برف‌ها هیچ نقش مناسبی در افزایش ذخایر آبی نخواهند داشت.
وی ادامه داد: این بارش‌ها نباید منجر به این توهم شوند که مشکلات مدیریتیِ ما را طبیعت مرتفع کرده است.
ابراهیمی با اشاره به اینکه برآوردها حکایت از ادامه روند خشکسالی‌ها تا سال 2100 میلادی دارد، بیان کرد: اینکه بگوییم امسال ترسالی است یا خشکسالی عملاً معنایی ندارد چون تغییرات اقلیم رخ داده و بارش‌های موجود گرچه بی‌تأثیر نیست اما نمی‌تواند این امیدواری را ایجاد کند که ما از خشکسالی عبور کرده‌ایم بلکه باید کماکان سیاست‌های در راستای صرفه‌جویی و مدیریت منابع آبی را در برنامه‌های خود لحاظ کنیم.
وی درخصوص عکس‌های هوایی منتشر شده از انباشت برف در کوهستان‌های زاگرس این‌گونه اظهار نظر کرد: ممکن است که ما به دلیل بارش‌های اخیر انباشت مناسبی از برف را در کوهستان‌ها داشته باشیم اما تا زمانی که پدیده یخبندان مداوم حداقل یکماهه را برای جامد کردن این برف‌ها نداشته باشیم نمی‌توانیم خود را به ذخیره این برف‌ها امیدوار کنیم چرا که گرمای هوا و بارش‌های باران می‌تواند آنها را ذوب کرده و تبدیل به رواناب نماید.
افزایش 28 درصدی ریزش‌های آسمانی در مناطق زاگرس‌نشین
«محمد درویش» فعال محیط زیست کشور که عکاس عکس معروف ماهواره‌ای انباشت مناسب برف در کوهستان‌های زاگرس است نیز با اشاره به سپری کردن یک پاییز خشک ظرف امسال به تسنیم گفت: میانگین ریزش‌های آسمانی در پاییز امسال 32 درصد کمتر از میانگین درازمدت 54 ساله بود.
وی با اشاره به افزایش نگرانی‌ها درخصوص جیره‌بندی آب شرب، افزود: طی 25 روزی که از دی‌ماه گذشته است در برخی از استان‌های زاگرس‌نشین همچون کهگیلویه و بویراحمد میانگین ریزش‌های آسمانی تا 28 درصد بیشتر از میانگین 54 ساله شده است.
درویش بیان کرد: وقوع این مسئله این خوش‌بینی را ایجاد می‌کند که احتمالاً اگر روند بارش‌ها ادامه داشته باشد که مدل‌های هواشناسی نیز حکایت از یک زمستان نرمال و حتی بهتر از نرمال را دارد امیدواریم که بتواند کسری ذخایر سدهای ما را جبران و کشور را از خطر جیره‌بندی آب تا حد قابل قبولی نجات دهد.
این فعال محیط زیست کشور با تأکید بر اینکه صحبت از این نیست که ما یک سال ترسال را پیش رو خواهیم داشت، تصریح کرد: صحبت از این است که امسال با توجه به بارندگی‌هایی که در دی‌ماه اتفاق افتاد حتی سال‌های 1401 و 1402 در بین 10 سال خشک ایران در نیم قرن اخیر قرار نمی‌گیرد و این نوید امیدبخشی است.
پوشش برف در 183 هزار متر مربع از مساحت کشور
وی با اشاره به عکس‌های ماهواره‌ای منتشر شده درخصوص انباشت مناسب برف در کوه‌های زاگرس، گفت: این عکس‌ها نشان می‌دهد که بخش عمده‌ای از مناطق زاگرس پوشیده از برف شده و این نوید بسیارخوب و خلاف نگرانی‌هایی است که تاکنون داشته‌ایم.
درویش با اشاره به بارش‌های برف اخیر، عنوان کرد: ارتفاع متوسط بارش‌های برفی که داشته‌ایم 25.83 میلیمتر تعیین شده و 11.13 درصد از مساحت کشور معادل 183 هزار کیلومتر مربع پوشیده از برف است که این رقم نسبت به سال گذشته 89 درصد افزایش داشته است و اینها همه جای امیدواری دارد.
این فعال محیط زیست کشور افزود: ارتفاع برف در کوهرنگ که سرچشمه کارون و زاینده‌رود است به پنج و نیم متر رسیده است.
وی با تأکید بر اینکه در عین حال نباید فکر کنیم که مشکلی وجود ندارد، تصریح کرد: همچنان باید نسبت به صرفه‌جویی و تعریف اقتصادی که آب‌محور نباشد تلاش کنیم.
ذوب شدن بخش عمده‌ای از یخچال‌های زردکوه، شاهانکوه و دنا
درویش بیان کرد: اگر بتوانیم مدیریت خردمندانه‌ای اعمال کنیم برای منابع آبی، و برخی کشت‌های پرمصرف را قدغن کنیم می‌توانیم امسال را بدون دغدغه بگذارنیم.
وی با اشاره به یخچال‌های مناطق زردکوه، شاهانکوه و دنا، تصریح کرد: این یخچال‌ها قدمتی چند صد هزار ساله دارند اما گزارش‌هایی که به دست ما رسیده حکایت از این دارد که بخش قابل توجهی از این یخچال‌ها آب شده است.
وی ادامه داد: بخش عمده‌ای از سرمنشأ کوهرنگ سال گذشته آب شده و غار یخی در سرآغاسید نیز آب شده و این نشان از تغییر اقلیم دارد و طبیعتاً این بارش‌ها نمی‌تواند جوابگوی این کسری‌ها باشد.
درویش با تأکید بر لزوم توجه به سیاست‌های صرفه‌جویانه در مصرف آب، تصریح کرد: باید کماکان در بخش‌های کشاورزی، صنعت و شرب رعایت کرده و سیاست‌های صرفه‌جویی را سرلوحه کارهایمان قرار دهیم.
هرچند مسئولان کشور و استان به دلیل تغییر اقلیم کماکان ناچار به برنامه‌ریزی‌های مناسب در راستای مدیریت منابع آبی هستند اما به طور قطع بارش‌های برف رخ داده و پیش رو می‌تواند نویدبخش این باشد که چنانچه بتوانیم به مدیریت درستی در مصرف منابع آبی برسیم می‌توانیم از بحران کم‌آبی عبور کرده و امیدوار به سال‌های پرآب پیش رو باشیم.
انتهای پیام/641/./؛
