یادداشت| «عمرانخان» سیاستمداری که شکست را نمی‌پذیرد
سیاست مداخله‌گرانه آمریکا در امور دیگر کشورها بر هیچ کس پوشیده نیست. دخالت‌های آمریکا در امور داخلی پاکستان نیز پیامدهای غیر قابل جبرانی برای این کشور همسایه و مسلمان داشته است.
به گزارش دفتر منطقه‌ای خبرگزاری تسنیم، «عمرانخان»، رئیس جنبش عدالت در پاکستان روز 27 مارس (7 فروردین) در یک گردهمایی چندصدهزارنفری در شهر اسلام‌آباد با به اهتزار درآوردن نامه‌ای از دخالت یک قدرت خارجی در امور داخلی این کشور سخن به میان آورد و از مردم خواست در برابر این نوع مداخله‌‌ها سکوت نکنند و از تمامیت ارضی و استقلال کشور خود دفاع کنند. وی در ادامه گفت: این کشور خارجی با حمایت از احزاب مخالف با طرح عدم اعتماد در پی سرنگونی حکومت مرکزی است.
عمرانخان بعدها در دیدار با اعضای مطرح جنبش عدالت از جمله وزرای سابق کابینه خود افشا کرد که نامه تهدیدآمیز توسط "دونالد لو" معاون آسیای جنوبی و مرکزی وزارت خارجه آمریکا به سفیر پاکستان در واشنگتن داده شد.
دونالد لو؛ سرکنسول سابق آمریکا در شهر پیشاور، مرکز ایالت خیبرپختونخواه، 7 مارس (16 اسفندماه 1400) به‌نمایندگی از شورای امنیت ملی آمریکا نامه‌ای تهدیدآمیز به دکتر اسد مجید؛ سفیر پاکستان در واشنگتن داد. در این نامه گفته شد که به‌زودی جناح مخالف دولت طرح استیضاح عمرانخان را در صحن مجلس ملی این کشور مطرح خواهند کرد و در صورت شکست این طرح نتایج و عواقب بدی برای پاکستان به‌دنبال خواهد داشت.
این در حالی است که قبل از طرح استیضاح دیپلمات‌های آمریکایی در اسلام‌آباد، لاهور و کراچی به‌صورت متعدد با رهبران احزاب جناح مخالف دیدار کردند. با توجه به اینکه نامه تهدیدآمیز از سوی دونالد لو و به‌نمایندگی از شورای امنیت ملی آمریکا مشتمل بر رئیس جمهور، وزیر امور خارجه، وزیر امور مالی و فرماندهان‌کل ارتش و سازمان‌های امنیتی این کشور به سفیر پاکستان در واشنگتن داده شد، هر نوع شک و شبهه مبنی بر عدم دخالت دولت آمریکا را منتفی می‌کند. به‌گفته مقامات حزب جنبش عدالت لب و لهجه این نامه بسیار نامناسب و مغایر با عرف دیپلماتیک بوده است.
اما با توجه به اینکه نامه تهدیدآمیز از سوی آمریکا در 16 دسامبر مطرح شد چرا عمرانخان این موضوع را 20 روز پس از آن، در نشست شورای امنیت ملی این کشور که مقامات بلندپایه حکومتی و ارتشی پاکستان در آن حضور داشتند مطرح کرد.
عمرانخان در گفتگو با یک شبکه محلی پاکستان دلیل آن را نشست وزرای امور خارجه سازمان همکاری‌های اسلامی در اسلام‌آباد می‌داند و می‌گوید اگر این موضوع را بلافاصله پس از دریافت نامه تهدیدآمیز مطرح می‌کرد چهل و هشتمین نشست وزرای امور خارجه سازمان همکاری‌های اسلامی که در 22 و 23 مارس (2 و 3 فروردین 1401) با شعار "ضرورت پایان اشغال سرزمین‌های فلسطینی و کشمیر و مقابله با اسلام‌هراسی در جهان" برگزار شد به‌شدت تحت تأثیر قرار می‌گرفت.
در بیانیه پس از برگزاری نشست شورای امنیت ملی پاکستان به‌ریاست عمرانخان در تاریخ 27 مارس (7 فروردین) از ارسال نامه تهدیدآمیز به سفیر پاکستان در واشنگتن به‌عنوان دخالت در امور داخلی این کشور تعبیر شد و تأکید شد که دولت پاکستان هیچ‌گاه دخالت در امور داخلی این کشور را قبول نخواهد کرد. وزارت امور خارجه پاکستان نیز بلافاصله کاردار آمریکا در اسلام‌آباد را به این وزارت‌خانه فرا خواند و مراتب اعتراض خود را اعلام کرد.
دولت عمرانخان چگونه سرنگون شد؟
بر اساس قانون اساسی پاکستان رئیس حزبی که بتواند بیشترین کرسی را در مجلس ملی به‌دست آورد به‌عنوان نخست وزیر انتخاب می‌شود. جنبش عدالت متعلق به عمرانخان و احزاب ائتلافی در انتخابات پارلمانی سال 2018 توانسته بود کمی بیشتر از نصف 342 کرسی این مجلس را از آنِ خود کند. طی یک ماه گذشته و در تحولات سریع تعدادی از نمایندگان جنبش عدالت در مجلس ملی پس از دریافت میلیون‌ها دلار، به احزاب جناح مخالف پیوستند.
پس از آن نیز دو حزب ائتلافی دولت نیز به جناح مخالف پیوست و به این نحو جنبش عدالت اکثریت کرسی‌های مجلس ملی را از دست داد و در اقلیت قرار گرفت. جناح مخالف به‌رهبری حزب مردم، مسلم لیگ نواز شریف و جمعیت علمای اسلام شاخه فضل‌الرحمن بلافاصله درخواست استیضاح عمرانخان را به رئیس مجلس ملی ارائه کردند و قرار بود 14 فروردین‌ماه این طرح به رأی گذاشته شود، اما در روز رأی‌گیری قاسم سوری معاون رئیس مجلس ملی با بیان دخالت یک قدرت خارجی در موضوع استیضاح نخست‌وزیری این اقدام را مغایر با ماده 5 قانون اساسی مبنی بر ضرورت وفاداری به دولت دانست و این طرح را غیرقانونی اعلام کرد.
پس از آن نیز عمرانخان به‌صورت اجبار با استفاده از اختیارات خود پیشنهاد انحلال مجالس ملی و ایالتی را به عارف علوی، رئیس جمهور داد که بدین ترتیب زمینه برای برگزاری انتخابات زودهنگام فراهم شد. جناح مخالف دولت که از این اقدام عمرانخان شوکه شدند به دیوان‌عالی پاکستان رجوع کرده خواستار لغو فرمان عمرانخان در انحلال پارلمان این کشور شدند اما به‌گفته حقوق‌دانان پاکستانی این تلاش بی‌ثمر خواهد بود.
چرا آمریکا دولت عمرانخان را سرنگون کرد؟
دولت آمریکا از قبل به‌دلیل موضع‌گیری‌های عمرانخان دل خوشی از وی نداشت. عمرانخان از زمانی که تجاوزهای پهپادهای آمریکا جان هزاران نفر از اتباع پاکستان را در مناطق قبایلی این کشور از سال 2007 تا 2014 گرفت صدها بار علیه این تجاوزگریها و همچنین دخالت‌ها در امور داخلی پاکستان به‌صورت برپایی تظاهرات ضدآمریکایی و کنفرانس‌های مطبوعاتی اعتراض کرد. اقدامات ضدآمریکایی عمرانخان باعث شد وی به‌عنوان یک رهبر مهم سیاسی در افکار عمومی پاکستان مطرح شود.
عمرانخان همچنین در محافل بین‌المللی صدای اعتراض خود را علیه اشغالگران رژیم صهیونیستی بلند کرد. وی از اقدامات اسلام‌هراسی در غرب نیز به‌شدت انتقاد می‌کرد و معتقد بود که این اقدام به‌صورت سازمان‌دهی‌شده توسط سیاستمداران غربی صورت می‌گیرد.
خان همچنین از دخالت در جنگ تحمیلی یمن خودداری کرد و مهمتر از همه خواهان خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان بود و این در حالی است که مسئولان بلندپایه آمریکایی نیز پاکستان را در خروج خفت‌بار نظامیان این کشور از خاک افغانستان مقصر می‌دانند. عمرانخان همچنین پس از فرار نیروهای آمریکایی از خاک افغانستان از دادن پایگاه نظامی به آمریکا خودداری کرده بود.
گسترش رابطه با جمهوری اسلامی ایران در سطح سیاسی و نظامی دیگر دلیل مهم نارضایتی آمریکا از عملکرد عمرانخان بود. اما شاید سفر خان به مسکو و درست زمانی که روسیه به خاک اوکراین حمله کرده بود خشم مقامات آمریکایی را به‌شدت برانگیخت و در محافل دیپلماتیک غرب این گونه تعبیر شد که پاکستان در جبهه روسیه قرار گرفته است. این سفر باعث شد مقامات مداخله‌گر کاخ سفید به‌کمک احزاب جناح مخالف دولت پاکستان که از قبل در کمین عمرانخان نشسته بودند، با تحریک و تطمیع نمایندگان مجلس دولت ائتلافی، زمینه را برای سرنگونی عمرانخان فراهم سازند.
سیاست مداخله‌گرانه آمریکا در امور دیگر کشورها بر هیچ کس پوشیده نیست. دخالت‌های آمریکا در امور داخلی پاکستان نیز پیامدهای غیر قابل جبرانی برای این کشور همسایه و مسلمان داشته است. پس از واقعه 11 سپتامبر دولت جرج بوش پسر، ژنرال پرویز مشرف با سمت رئیس اجرایی وقت پاکستان را تهدید کرد که اگر وی دولت آمریکا را در حمله به افغانستان یاری نکند پاکستان را به عصر حجر تبدیل خواهد کرد، پس از این تهدید بود که ژنرال مشرف که قدرت را از طریق کودتا به‌دست گرفته بود در جنگ به‌اصطلاح تروریسم شرکت کرد و نتیجه آن هم به‌گفته عمرانخان کشته شدن 70هزار پاکستانی و خسارت 100 میلیارد دلار بر اقتصاد این کشور بود.
ذوالفقار علی بوتو؛ نخست وزیر سابق پاکستان نیز به‌دلیل مواضع ضدآمریکایی در دهه 70 میلادی با کودتای ژنرال ضیاءالحق دیکتاتور پاکستانی روبه‌رو شد که در آخر نیز به اعدام محکوم شد.
اما آنچه در تحولات اخیر و سریع پاکستانی از سوی رسانه‌های دنیا نادیده گرفته شد عدم همراهی مردم پاکستان از طرح استیضاح عمرانخان از سوی جناح مخالف بود و این در حالی بود که صدها هزار نفر از مردم پاکستان در اجتماعی عظیم در حمایت از عمرانخان در اسلام‌آباد حضور یافتند.
با این حال قرار است 3 ماه دیگر انتخابات زودهنگام در این کشور برگزار شود. عمرانخان پس از انحلال پارلمان از طرفدارانش خواست خود را برای انتخابات آماده کنند. حالا باید منتظر ماند و دید که آیا عمرانخان می‌تواند بار دیگر رقیبان سیاسی خود را در این انتخابات شکست دهد و سکان قدرت را در این کشور به‌دست بگیرد یا نه.
یادداشت: «محمد هاشمی دولتی»
انتهای پیام/.+
