فرونشست زمین در اصفهان عزم ملی می‌طلبد

به گزارش خبرگزاری تسنیم ازاصفهان، علی بیت‌الهی پیش ازظهر امروز در نشست تخصصی فرونشست زمین در اصفهان اظهار داشت: برآوردهای ما نشان می‌دهد که شهر اصفهان بالاترین درصد ریسک را از نظر خطر فرونشست زمین دارد که این موضوع از نظر جمعیت، آثار تاریخی و سایر موارد کاملا قابل اثبات است، توصیه من این است که نباید بگذاریم که موضوعات علمی و کارشناسی رنگ و بوی سیاسی گیرد چرا که به اصل خطر لطمه می‌زند.

وی با بیان آنکه این بحث یک بحث ملی است و محدود کردن بحث در چارچوب استان موفقیت‌آمیز نخواهد بود، ادامه داد: مصوبه اخیر شورای عالی شهرسازی و معماری که خیلی برای آن تلاش کردیم تصویب شد. خوشبختانه از رئیس قوه قضاییه، مجریه در مورد فرونشست زمین سخنانی می‌شنویم که خود موفقیت بزرگی است.

رئیس بخش زلزله شناسی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی کشور گفت: پایین رفتگی تدریجی و یا ناگهانی سطح زمین را فرونشست تعریف کرده‌اند. فرونشست در گستره وسیع یا محدود در اثر عوامل طبیعی و غیر طبیعی می‌تواند اتفاق افتد. علت اصلی تمامی فرونشست‌ها افت سطح آبهای زیرزمینی است که ما در کشور به ویژه در استان اصفهان از این معضل رنج می‌بریم.

وی با بیان آنکه شکاف‌ها اثرات ثانویه افت آبهای زیرزمینی هستند، بیان کرد: رابطه مختلفی وجود دارد که نشان می‌دهد افت سطح ایست آبی با فرونشست مرتبط می‌شود. زمانی که سطح آب افت می‌کند از سوی دیگر سطح زمین پای می‌آید. نشست و فرونشست زمین با افت سطح آبهای زیرزمینی ارتباط مستقیم دارد.

بیت الهی تصریح کرد: از دیدگاه علمی این پدیده واضح است چرا که با از بین رفتن آب فشار حفره‌ای کم می‌شود و سنگینی جسم بر لایه‌های تحتانی زیاد می‌شود، که در واقع توجیه انحنا در سطح زمین است. در اثر افزایش فشار، تراکم صورت می‌گیرد، ضخامت لایه آبدار کم می‌شود و اثرات آن به صورت انحنا در سطح زمین دیده می‌شود. شرط فرونشست علاوه بر افت سطح آب زیرزمینی ریزدانه بودن محیط است که میزان فرونشست به ریز یا درشت دانه بودن لایه ارتباط دارد.

وی با بیان آنکه اثرات فرونشست در سطح زمین ممکن است به اشکال مختلف چون انحنا، شکاف، فروچاله و شکاف خطی دیده شود، خاطرنشان کرد: در پدیده فرونشست 2 حیطه تاثیرگذاری ویژه یعنی پارامترهایی که بر تراکم اثر گذارند و پارامترهایی که بر نشست سطح زمین اثر گذارند را داریم. مفهوم کلی فرونشست فشار دانه‌بندی به یکدیگر در اثر از بین رفتن منافذ است، چیزی که اتفاق می‌افتد تراکم هست.

رئیس بخش زلزله شناسی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی کشور با بیان آنکه سنجش فرونشست در سطح زمین و محاسبات آن براساس مدل‌سازی و داده‌های دورسنجی اندازه‌گیری می‌شود، اظهار داشت: چیزی که در دل زمین اتفاق می‌افتد تراکم لایه‌های آبدار است. نکته این است که تراکم تا بینهایت ادامه پیدا نخواهد کرد، چون اگر وضع لایه‌های تراکمی که به ازای استخراج آب که روزانه بیشتر می‌شود و اثرات وزن بر لایه‌های آبدار سنگین‌تر می‌شود برگشت ناپذیر خواهد بود، بنابراین باید به همه مدیران و مسئولان گوشزد کرد که ما مثل زلزله پدیده تکراری نداریم و اگر کاری نکنیم دشت‌های ما از بین می‌رود.

وی افزود: گاه در منطقه‌ای نرخ فرونشست نسبت به قبل کمتر اعلام می‌شود که خبر از تراکم بیش از پیش می‌دهد و خطر از بین رفتن کامل آبخوان هست. ارتباط زمان با فرونشست ارتباط مستقیمی است، پس از یک ماه تراکم از 3/2 دهم میلیمتر و 2/3 دهم میلیمتر افزایش می‌یابد، یعنی عامل زمان خود کمکی به بحث فرونشست است.

بیت الهی پیرامون اثرات فرونشست خاطرنشان کرد: در اثر فرونشست در برخی محیط‌ها سطح زمین دچار شکاف‌های زیادی می‌شود که اثرات آن برای زیرساخت‌های ما اهمیت دارد. افت سطح ایست آبی که عامل اصلی است باید متوقف شود چرا که زمان‌بر است. در اثر از بین رفتن فشار منفذی ممکن است شکستگی در محیط رخ دهد، که با افزایش فشار حفره‌ای ممکن است چرخش در محیط ایجاد شود و در پی آن شاهد شکاف و ترک در سطح زمین هستیم.

اثرات فرونشست در بخش شهری به وضوح دیده می‌شود

وی با بیان آنکه جاده طاهر آباد-یزددل کاشان حدود 70 سانت نسبت به بخش مجاور افت نشان می‌دهد که نشان دهنده چرخش در فرونشست زمین است، عنوان کرد: نشست را یا به 2 صورت لغزش یا چرخش داریم. ‌نشست ما از نظر عددی در حد میلیمتر و سانتی متر است اما از نظر مسافت به اندازه کیلومترها است که اثرات فرونشست را به ویژه در بخش شهری دراصفهان بسیار بیشتر از محل‌های دیگر می‌بینیم.

رئیس بخش زلزله‌شناسی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی کشور ادامه داد: در کشور ما این پدیده در تمام حوضه‌های آبریز، غیر از شهر گیلان وجود دارد، اما تلاش‌هایی برای مقابله با این پدیده مطرح شده است. از سال 1355 کسری آب زیرزمینی تاکنون شروع شده، جانمایی اشتباه زمین‌های صنعتی در مناطق خشک و ازدیاد جمعیت به پدیده فرونشست بیشتر دامن زده است.

استان اصفهان دومین شهر از نظر بافت‌های فرسوده بعد از تهران است

وی با بیان آنکه استان‌هایی چون اصفهان، خراسان رضوی، فارس و کرمان دچار بحث فرونشست هستند، گفت: این شهرها از نظری کسری مخزن از حد بحرانی فراتر رفته‌اند، در مورد استان اصفهان نکته مهمی هست که میزان مساحت بافت‌های فرسوده، در بخش فرونشست بافت‌های فرسوده ترک‌های زیادی می‌خورد و غیر قابل بازسازی است. استان اصفهان دومین شهر از نظر بافت‌های فرسوده بعد از تهران است.

بیت الهی پیرامون 3 روش کنترل فرونشست، خاطرنشان کرد: کنترل فرونشست یا همان مدیریت آب، کشاورزی، جانمایی صنایع آب‌بر، جلوگیری از گسترش آثار مخرب هست، مقاوم کردن زیرساخت‌های چون لوله انتقال نفت یا دکل برق برای پیشگیری ریزش نکند، از جمله این راهکارهاست. این پیشنهادها نیازمند کار تیمی است و نمی‌توانیم اینها را در نظر نگیریم بنابراین باید به پکیجی تحت عنوان مقررات ملی کاهش خطر فرونشست تهیه شود که ضرورت پیوستگی دارد.

وی با بیان آنکه نباید این موضوع را به سازگاری با کم‌آبی گره زنیم، خاطرنشان کرد: تأمین آب کشاورزان مهم است اما فرونشست زمین و آثار تخریبی از همه چیز مهم‌تر است حتی می‌شود خسارت کشاورزی مردم منطقه‌ای را پرداخت کرد اما فرونشست اینگونه نیست.

رئیس بخش زلزله شناسی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی کشور تصریح کرد: انجام طرح کاهش خطر فرونشست به صورت پایلوت در اصفهان انجام خواهد شد. من به عنوان کارشناس که اصفهانی نیستم، باید بگویم که برای شهر اصفهان جریان مداوم زاینده رود مثل اکسیژن می‌ماند. فرونشست عمق محدود دارد و با از دست رفتن فرصت شرایط بدتر می‌شود. از استان‌های مجاور و مسئولان ملی می‌خواهم که این موضوع را باید به صورت ملی دید.

انتهای پیام/174/ ع