تلاش ترکیه برای توسعه روابط با ترکمنستان و ملاحظات عشق آباد

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، شواهد نشان می دهد که مقطع جدیدی از توسعه روابط بین آنکارا و عشق آباد آغاز شده است.

دیروز در کاخ اوغوزخان عشق‌آباد پایتخت ترکمنستان، رجب طیب اردوغان رئیس‌جمهور ترکیه مهمان همتای ترکمان خود، قربان‌قلی بردی محمد اف بود. در این دیدار، 8 توافقنامه همکاری امضا و یک بیانیه مشترک منتشر شد.

امروز اغلب روزنامه های حامی آکپارتی، عکس دیدار اردوغان و بردی محمد اف را در صفحه نخست چاپ کرده و اهدای نشان عالی ترکمنستان به اردوغان را به عنوان نمادی مهم در رشد روابط آنکارا – عشق آباد، قلمداد کردند.

بردی محمد اف نیز نشان داد که همچون اردوغان، علاقه ویژه ای به پروتکل استقبال با یگان سواره و نظامیان دارای پوشش و سلاح باستانی دارد و یگان شمشیرداران و کمانداران سوار بر اسب های زیبای ترکمن و استفاده از لیموزین مجلل، نشان دهنده نگرش ویژه رئیس جمهور ترکمنستان به موضوع قدرت و نمایش آن است. او برای اردوغان و همسرش سنگ تمام گذاشت و بالاترین نشان ملی ترکمنستان را نیز به رئیس جمهور ترکیه اهدا کرد.

امسال، پس از مدت ها مذاکره و پادرمیانی، ترکمنستان بالاخره راضی شد در مقام عضو ناظر به «سازمان دولت های ترک» بپیوندد.

ترکیه تلاش می کند تا به شکلی اغراق آمیز و با بزرگ نمایی خبری و رسانه ای، نقش خود را در هماهنگی و مدیریت کشورهای ترک منطقه، برجسته نشان دهد. اما ترکمنستان از نمونه های روشنی است که تاکنون بارها نشان داده تمایل چندانی به اقدامات و گروه بندی های مبتنی بر هویت قومی و نژادی ندارد.

کمتر از یک و نیم میلیارد دلار

حجم مبادلات تجاری بین ترکیه و ترکمنستان در سالیان گذشته، شاهد رشد چندانی نبوده و در بهترین شرایط به رقمی نزدیک به 1 میلیارد و 455 میلیون دلار رسیده است. اگر چه تراز تجاری با فاصله ای نسبتاً مشهود به نفع  ترکیه است اما رقم کنونی برای آنکارا رضایت بخش نیست.

اردوغان و بردی محمد اف اعلام کردند که هدف گذاری 5 میلیارد دلاری برای ارتقای مبادلات تجاری بین دو کشور، خوشبینانه و ایده آلیستی نیست و با تلاش و همکاری می توان به چنین رقمی دست یافت.

محصولات صادراتی ترکیه عبارتند از: پنبه، الیاف و ملزومات نساجی، منابع انرژی، محصولات شیمیایی و کشاورزی. واردات ترکیه نیز شامل این دسته از کالاها است: فلزات فرآوری شده، محصولات الکترونیکی، مواد غذایی، منسوجات، محصولات غذایی فرآوری شده، مصالح ساختمانی، وسایل و قطعات موتور و داروها.

هواپیمایی ملی ترکیه در هفته بین استانبول و عشق آباد 14 پرواز دارد و شرکت‌های پیمانکاری ترکیه در 30 سال گذشته، 1019 پروژه را با ارزشی معادل 50 میلیارد دلار در ترکمنستان به انجام رسانده اند.

توافقنامه هایی که غالباً ارزش نمادین دارد

بنا به اعلام منابع رسمی دولت ترکیه، 8 یادداشت تفاهم بین ترکیه و ترکمنستان امضا شده اند که محتوای آنها عبارتند از:

یادداشت تفاهم همکاری بین شرکت رادیو و تلویزیون ترکیه و کمیته دولتی تلویزیون، رادیو و سینمای ترکمنستان در حوزه سریال سازی.

یادداشت تفاهم همکاری بین شرکت رادیو و تلویزیون ترکیه و خبرگزاری دولتی ترکمنستان در حوزه خبر و آرشیو.

توافقنامه همکاری بین خبرگزاری آناتولیترکیه  و خبرگزاری دولتی ترکمنستان.

توافقنامه همکاری در زمینه بهداشت و علوم پزشکی بین دولت جمهوری ترکیه و دولت ترکمنستان.

یادداشت تفاهم بین وزارت کشاورزی و جنگلداری ترکیه و اتحادیه دولتی اسب های ترکمن ترکمنستان در زمینه همکاری در زمینه پرورش اسب.

یادداشت تفاهم و مقررات مدارس عمومی مشترک ترکمن و ترکیه.

یادداشت تفاهم همکاری بین بانک مرکزی جمهوری ترکیه و بانک مرکزی ترکمنستان.

یادداشت تفاهم همکاری در زمینه پروتکل  بین وزارتخانه های خارجه دو کشور.

نگاهی به توافق نامه های بالا نشان می دهد که تقریباً هیچکدام از آنها، از ارزش اقتصادی و سیاسی بنیادینی برخوردار نیست و شاید بتوان چنین توافق هایی را بیشتر در حوزه اعتبار بخشیدن و ایجاد ارزش نمادین برای روابط دوسویه دانست.

بررسی اجمالی مفاد 8 توافق ترکیه و ترکمنستان، گویای این واقعیت است که ترکیه و ترکمنستان، فعلاً در آغاز مسیر توسعه روابط هستند و فعلاً از ژرفای همکاری و همراهی خبری نیست. شاید یکی از دلایل اولیه این موضوع، رویکرد سیاسی و جهانی بینی خاص ترکمنستان، است که اجازه نداده عشق آباد وارد منازعات منطقه ای شود.

به عبارتی دیگر، پایبندی ترکمنستان به اصل بیطرفی، موضوع مهمی بوده که برای مدتی طولانی اجازه نداده روابط سیاسی و منطقه ای جدی بین عشق آباد و آنکارا شکل بگیرد.

موانع جغرافیایی

تحولات قره باغ در سال 2020 میلادی، موجی از تحولات منطقه ای جدید را پدید آورده که ترکیه به دنبال استفاده حداکثری از آورده و پیامد این تحولات است.

ترکیه در تلاش است تا با استفاده از مواهب جدید گذرگاه نخجوان به جمهوری آذربایجان، به تعبیر مقامات آنکارا، خودش را به جهان ترک متصل کند. اما واقعیت این است که در هر صورت، اتصال به جمهوری آذربایجان نیز به معنی گسترده شدن روابط ترکیه با کشورهای ترک زبان نیست و تجار ترکیه ای ناچارند که برای رسیدن به ترکمنستان، ازبکستان، قزاقستان، قرقیزستان، از خزر بگدرند.

در نتیجه، ترکیه به دنبال آن است که در حوزه انرژی، به فکر نقشه های تازه ای باشد و از مواهب گازی ترکمنستان و بازار بزرگ کالاهای مصرفی این کشور، سود بیشتری بگیرد. با این حال، ترکمنستان از حیث قدرت نظامی و نفوذ امنیتی و منطقه ای، نمی تواند به اندازه قزاقستان و جمهوری آذربایجان، ترکیه را همراهی کند.

ترکمنستان بنا به مصلحت خود و حرکت بر اساس اصل بیطرفی، در حوزه تجارت و انرژی با ترکیه همراهی می کند اما با این حال رفتار ترکمنستان، متفاوت با دیگر همراهان ترک زبان ترکیه خواهد بود.

انتهای پیام/