هشدار امام کاظم درباره فرقه ها و نحله ها / به ریسمان دین چنگ بزنید

به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، امام کاظم علیه‌السلام در اواخر عمر شریفشان ضمن پاسخ به نامه‌ای که یکی از شیعیانشان به آن حضرت نوشت، به توصیه‌های مهمی دربارۀ ضرورت التزام عملی به ولایت عترت اشاره کردند. امام خطاب به علی بن سُوید نوشت: اولین خبری که به تو می‌دهم این است که من به زودی در همین شب‌ها از دنیا خواهم رفت، نه از این پیشامد ناراحتم و نه پشیمان، و نه تردیدی در مقدرات آینده و از قضای حتمی خداوند دارم. چنگ بزن به دستاویز دین یعنی آل محمّد و عروة الوثقی، یعنی امام بعد از امام و راه مسالمت با آنها و رضایت نسبت به آنچه می‌گویند. به دنبال کیش و آیین کسانی که با تو هم‌عقیده نیستند مرو، و دل به راه و روش آنها مبند که آنها با خدا و پیامبر و امانت‌های خویش خیانت کردند، می‌دانی چگونه امانت‌های خود را خیانت کردند، کتاب خدا را به امانت در اختیار ایشان گذاشتند خیانت کردند و تحریف و تغییر دادند و به نفع فرمانروایان خود کار کردند از آنها فاصله بگیرید خداوند ایشان را به لباس گرسنگی و ترس کند، به واسطه این کارها که انجام می‌دهند. ائْتُمِنُوا عَلَی کِتَابِ اللَّهِ فَحَرَّفُوهُ وَ بَدَّلُوهُ وَ دُلُّوا عَلَی وُلَاةِ الْأَمْرِ مِنْهُمْ فَانْصَرَفُوا عَنْهُمْ فَأَذَاقَهُمُ‏ «اللَّهُ لِباسَ الْجُوعِ وَ الْخَوْفِ بِما کانُوا یَصْنَعُونَ»‏. (نحل 112)

طبق این فراز از حدیث، امام کاظم علیه‌السلام شیعیان را به سه رفتار دعوت می‌کنند و از یک رفتار پرهیز می‌دهند:

1ـ تمسک به ریسمان دین آل محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) فَاسْتَمْسِکْ بِعُرْوَةِ الدِّینِ آلِ مُحَمَّدٍ
2ـ مسالمت و یا صلاح با عترت و تسلیم اوامر ایشان شدن وَ الْمُسَالَمَةِ لَهُمْ
3ـ رضایت به آنچه می‌گویند وَ الرِّضَا بِمَا قَالُوا
4ـ به دنبال کیش و آیین کسانی که با تو هم‌عقیده نیستند نرو و دل به راه و روش آنها نبند وَ لَا تَلْتَمِسْ دِینَ مَنْ لَیْسَ مِنْ شِیعَتِکَوَ لَا تُحِبَّنَّ دِینَهُمْ

فراز چهارم حدیث، یعنی عدم دنباله‌روی از کسانی که هم‌آیین و هم‌مذهب شیعه نیستند، نزد امام کاظم از اهمیت زیادی برخوردار است، همچنان که امام در توصیف این افراد فرمود «فَإِنَّهُمُ الْخَائِنُونَ». الخائنون در اینجا معرفه است و اشاره به افراد خاصی دارد. این فراز نشان‌دهندۀ این نکته است که در آن دوران، بودند مؤمنانی که دچار شک و دودلی نسبت به مسیر خود می‌شدند و یا گاهی به فرقه‌ها و نحله‌های متفرق روی می‌آوردند.

برای یافتن منظور امام کاظم می‌توان از آیۀ27 سوره انفال استفاده کرد، آنجا که خداوند فرمود «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا لا تَخُونُوا اللَّهَ وَ الرَّسُولَ وَ تَخُونُوا أَماناتِکُمْ وَ أَنْتُمْ تَعْلَمُونَ؛ اى کسانى که ایمان آورده‏ اید، به خدا و پیامبر او خیانت نکنید و [نیز] در امانت‌هاى خود خیانت نورزید و خود مى‏‌دانید.» ذیل این آیه، روایاتی حاکی از خیانت افرادی نسبت به امانت پیامبر (صلی الله علیه و آله) در بحث ولایت و نیز خیانت یهود نسبت به آن حضرت وجود دارد. در این باره امام محمد باقر ذیل آیه فرمود: فِی آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْتُمْ‏ تَعْلَمُونَ‏؛ یعنی امانات شما، همان آل محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) هستند. (حسکانی، 1411ق: ج‏1، 270)

بنابراین با توجه به سیاق کلام امام و آیات مربوطه می‌توان دریافت که منظور حضرت، عدم پیروی از آن دست افرادی بود که نسبت به پیامبر نقض عهد و خود را هم‌پیمان یهود و نصارا کردند. آیه51 سوره مائده که در سیاق آیۀ ولایت و آیۀ «بلّغ» قرار دارد، دیگر آیه‌ای است که گویای همین مسئله است، آنجا که فرمود «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا لا تَتَّخِذُوا الْیَهُودَ وَ النَّصارى‏ أَوْلِیاءَ بَعْضُهُمْ أَوْلِیاءُ بَعْضٍ وَ مَنْ یَتَوَلَّهُمْ مِنْکُمْ فَإِنَّهُ مِنْهُمْ إِنَّ اللَّهَ لا یَهْدِی الْقَوْمَ الظَّالِمینَ؛ اى اهل ایمان، یهود و نصارى را سرپرستان و دوستان خود نگیرید که آنان در یک حزبند [ و تنها به روابط میان خود وفا دارند ] و هر کس از شما، یهود و نصارى را هم‌حزب خود گیرد، از زمره آنان است؛ بى‏تردید خدا گروه ستمکار را هدایت نمى‌‏کند.»

در این زمان این چالش مصداق می‌یابد. اکنون مشاهده می‌کنیم که سبک زندگی ما عمدتاً مبتنی بر سبک زندگی غربی است؛ از ساختارهای اجتماعی گرفته تا ساختارهای علمی و برنامه‌های فرهنگی و سینما و تلویزیون و همچنین خوراک و پوشاک؛ یعنی جامعه‌ای که ضمن حفظ هویت اسلامی و شیعی، از فرهنگ غربی نیز  تقلید می‌کند تا جایی که می‌توان اذعان داشت که صاحب فرهنگی التقاطی از آموزه‌های دینی و سبک زندگی غربی هستیم؛ از این جهت وقتی امام کاظم می‌فرمایند دنباله‌روی غیر شیعه نباشید و دین آنها را دوست نداشته باشید، در واقع به این معناست که از رفتار و روش اهل کتاب تبری جویید و ساختار و رفتار خود و جامعۀ خویش را مبتنی بر آموزه‌های قرآن و عترت قرار دهید.  

انتهای‌پیام/