«معجزه آبخیزداری»|آبخیزداری؛ راهبرد قطعی مقابله توأمان با سیل و خشکسالی

به گزارش خبرگزاری تسنیم «پرونده معجزه آبخیزداری»؛ کشور ایران از کشورهای مستعد سیل در دنیا است و به طور سالانه شاهد وقوع سیل های مخرب و ویرانگر در مناطق مختلف کشور هستیم. متاسفانه سالانه میلیاردها متر مکعب آب و خاک (به شکل مواد معلق همراه سیل) از طریق مسیل ها و رودخانه ها از آبخیزهای خشک و نیمه خشک هدر می رود و همواره شاهد خسارات مالی و جانی فراوان در کشور هستیم. عدم مهار سیل و ایراد خسارات فراوان آن در حالی است که خشکسالی نزدیک به 90 درصد پهنه سرزمین خشک و نیمه خشک ایران را تهدید می کند.

از راهبردهای قطعی مقابله با خشکسالی و سیل که در واقع دو روی یک سکه سوء مدیریت آب است، آبخیزداری و بهره مندی، ارتقاء و روزآمد ساختن فناوری های بومی مدیریت آب در کشور می باشد که قدمت و سابقه این گونه فناوری ها در ایران  به 3 تا 5 هزار سال پیش می رسد و امروزه علیرغم توسعه روش های نوین، اما هنوز این روش ها در مناطق مختلف کارایی دارند. در کل دنیا نیز این گونه فناوری مورد استفاده قرار گرفته است. از مهمترین روش های بکارگیری در مناطق مختلف دنیا می توان به بهره برداری مستقیم از سیلاب در کناره رودخانه ها، جمع آوری رواناب دامنه ها، سکوبندی کف دره ها و احداث نهر در دامنه تپه ها (فلسطین)، خادین و آهار (در هند)، کشت خاکی، مسکات و جسور (تونس) و آبیاری سیلابی (یمن) اشاره کرد.

یکی از فناوری های بومی ایرانیان در مهار سیل و مقابله با خشکسالی ، آبیاری سیلابی و پخش سیلاب (آبخوانداری) است که در دنیا به خصوص مناطق خاورمیانه سابقه دارد. از جمله روش های دیگر که برای مهار و بهره برداری از سیلاب استفاده می شود، می توان به بندسارها اشاره کرده که عموما در مرکز و جنوب خراسان مرسوم می باشد. در سیستان و بلوچستان روش های مهار و بهره برداری از آن قدمتی زیاد دارد. روش های سنتی بهره برداری از سیلاب در این استان و استان های همجوار عبارت است از هوتک، دگارف دربند و خوشاب که علیرغم توسعه آبیاری نوین اما هنوز این روش ها در این منطقه کارایی دارند.  مردم این دیار با کمک سنگ و خاک و با دانش بومی سازه هایی بنا می کنند که به کمک آنها می توانند سیل را مهار و از بهره برداری کنند.

از همین پرونده بیشتر بخوانید:

در استان فارس نیز فناوری های بومی آبخیزداری به وفور مورد استفاده واقع می شود؛ برای نمونه زراعت سیلابی در دشت ایزدخواست، باغ داری (نخل کاری) سیلابی در گراش و جمع آوری هرزآب با بنای سطوح آبگیر کوچک در آبخیزهای استهبان (انجیرستان بزرگ دیم استهبان) و سکوبندی پرزیتون، نمونه هایی شاخص از همزیستی آبخیزنشینان هوشمند این دیار با عوامل غیر زنده آبخیزها است که به اذعان جوامع محلی آن مناطق، در مهار سیلاب، کاهش فرسایش و تولید محولات مختلف بسیار موثر بوده است.

نکته پایانی آنکه کاهش درد قابل توجهی از سیل، تولید محصول زراعی و باغی با استفاده از رواناب، کاهش خسارت های سیل، حفظ خاک، تغذیه مصنوعی آبخوان، اشتغال بیانگر نتایج ارزشمند توجه به آبخیزداری و بکارگیری دانش بومی در مدیریت پایدار حوزه های آبخیز است که این گونه فناوری ها باید مدنظر مجلس شورای اسلامی، سیاستگذاران و دستگاه های اجرایی مرتبط قرار بگیرد و در قانون برنامه توسعه هفتم جمهوری اسلامی ایران بدان اهتمام کامل شود.

انتهای پیام/