کلاف سردرگم آلودگی هوای اصفهان و مقصرانی که زیربار نمی‌روند / منشأ آلودگی هوا کجاست؟ + فیلم
گروه استانها- فاصله بین آذرماه تا اسفندماه نقل نبات محافل کارشناسی می‌شود طرح دغدغه همیشگی آلودگی هوا و انگشت‌هایی که به سمت یکدیگر نشانه می‌رود و هوایی که همچنان آلوده است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از اصفهان ، هرساله در همین ایام همچنان این سوال مطرح که آیا تاریکی شب بهترین گزینه برای سوختن مازوت به عنوان متهم اصلی آلودگی این روزهاست یا دوردور صفتی و گاز و کلاچ محوری را هم باید اضافه کرد؟
میدان فوتبالی است برای خودش؛ توپ را عرصه مطالعاتی دانشگاه‌ها به میدان مسئولیتی مسئولان می‌فرستند، یکی خودروها را متهم می‌کند، یکی اتوبوس‌ها، یکی دودکش‌های خانگی و دیگری دودِ پول‌سازِ صنعتی‌ها را. هر کسی هم دلایل خودش را دارد که من مقصر اصلی نیستم.
آلودگی هوای اصفهان این روزها مقصران بسیاری را به خود می‌بیند و با وجود مشکلات قابل توجه برای مردم این استان، هنوز هیچ اقدام مشخصی در خصوص مقابله با آن، به چشم نمی‌خورد.
هوای کلانشهر اصفهان این روزها مانند چند تابلوی آلودگی که خاموش است، سیاه و ناسالم است؛ هر سال در اواخر فصل پاییز و ابتدای زمستان با کاهش دمای هوا پدیده وارونگی دما رخ می‌دهد و نفس ساکنان نصف جهان را تنگ‌تر از گذشته می‌کند و این موضوع در سال جاری نیز به میزان قابل توجهی مشهود است.
در واقع آمار و ارقام و همچنین مشاهدات میدانی نشان می‌دهد که امسال نسبت به سال گذشته از هوای ناسالم‌تری برخوردار هستیم و بر اساس گفته مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اصفهان، سال گذشته در این بازده زمانی 19 روز هوای پاک داشتیم اما در سال جاری، این عدد، 4 روز را نشان می‌دهد که جای سوال دارد.
در سال گذشته 186 روز سال، شاهد هوای سالم بودیم اما در سال جاری تعداد روزهای ناسالم، عدد بیشتری را نشان می‌دهد.
چند وقتی است آلودگی در اصفهان آنچنان افزایش پیدا کرده که مرکز پایش و کنترل هوای اداره‌کل حفاظت محیط زیست، وضعیت آلودگی اصفهان را در بیشتر ایستگاه‌ها قرمز یا حتی بنفش نشان می‌دهد و میانگین شاخص کیفیت هوا تا 200 هم رسید. چهارشنبه 26 آذرماه بود که کارگروه شرایط اضطرار آلودگی هوا اصفهان با هماهنگی وزارت کشور ادارات و بانک‌ها کلانشهر و 9 شهرستان دیگر استان را تعطیل کرد.
این اتفاق این بار در سوم دی‌ماه هم تکرار شد با این تفاوت که این بار تصمیمات به سمت تعطیلی و راهکارهای معمول این چند سال نرفت و البته مسئولان تصمیم‌گیر دلایل خاص خودشان را داشتند.
اخیرا دانشگاه صنعتی اصفهان نتایج نهایی طرح منشایابی و سهم‌بندی ذرات معلق هوای شهر اصفهان را منتشر کرد و حداکثر 37 درصد از آلایندگی هوای شهر اصفهان را متوجه صنایع دانست. در این طرح 53 درصد مشکلات مربوط به حمل و نقل و 70 درصد از سهم حمل و نقل نیز مربوط به اتوبوس‌ها و کامیون‌ها است.
اما از سوی دیگر رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست به سند مطالعات سیاهه انتشار آلودگی هوای اصفهان استناد می‌کند و می‌گوید: بر اساس نتایج این مطالعات منابع ثابت یعنی صنایع و کارخانه‌ها در تولید ذرات معلق، 75 درصد و منابع متحرک یعنی انواع وسایل نقلیه در حدود 25 درصد در آلودگی هوای اصفهان سهم دارند.
این یعنی دو برداشت متفاوت علمی از یک عرصه مطالعاتی با موضوع آلودگی هوا. نخستین سهم خودرویی را بالا می‌داند و دومی به دودکش کارخانه‌ها اشاره دارد.
برخی کارشناسان معتقدند سهم اتوبوس‌ها در آلودگی هوا خیلی کمتر از چیزی است که اعلام شده زیرا در بررسی انجام شده در شهر تهران سهم اتوبوس‌های شرکت واحد تهران در تولید ذرات معلق هوای تهران 5 درصد و در تولید آلاینده‌های گازی تنها 0.5 درصد است. پس چطور می‌شود کلان شهری در قامت تهران با 3500 دستگاه اتوبوس فعال و فرسودگی 60 درصدی ناوگان، سهم کمی از آلودگی را داشته باشد ولی در شهر اصفهان با تقریبا 1000 دستگاه اتوبوس فعال در شرایط عادی سهم آلودگی آن را بالا عنوان کرد.
اینها ابهامات نتایج مطالعاتی است که با جزئیات بیان نشده و از نظر هر شهروند اصفهانی، این شهر آنقدر در محاصره صنایع آلاینده هست که در نوروز 99 که شهر در قرنطینه کامل بود و هیچ خودرویی در دو روز 12 و 13 فروردین در شهر تردد نداشت باز هم شرایط هوای پاک را نداشت!
حال هوای اصفهان خوب نیست
ایرج حشمتی، مدیرکل حفاظت از محیط زیست استان اصفهان در این زمینه در گفت‌و‌گو با خبرنگار تسنیم اظهار داشت: حال هوای اصفهان خوب نیست و بر اساس آخرین آماری که سامانه پایش کیفی هوا این روزها بر اساس جو پایدار بر روی استان وضعیت آلوده و ناسالم برای عموم است؛ اصفهان به دلیل جغرافیا و صنایعی که وجود دارد در استان وضعیت هوا را برای استان به خصوص کلانشهر اصفهان آلوده کرده است.
وی با بیان اینکه کارنامه خوبی در زمینه آلودگی هوا نداریم، تصریح کرد: تعدادی از نمایشگرهای وضعیت هوا در اصفهان به دلیل مشکلات مالی، مدت‌ها خاموش است اما سامانه پایش کیفی هوا را داریم که اپلیکیشن است و همه شهروندان می‌توانند از آن استفاده کنند.
حشمتی در پاسخ به این سوال که چرا وقتی قانون هوای پاک وجود دارد، از آن استفاده نمی‌شود؟ بیان کرد: ما دستگاه نظارتی هستیم و گزارش‌گیری هوای پاک را براساس قوانین همیشه انجام می‌دهیم؛ آمار و برنامه‌ها را انجام می‌دهیم و اخطارهای لازم در این زمین را ارائه می‌کنیم و مسئولان استانی و ملی و حتی دستگاه‌های قضایی اعلام می‌کنیم.
وی تصریح کرد: بخشی از قوانین مربوط به هوای پاک اقدامات مدیریتی مانند تعریف استاندارد، تعریف رینگ‌های ترافیکی، که دارد اجرا می‌شود؛ اما بخش دیگر امکانات مالی و اجرایی است که دستگاه‌های اجرایی به نداشتن امکانات اجرایی، در خصوص آن مشکلات دارند.
مدیرکل حفاظت از محیط زیست استان اصفهان با بیان اینکه بهینه کردن موتورخانه‌های اداری بخشی از این قوانین است اما به دلیل نبودن اعتبارات بسیاری از دستگاه‌ها این بحث را اجرایی نکردند، ادامه داد: براساس آمار بیش از 70 درصد مصرف گاز مربوط به نیروگاه‌ها و صنایع است؛ اگر بخواهیم در صرفه‌جویی را داشته باشیم باید در خصوص نیروگاه‌ها و صنایع هم داشته باشیم.
وی خاطرنشان کرد: اصفهان با توجه به صنایعی که دارد، نیازمند برنامه‌ریزی برای آینده صنایع استان است؛ صنایع که مصرف گاز بالایی دارند چقدر اشتغال ایجاد می‌کنند و اقتصاد کشور و مردم اصفهان نقش دارند.
حشمتی اضافه کرد: در استعلام‌هایی که از طرح صمت برای ما می آید هیچ برنامه‌ریزی مشخصی با یک الگو مشخص وجود ندارد؛ البته این مشکل از طرف صمت هم نیست و سرمایه‌گذاران تعیین می کنند که صنعت چه سمتی برود.
اگر هوا آلوده است چرا طرح صنعتی افتتاح می شود؟
براساس سیاهه‌ای که چندی پیش با پژوهش دانشگاه‌های استان اصفهان منتظر شد، صنایع درصد زیادی از آلودگی اصفهان را شامل می‌شوند اما افتتاح چند طرح توسعه صنایع در سطح استان اصفهان با حضور وزیر صمت طی روزهای گذشته، انتقاداتی را از سوی فعالان محیط زیست در این خصوص مطرح کرد.
بدون موافقت محیط زیست هیچ مجوزی صادر نمی‌کنیم
زینلی‌پور، معاون برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری اداره‌کل صنعت، معدن و تجارت استان اصفهان در این زمینه اظهار داشت: توسعه سرمایه‌گذاری و ایجاد اشتغال با رعایت مسائل زیست محیط بوده و خواهد بود و در زمان حاضر هر مجوزی که صادر می‌شود، در شهرک‌های صنعتی و خارج از شهرک‌ها بدون استعلام و موافقت اداره‌کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان هیچ گونه مجوزی صادر نمی‌شود.
وی گفت: در حال حاضر هیچ‌گونه مجوز جدیدی برای فعالیت توسعه‌ای فولاد مبارکه و ذوب‌آهن صادر نکرده‌ایم؛ توسعه فولاد مبارکه یک مجوز داشت که به دلیل تحریم‌ها و محدودیت‌هایی برای آن ایجاد شده بود پس از چند سال امسال انجام شد.
براساس تحقیقات 53 درصد آلودگی اصفهان مربوط به حمل و نقل و 70 درصد از سهم حمل و نقل نیز مربوط به اتوبوس‌ها و کامیون‌ها است که نوسازی آن اهمیت قابل توجهی دارد.
طرح جامع ترافیک شهر در دستور کار
کوروش محمدی، رئیس کمیسیون اجتماعی و محیط زیست شورای شهر اصفهان در این زمینه به خبرنگار تسنیم اصفهان گفت: یکی فعالیت‌های ما در کلانشهر اصفهان نوسازی ناوگان حمل و نقل و بازگشت طرح زوج و فرد است.
وی افزود: طرح جامع ترافیک شهر در دستور کار معاونت حمل و نقل و ترافیک شهرداری اصفهان قرار گرفته که این طرح اگر به صورت جامع پیدا شود خیلی از مشکلات ترافیکی را حل می‌کند.
محمدی با توضیح اینکه بحث آلودگی هوا فقط به ترافیک و حمل و نقل بر نمی‌گردد، اظهار داشت: مجموعه‌ای از عوامل در اصفهان سبب این آلودگی می‌شود که باید این عوامل را در کنار هم قرار داد؛ بحث صنایع و عوامل غیرمتحرک باید در یک پروسه ارتباطی دیده شود.
وی اضافه کرد: با توجه مطالعات صورت گرفته، سهم هر منبعی از آلودگی مشخص شده و مدیریت استان باید در این زمینه رسیدگی به این موضوع اقدام کرده و تکالیف سازمان‌ها را مشخص کند و بر اجرای آنها مصر باشند.
رئیس کمیسیون محیط زیست شورای شهر اصفهان تصریح کرد: اقدامات جزیره‌ای در این اوضاع آلودگی هوای اصفهان کافی نیست و دستگاه‌ها باید براساس قانون هوای پاک تکالیف خود را انجام دهند.
محمدی گفت: ما همواره به کمک دولت نیاز داشتیم و همواره از اوراق قرضی که شورای شهر برای خرید اتوبوس‌های جدید تصویب می‌کند و کمک به خطوط یک و دو قطار شهری قرار بود انجام شود اما هنوز از سوی دولت کمک لازم صورت نگرفته است.
وی با توضیح اینکه دولت قرار بود در بحث مترو کمک کند اما خیلی از تعهدات تاکنون عمل نشده، بیان کرد: همچنان برای تحقق آن پیگیر هستیم و همچنان نیازمند کمک‌های دولتی هستیم چراکه شهرداری با اعتبارات و درآمد خود تاکنون برای مترو هزینه کرده است.
مازوت متهم ردیف اول؟
در کنار این مباحث استفاده از مازوت هم مسئله دیگر آلودگی در اصفهان است که مصرف هر لیتر مازوت مصرف، 66 گرم انواع آلاینده‌ها به خصوص ترکیبات گوگرد‌دار وارد محیط می‌شود و آلودگی مازوت 11 برابر آلودگی گاز است.
چگونه نیروگاه‌ها مجبور به استفاده از مازوت می شوند؟
صادقی، معاون نظارت و پایش حفاظت محیط زیست استان اصفهان در این زمینه می‌گوید: سال گذشته در برهه‌ای، گاز تعدادی از نیروگاه‌ها را قطع و میزان آن کاهش پیدا کرد و نیروگاه‌ها مجبور به استفاده از گازوئیل و مازوت شدند؛ قانون به صنایع و نیروگاه‌ها اجازه داده است که مخازنی داشته باشند که مدت یک ماه از این استفاده کنند و در آن زمان برخی از شهرهای ما دستور دادستانی گرفتند که این تعداد را افزایش دهند.
وی با هشدار درباره استفاده از استفاده از مازوت بیان کرد: غلظت گوگرد در مازوت 3.5 درصد است که برابر استاندارهای جهانی برای سوخت کشتی‌ها در آب های آزاد است و گوگرد در کنار ذرات معلق سرطان را در شهرها افزایش می‌دهد.
اما چرا نیروگاه‌ها به استفاده از مازوت روی آورده‌اند و چرا آنها در این موضوع، اقدام اساسی را صورت نمی‌دهند؟
نیروگاه‌ها هیچ علاقه‌ای به استفاده از مازوت ندارند
سعید محسنی؛ مدیرعامل شرکت تولید برق استان اصفهان در این زمینه به تسنیم گفت: نیروگاه‌ها هیچ علاقه‌ای به استفاده از مازوت ندارند، اما به هر حال ممکن است شرایطی برای کل کشور و یا استان رخ دهد و اگر شرایطی پیش آمد و یکی از نیروگاه‌ها به سمت استفاده از مازوت برود، باید مجوزهای لازم در سطح استان را بگیرد.
تمام نیروگاه‌ها و صنایع از گاز استفاده می‌کنند
مدیرعامل شرکت گاز استان اصفهان نیز در این زمینه گفت: همین چند روز قبل 46 میلیون متر مکعب گاز استفاده شده که با مقایسه با مدت مشابه سال گذشته 20 درصد افزایش پیدا کرده است.
سید مصطفی علوی ادامه داد: در حال حاضر تمام نیروگاه‌ها و صنایع از گاز استفاده می‌کنند و گاز هیچ نقطه‌ای در استان اصفهان قطع نیست؛ سالانه 21 میلیارد متر مکعب گاز مصرف می‌کنیم که 41 میلیون تن منو اکسید کربن تولید می‌شود.
وی بیان کرد: 35 درصد مصرف گاز استان اصفهان در حال حاضر در بخش نیروگاهی و 35 درصد مصرف هم در بخش صنایع بوده که این مصرف تولید گاز 28 میلیون تن مونواکیسید کربن می‌کنند و 8 میلیون تن تولید مونو اکسید کربن در نیز بخش خانگی است.
مدیرعامل شرکت گاز استان اصفهان با اشاره به ضرورت اصلاح فرهنگ مصرف گاز نیز کرد: فرهنگ مصرف گاز در استان اصفهان نیز باید اصلاح شود زیرا اگر یک درجه دمای خانه را کاهش دهیم، 6 درصد در مصرف گاز صرفه‌جویی کرده‌ایم.
اگرچه در کشور ما قوانین هوای پاک و اسناد بالادستی وجود دارد اما با وجود قوانین خوب در سطح استان و کشور، این قوانین به خوبی اجرا نمی‌شود. اگر توجه به آلودگی هوای اصفهان مورد نظر قرار نگیرد، این آلودگی به بحران تبدل می‌شود و خطرات جدی و جبران‌ناپذیری برای استان و به خصوص کلانشهر اصفهان به دنبال دارد.
به نظر می‌رسد هم‌افزایی و همراهی دستگاه‌های مسئول و اراده قطعی برای اجرای برنامه‌های بالادستی و رسیدن به راهکارهای اصلی برای حل مشکل آلودگی هوای اصفهان، مهمترین موضوعی است که باید به آن نه فقط در فصل زمستان، بلکه در طول سال توجه شود و راهکارهای برطرف کردن آن نیز به صورت مشخص وجود دارد.
نباید فراموش کنیم تنفس این ذرات دوستدار سرطان با دلخوشی یک روز تعطیلی اداری یا برخی تمهیدات سطحی قابل جمع بستن نیست. چه بسا روزهایی که بوی تند دود و تعطیلی می‌دهد ولی دهها روز از عمر ما و همه عزیزان ما کم می کند و چند پارگی تصمیمات برای برخورد کردن و نکردن یا تعطیل شدن و نشدن اساسا ابهام مماس بودن تصمیمات و قوانین یا قناس بودن ملاحظات کارشناسی در برابر مداخلات فراکارشناسی را به ذهن متبادر می کند.
این چرخه ای است که هر سال تکرار می شود تا باران به دادمان برسد و اینورژنی که سرمایی است با رخ نمایاندن خورشید اسفند ماه کم کم بساطش را جمع کند تا آذر سال بعد. اصلا خدا بزرگ است؛ رحمت به باد و یارانش
انتهای پیام/163/ش
