پشت صحنه "جشن رمضان"| برنامهای بدون سلبریتی و خوانندهبازی/ عید فطر با خانواده "حاج قاسم"
بلندترین نقطه صداوسیما، خانهای قدیمی بنا شده که نامش "جشن رمضان" است. برنامهای که مردم و بازارچههای خیریهاش شناخته میشود و حالا مأمنی برای معرفی قهرمانانی از جنسِ مردم است و دیگر متکی به سلبریتی و خوانندهبازی نیست.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، وقتی نام "جشن رمضان" را میآوریم ناخودآگاه یاد آن بازارچههای خیریه و ملاقات با زندانیان و گزارشهای ویژه ایتام و کمیته امداد امام خمینی(ره) میافتیم و البته جلوتر بیاییم این برنامه به فضایی دچار شد که بسیاری از برنامههای بدون ایده و طرح ما به آن فضا دچارند. سلبریتیبازی و اصطلاحاً خواننده و بازیگر محوری در دستور کار ویژهشان بود حتی به سراغ بازیگر مجری رفتند و کار به سیدجواد رضویان واگذار شد. ناگفته نماند رضویان پیش از این اجرای برنامه را تجربه کرده بود اما بازیگران کنار او آرام آرام برنامه را به سمت چالش بردند. نهایتاً خانمِ بازیگر این برنامه کنار رفت و برنامه بدون ایده، با نمایشهایی نه چندان موفق روزگار گذراند و عید فطر هم به پایان رسید.
کرونا "جشن رمضان" را بدون تماشاگر کرد
امسال قرار بود "عقیق" برنامه افطاری شبکه 5 سیما باشد که به دلایلی از جمله مشکل اسپانسری، به کنداکتور نرسید و "جشن رمضان"، بار مسئولیت ویژه رمضانی شبکه را از افطار تا ویژه شبانه برعهده گرفت. چون همیشه برنامه شبانه رمضانی تلویزیون بوده و این بار جور هر دو را میکشد! هم قبل افطار و هم بعد افطار روی آنتن است. کرونا "جشن رمضان" را بدون تماشاگر کرد؛ نفسِ اجرای این برنامه با مردم و مشارکتهایش شکل میگرفت اما در "جشن رمضان" 99 اتفاقات دیگری میافتد.
همهچیز در خدمت مردم و بدونِ سلبریتیمحوری
شاید رمز موفقیت و نقطه عطفِ امسالِ "جشن رمضان" تمرکز بر چهرههای کاملاً مردمی است. دکورِ برنامه و لباسِ مجری و بقیه عوامل هم نشان میدهد که همهچیز در خدمت مردم و بدونِ سلبریتیمحوری است. وقتی میخواهیم سری به عوامل بزنیم باید به بلندترین نقطه سازمان صداوسیما یعنی همان "تپه صبا" برویم. جایی که برخلاف آنتنهای شلوغ و گاهی پرحاشیه، بسیار آرام و بیسر و صداست.
تپه صبا با عکسهای شهدا و تصویر درخشانِ "حاج قاسم"
این شبها عواملِ تلاشگر "جشن رمضان" در "تپه صبا" قهرمان معرفی میکنند. اینجا سلبریتی فالوور و ظاهر خاصی ندارد بلکه مسئولیتپذیری و تلاشگریاش ضامنِ حضورش در این برنامه است. در واقع مردم ستارههای این برنامه تلویزیونیاند؛ از آن طاقچه مزیّن شده به قاب عکسهای شهدا تا تصویر بزرگمرد و جهادگر شهیدمان، "حاج قاسم سلیمانی" که به چشم میخورد. در شبی با "جشن رمضانی"ها پی بردم که قهرمانهای ما نباید هالیوودی و ساختگی باشند بلکه قهرمانهای ما در کوچه و خیابان و کنار دستمان قرار دارند؛ با نظاره بر کارهای ارزشمند و مسئولیتپذیریهایشان، میبینیم قهرمانان ما واقعی و ملموساند و بدونِ زرق و برق و بسیار ساده و دوستداشتنیاند.
طاقچه قدیمی خانه قدیمی "جشن رمضان"
نمونههایی را در قابِ عکسهای طاقچه خانه قدیمی "جشن رمضان" دیدیم، مصادیقی را در آلاچیق گفتوگو به نظاره نشستیم و سرآخر هنگامِ میثاق با سردار هم خاطرههای جذابی و ناگفتههایی مطرح میکنند که همه میخواهند با سرمشق از "حاج قاسم" قهرمانِ ایران باشند. همانطور که او در طول دوران زندگیاش هرکاری کرد تا نام ایران و ایرانی و اسلام و دینش برافراشته بماند.
هیچکسی خارج از برنامه مهمان ما نمیشود
به هر حال بیرون لوکیشن که نشسته بودیم و برنامههای سالهای قبل خصوصاً دو سال اخیر را مرور کردیم با خودمان گفتیم چقدر خوب شد که کرونا آمد و این تجربه را در رمضان دیدیم که همهچیز ناگفته، ناشنیده و نادیدهاند. تازگیهایی که زیر بیرقِ قهرمان و جهادگری بزرگ همچون "حاج قاسم" میآیند و افتخار میکنند که تندیس و انگشتری به آنها اهداء میشود که رنگ و بوی سردار دلها را دارد. البته من در شبی که برای تهیه گزارش به "جشن رمضان" رفته بودیم چهره هم دیدیم که "هیچکسی خارج از برنامه مهمان ما نمیشود و حتماً ربطی به داستانِ آن شب ما دارد."
سفره ساده "جشن رمضان"؛ طعنهای به تجملهای رمضانی
عواملِ ماسکزده، زیر باران و طوفان هم حواسشان کاملاً به صحنه جمع است و میدانند چه کار میکنند، چون کاملاً تلویزیونیاند. این بار تهیهکننده، تصویربردار و مدیر تولید و مجری همه سابقه و تجربه سالها کار تلویزیونی دارد. رسول آذرسرا خودش جزو مدیران تلویزیون بوده و سالها در شبکههای تلویزیون مدیریت کرده است. بالأخره "جشن رمضان" با ایده امسال چند شبی از پخشش میگذرد و هر شب هم داستانها و مهمانان مختلف و متنوعی دارد. ساعت 19:45 مجری قاب به دست، میآید و شهید امشب را معرفی میکند؛ قبل از تلاوت قرآن و اذان به طور زنده در استودیو، نگاهی به مهمانان دارد و پای سفره افطار مینشینند. سفرهای که ساده و بیآلایش است و این خودش طعنه میزند به تجملی که در سفرههای افطار برخی وجود دارد و برخی هم از این سفره ساده هم محرومند.
طنازی به نام "پیوست" و شوخی با مسئولین
در همان لحظههای افطار و طعنههای "پیوست" بازیگر طناز برنامه هم قابل توجه است که فاصلهگذاری اجتماعی را به فاصلهگذاری میان مسئولان و مردم تعبیر میکند. طعنههایی که با شوخیهای طنزآمیز توأمان میشود اما این کلامها و عبارتها هم بوی مردم را میدهد. چرا که رسالت برنامهسازی در همه لحظات و دقایقش، زبانِ مردم بودن است، اتفاقی که در پسِ توجه به دکورسازی و ظاهرنماییهای سلبریتیمحورِ بسیاری از برنامههای تلویزیونی جزو حلقههای مفقوده به شمار میرود.
قهرمانانی که امواتِ کرونایی غسل میدهند!
شنیدن روایتها و داستانها و آیتمهای ویژه گروههای جهادی و رقابت و رأی دادن به بهترینهای این عرصه، اتفاقات دیگر "جشن رمضان" است که آنها هم جذابیت خودش را دارد. چهرههایی که هیچوقت دنبال شوأف و خودنماییهای آنچنانی نبودهاند؛ آدمهایی که اولین بار خاطراتشان را در این برنامه بازگو میکنند و هیچجای دیگر نگفتهاند در سیل و زلزله و همبستگی و همدلی چه کردند و در روزگارِ کرونایی دست روی دست نگذاشتند و مثل همیشه پیشرو بودند. آن دختر جوانی که فارغالتحصیل فلسفه هنر است و امواتِ کرونایی غسل میدهد یا خبرنگار العالمی که از ناگفتههایش درباره "حاج قاسم" میگوید. خیلی از قهرمانان دیگری که قصههای جذاب و شنیدنی دارند و تا به حال فرصتی نشده بود تا به این تلاشگران پرداخته شود تا ببینیم چقدر قهرمان در اطراف ما زندگی میکنند و ما فقط چشممان را به عدهای خاص دوختهایم.
تهیهکنندهای که از هیچ لحظهای نمیگذشت/ از کپی و کار تکراری فراریاند!
هر برنامهای میرفتیم در لا به لای برنامه با تهیهکنندهاش گفتوگو میکردیم اما در "جشن رمضان" از این خبرها نبود همه عوامل مشغولند و برای گفتوگو باید تا آخرِ برنامه منتظر بمانیم. رسول آذرسرا با عواملش آنقدر سرگرم کارند که حتی افطاریشان را میگذارند آخرِ کار بخورند تا ریاکشن و نگاه و اتفاقی از دیدشان نگذرد و آنها در جریان همهچیز باشند. هر نکته جدیدی را در گوشی آنلاین با مجری در میان میگذارند و برایشان مهم، بیننده است که لحظات خوب و با آرامشی را در شبکه 5 سیما ببیند. دنبالِ کپی و کار تکراری نیستند و هر روز نتیجه و مفهوم جدید برایشان اهمیت دارد.
کرونا اجازه نداد، "جشن رمضان" تماشاگر داشته باشد
لوکیشن "جشن رمضان" ما را به یاد نوستالژیهای قدیمی میاندازد؛ خانه قدیمی با در و پنجرههای نوستالژیک، حوض و حیاط و حتی هندوانه داخل آب... همه خاطرانگیز و ایرانیاند؛ مثلِ برخی از برنامهها به سراغ کپی کردن از فلان برنامه خارجی نبودهاند، هرچه هست با فرهنگ ما مطابقت دارد. شاید فقط ناراحتی عوامل این برنامه عدم حضور مردم در صحنه است که "جشن رمضان" به تماشاگرهایش عادت دارد. اما مخاطب در منزل میتواند هر شب منتظر مهمانی خاص و پُر از داستان و اتفاق باشد. مهمانانی که در فضای مجازی شناخته شده نیستند و یا با فلان حاشیه و چالش سعی نکردند خودی نشان دهند، هرچه هست آموزنده و فرهنگساز است.
تلویزیون به دنبال کسانی نباشند که نقش قهرمان را بازی میکنند
برنامهسازان ما باید به دنبالِ این باشند که قهرمانانی از جنس مردم را به رخ بکشند نه اینکه قهرمانان جعلی که معلوم نیست بعد از ایفای نقش در صحنهای ارزشی و دفاعمقدسی فردا از کدام فیلم خاص و مشکلدار سردربیاورند، بنابر این نمیتوان به عنوان الگو، رویشان حساب کرد. تلویزیون باید قهرمانان و الگوهایی را به جامعه معرفی کند که همه دورانها و لحظاتی زندگیشان آموزنده و درسآموز باشد. نکتهای که همیشه تلویزیونیها فراموش کردهاند این است که هر نوع شخص و نگاه و سنی، برنامهشان را به تماشا مینشیند و باید مراقبت کنند هرچیزی در برنامهشان گفته نشود که به جایِ آموزش و پرورش و تعلیم و تربیت، مسیر دیگری را رو به مخاطب باز کند که در آن ترویج و اشاعه رفتارهای ناپسند و رذایل اخلاقی نهفته باشد. ناگفته نماند که بسیاری از برنامهها و سریالها از مفاهیم درست اخلاقی، معنویت و اتفاقات ارزشی فاصله گرفتهاند و سعی میکنند در رقابت از همدیگر سبقت بگیرند؛ در اینجا مخاطبِ محکوم به دیدن، ضرر میکند.
صبر کردیم تا تندیس و انگشتری به قهرمان داستان آن شبِ "جشن رمضان" اهداء شود و به سراغ تهیهکننده و مجری برنامه برویم و لحظاتی با آنها به گفتوگو بنشینیم. جالب است که قبل از هرچیز، دغدغه داشتند تا در روز عید فطر بتوانند در کنار قهرمان اصلی داستانهای "جشن رمضان" باشند و رسماً از خانواده سردار سپهبد شهید حاج قاسم سلیمانی برای حضور در برنامهشان دعوت کردند.
چطور شد "جشن رمضان" به تپه صبا رسید؟
رسول آذرسرا تهیهکننده این برنامه تلویزیونی در گفتوگو با خبرنگار خبرگزاری تسنیم به این نکته اشاره کرد که قبل از "کرونا" به فرم و ساختاری دیگر فکر میکردند و بلافاصله از دهم فروردینماه که خواستند با درنظر گرفتن کرونا "جشن رمضان" ساخته شود به چنین ایدهای رسیدند. برنامهای که ابتدا قرار بود از بخشش صحبت کند و در دوران کرونایی به این شعار شبکه 5 رسید: "هوا تو دارم هم وطن". کلیدواژههایی هم از سخنان مقام معظم رهبری بیرون آمد مثل همدلی، مواسات و کمک مؤمنانه، از طرفی دیگر هم دیدیم آنطور که باید و شاید به گروههای جهادی پرداخته نشده، همه اینها دستمایه اصلی ایدههای ما در "جشن رمضان" 99 شد.
به سراغ قهرمانانی رفتیم که گمناماند
او با اشاره به اینکه دنبالِ هیچ سلبریتی نبودیم، تأکید کرد: سلبریتی فقط به بازیگر و خواننده نیست ما سراغ گروههای جهادی سلبریتی و صاحبنام که ستاره دارند، نرفتیم و به سراغ قهرمانانی رفتیم که گمناماند اما حرفهای بسیاری برای گفتن دارند. حتی در معرفی شهدا هم به سراغ شخصیتهایی رفتیم که شناخته شده نیستند و درباره زندگیشان جایی صحبت نشده است. کسانی که قهرمانان 30 شب برنامه "جشن رمضان"اند قصه و داستانشان را کسی نمیداند؛ البته فقرِ رسانهای را نشان میدهد که اصلاً به سراغِ این الگوهای واقعی نرفتهاند تا درسآموزِ نسل امروز باشند که قهرمانانشان را در فیلمها و فضای مجازی و سایتهای اینترنتی پیدا نکنند.
گروههای جهادی خارج از کشور را معرفی میکنیم
آذرسرا با بیان اینکه در تهران متمرکز نشدیم، گفت: سراغ گروههای مردمی و جهادی رفتیم که فقط تهرانی نباشند؛ در واقع برای معرفی قهرمان فقط به دور و برمان بسنده نکردیم و به شهرها و مناطق دیگر ایران رفتیم تا آن تیمها و مردان و زنان را معرفی کنیم که بینندههای ما دوست دارند داستانها و روایتهای شنیدنیشان را بشنوند. بدانند ما چقدر قهرمان و سلحشور و ایثارگر داریم؛ مردان و زنانی که همیشه پای ایران و ایرانی ماندهاند و از هیچ کوششی برای اعتلای نام ایرانِ اسلامی دریغ نکردهاند. حتی جالب است بدانید که ما گروههای جهادی خارج از کشور را هم معرفی میکنیم؛ گروههایی از جنسِ جامعهالمصطفی که الگوهای جهادی ایرانی را به آن سوی مرزها بردهاند.
آیا به خاطر "پیوست" و طعنههایش تذکر گرفتید؟
تهیهکننده برنامه "جشن رمضان" در پاسخ به این سؤال که طعنههای سیاسی "پیوست" باعث نشده به شما نکتهای بگویند و یا حتی بخواهند این قسمت را کمتر کنید، خاطرنشان کرد: کاراکتری طراحی کردیم به نام "پیوست" که دانای کل است، قصه دارد و با قاعدتاً با زبانِ طنز به مشکلات و اتفاقات اجتماعی و سیاسی در هر برنامهای میپردازد. به هر حال در لا به لای این طنازیها، کنایهها و طعنههایی هم بوجود میآید که طبیعی است. ما قبلاً همه اینها را با شبکه و گروه اجتماعی درمیان گذاشته بودیم و میدانستیم میخواهیم چکار کنیم. در دقیقه 90 به این طرحها و ایدهها نرسیدیم و از قبل به همه این ابعاد و جزئیات فکر کرده بودیم به همین خاطر اتفاقی هم نمیافتد. مردم با این شخصیت توانستهاند ارتباط برقرار و به نوعی همذاتپنداری کنند.
کار بدون اسپانسر سخت اما ماندگارتر است
او درباره کمرنگ شدن حضور اسپانسرها در برنامههای تلویزیونی، گفت: من امیدوارم روزی برسد که اسپانسرها حضورشان کمرنگ شود؛ شاید برایتان جالب باشد که بگویم من بعد از 18 سال مدیریت در تلویزیون، ترجیح دادم برنامه بسازم، با توجه به آن سابقه و جوایز متعدد مستندسازی، به من میگویند باید بروم اسپانسر بیاورم. من مطمئنم کار بدون اسپانسر بسیار سخت اما شیرین و ماندگار است. خودمان را جایِ بیننده بگذاریم؛ چرا باید مهمان تحمیلی به برنامه بیاوریم؟ ما برای هر شبِ "جشن رمضان"، براساس داستان و سوژهای که داریم مهمان دعوت میکنیم.
برنامه ویژه عیدفطر "جشن رمضان"
آذرسرا درباره برنامه ویژه عید فطر "جشن رمضان" توضیح داد: عید فطر امسال همزمان با سوم خردادماه و آزادسازی خرمشهر است و ما از خانواده سردار سپهبد شهید حاج قاسم سلیمانی دعوت کردهایم در برنامه ما حاضر شوند؛ چون اینها قهرمانان اصلی و سلبریتیهای واقعی کشورمان هستند. امیدوارم که در آن شب این اتفاق بیفتد و خانواده قهرمان محوری و اصلی "جشن رمضان" امسال هم مهمان ما شوند.
ساخت برنامه ماه رمضانی را به اهلش بسپارید
تهیهکننده برنامه "جشن رمضان" در پاسخ به این سؤال که چرا باید همه شبکههای تلویزیون، برنامه سحر و افطار و سریال داشته باشند، تأکید کرد: من مخالف صددرصدم؛ اگر هزینههای این برنامهها را به یک برنامهساز و شبکهای واگذار کنیم که بر محتوای رمضانی و ساخت مضمون این ماه مبارک واقف است، حتماً آنتن با محتواتری را مخاطب شاهد خواهد بود. چرا برنامه را به تهیهکننده و عواملی باید بسپاریم که با رمضان و محتوایش بیگانهاند؟ ماه رمضان را باید به اهلش سپرد. کسانی که جشن را میشناسند باید عیدانهها را بسازند، کسانی که سوگواره میدانند غمنامهها را بسازند و برنامهها و سریالهای مناسبتی را هم باید به برنامهسازان و سریالسازان را به کسانی واگذار کنیم که این حال و هوا را بهتر میشناسند.
لازم بود در برنامهای به قهرمانان کشورمان تعظیم کنیم
حسین مولایی مجری قدیمی "سلام تهران" و مجری این روزهای "به خانه برمیگردیم" این شبها "جشن رمضان" را اجرا میکند. او در گفتوگویی با خبرنگار خبرگزاری تسنیم گفت: کرونا فرمت برنامه را تغییر داد اما با تشکیل اتاق فکری، با ایده روی آنتن رفت. میدانیم از کجا باید به کجا برسیم و هر شب به نتیجهای میرسیم. واقعاً لازم بود در برنامهای به قهرمانان کشورمان تعظیم کنیم. این شبها میبینیم چقدر ناگفته، نادیده و ناشنیده داریم و با این همه قهرمان، دیگر آن بازیگری که لوازم آرایش تبلیغ میکند و در فضای مجازی دنبالِ حاشیهسازی است را قهرمان نمیدانیم. آن خانمی قهرمان است که مدیرعامل کارگزاری بیمه و فوق لیسانس فلسفه هنر است اما به غسالخانه میرود و میگوید شرایط اقتضا میکند بروم و جنازه کرونایی غسل بدهم. این قهرمان کشور من است! قهرمانهای "جشن رمضان" را میتوانیم در دور و برمان ببینیم؛ مردمی که در شرایط اقتصادی سخت و بحرانهای عجیب و غریب، خم به ابرو نیاوردهاند.
قهرمان، کسی نیست که در اینستاگرام فالوور میخرد!
وی افزود: مردمی که وقتی جنگ شد، جنگیدند و برای دفاع از حرم به میدان آمدند. اربعین و سیل و زلزله پای کار بودند و وقتی هم کرونا آمد باز هم میدان را خالی نکردند. تصور شخصیام این است که در پایان 30 روزِ "جشن رمضان" میتوانیم بهتر قهرمانانمان را انتخاب کنیم و الگوهایمان را بشناسیم. متوجه میشویم قهرمانان این کشور آنهایی نیستند که پول میدهند در اینستاگرام فالوور بخرند یا دنبال لایکاند و از هیچ حاشیهسازی و لجنپراکنی نمیگذرند.
فقدان ایده و ایدهپردازی
مولایی درباره معضل گرفتار شده تلویزیون و توجه بیشتر به کمیّتها به جای تمرکز بر کیفیتها و انگار همه "ماهعسل"اند، گفت: قبول دارم؛ یکی از معضلات اصلی ما که گریبانِ تلویزیون را گرفته، فقدان ایده و ایدهپردازی است. ما حتی به هنگامِ کپی هم ضعیف عمل میکنیم. واقعاً "جشن رمضان" امسال به سختی جلو میرود و اسپانسر خیلی کوچکی داریم مثل سالهای پیش نیست که سلبریتی دعوت کنند و پولهای آنچنانی به مهمان بدهند. البته در این میان، بر این باورم که برخی اوقات میخواهند برخی برنامهها پا بگیرند و برخی هم نتوانند به توفیقی دست پیدا کنند.
باید برنامه ساخت اما نه با کپی از "ماه عسل"
وی خاطرنشان کرد: اصلاً لزومی ندارد همه شبکهها برنامه سحر و افطار و سریال داشته باشند. انگار الزام کردهاند که همه باید برنامه داشته باشید اما اگر پولها را صرفِ یک برنامه و یکی دو سریال کنند اتفاقات خوبی برای آنتن تلویزیون میافتد. مدیران اعتقاد دارند برای ذائقههای مختلف مردم، باید برنامه ساخت اما نه اینکه شبکهای از ماه عسل کپی کند و شبکهای دیگر به مدلی دیگر این کپیبرداری را داشته باشد و همین رویه به رسم و رویکردی تبدیل شود.
هرچه رابطه و زد و بند بیشتر، برنامه بهتر و پربینندهتر!
مجری برنامه "جشن رمضان" درباره دستمزدهای مجریان و مجریانِ غیرتلویزیونی، تأکید کرد: دستمزد امثال من متعارف است؛ در تنها حوزهای که تلویزیون دچار مشکل عدیدهای شده، مجریگری است. در مجریگری، اصلِ اول دیدهشدن است هرکسی میخواهد خودش را به جایی برساند که مجری شود. امروز همه قشرها داعیه این کار را دارند و معضل این است که متأسفانه حوزه اجرا، هیچ دروازهای ندارد. هرچه رابطه و زد و بند بیشتر، برنامه بهتر و پربینندهتر! جالب است بدانید که آن مجریانِ غیرتلویزیونی هم بیشتر پول میگیرند و اتفاقاً مجریانی که در تلویزیون خاک خوردهاند خیلی کمتر پول میگیرند. کجسلیقگی مدیران و خودباختگی تهیهکنندگان به جایی رسیده که به برنامهای و موقعیتی حساس و مهم میرسیم مجریان تلویزیون خانهنشین و مجریانِ غیرتلویزیونی با حقوقهای نجومی روی آنتن میروند. هیچکس هم صدایش در نمیآید، چون میدانند حرف بزنند بایکوت میشوند.
پوستاندازی نیازِ مبرم تلویزیون
وی در پایان درباره برنامه عید فطر و پوستاندازی تلویزیون، افزود: یک روز برای ویژه عید فطر برای "جشن رمضان" تدارک دیده شده و امیدواریم که در شب عید فطر خانواده "حاج قاسم سلیمانی" را در برنامهمان داشته باشیم. من فکر میکنم زمان آن فرارسیده که تلویزیون به جوانان اعتماد کند و پوستاندازی داشته باشد. اگر نتوانستیم در طول 40 سال مدیر جوان و پرانرژی برای تلویزیون تربیت کنیم جزو همان علامتهای سوالی است که وجود دارد.
انتهای پیام/