بازخوانی روایاتی درباره مکان و منزل امام زمان(عج)/ عمده تشرفات مؤمنان به محضر حضرت صاحب‌الامر(عج) در کجا بوده است؟
تشرفات در منطقه‌های مختلفی اتفاق افتاده که نشان می‌دهد امام زمان علیه‌السلام در مکان ثابتی مستقر نیستند؛ اما با مرور روایت‌ها می‌توان به عمده محل تشرفات دست پیدا کرد.
به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، برخی از علمای دینی به محضر مقدس حضرت صاحب‌الامر عجل الله تعالی فرجه الشریف مشرف شده‌اند. در عین حال روایت‌ها و احادیثی وجود دارند که به مکان استقرار و همچنین آغاز ظهور و محل حکومت عدل الهی آن حضرت اشاره کرده‌اند. از مرور و بررسی این دسته از روایت‌ها می‌توان به این نتیجه رسید که امام زمان علیه السلام عمدتاً در چه مناطق و سرزمین‌هایی حضور دارند. مکان‌هایی مانند حرم مطهر ائمه اطهار علیهم السلام، بیت‌الله الحرام، مسجد کوفه و مسجد مقدس جمکران از جمله این مناطق هستند. اما هنوز هم نمی‌توان با قطعیت درباره محل استقرار حضرت بحثی را مطرح کرد. چراکه حضور ایشان به اراده و امر الهی از انسان‌ها مخفی مانده تا زمانی که دوران ظهور و استیلای نور بر جهل و تاریکی فرابرسد.
خبرگزاری تسنیم در گفت‌وگویی که با حجت‌الاسلام محسن دست افکن، استاد حوزه و کارشناس مسائل دینی، انجام داده به بازخوانی روایت‌ها و احادیث معتبر در خصوص عمده مکان استقرار حضرت صاحب الزمان عجل الله تعالی فرجه الشریف در سه دوره غیبت صغرا، غیبت کبرا و دوران ظهور پرداخته است. آن طور که این پژوهشگر مهدوی شرح می‌دهد، امام زمان علیه السلام در دوران غیبت صغرا، همانند اجداد طاهرین خود علیهم السلام گاهی در مدینه ساکن بودند و برخی از نواب ایشان را در این شهر زیارت می‌کردند. از روایت‌ها معلوم می‌شود که امام زمان علیه السلام به شهرهای دیگر هم می‌روند. به عنوان مثال به کربلا و نجف و سایر شهرهای زیارتی برای زیارت اجداد طاهرین خود علیهم السلام مشرف می‌شوند. حتی در روایت‌ها آمده که آن حضرت قطعاً در موسم حج در عرفات و منا حضور دارند و چه بسا حاجیان ایشان را ببینند ولی قدرت تشخیص و شناخت ندارند. حتی در جبهه‌های مبارزه که بر عده‌ای از مردم ظلم می‌شود، آن حضرت حضور پیدا می‌کنند و به یاری مردم مظلوم و بر حق می‌روند.
جایی که چشم‌ها نمی‌بینند
می‌دانیم که حضرت صاحب الزمان عجل الله تعالی فرجه الشریف در میان مردم زندگی می‌کنند. اما آیا مکان دقیق آن حضرت مشخص است؟
در این دوران که دوران غیبت کبرا و یا غیبت بلندمدت امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف است، روایات مطالبی درباره مکان آن حضرت دارند و طبق این روایت‌ها عنوان شده که آن حضرت در میان مردم حضور دارند ولی عمدتاً در بیابان‌های خالی که هیچ انسانی در آنجا حضور ندارد و یا قله کوه‌ها که امکان رسیدن انسان به آنجا کم است، حضور دارند. در حقیقت آن حضرت از چشم انسان‌ها دور هستند و جز زمانی که ایشان به میان مردم می‌آیند، سایر مواقع از دسترس مردم دور هستند. آن موقع هم که بین مردم رفت و آمد می‌کنند، مردم ایشان را نمی‌شناسند.
بیشتر بخوانید: رفع شبهاتی درباره مشاهده امام عصر (ع)/ آیا ما تا به حال امام زمان(عج) را دیده‌ایم؟
نوع غیبت امام زمان علیه السلام
با این توضیح آیا نمی‌توان گفت که حضور امام زمان علیه السلام در این دنیا مانند حضور فرشتگان است؟
اگر این فرض را در نظر بگیریم که امام زمان علیه السلام مثل فرشته‌ها غیر قابل دیدن هستند، دیگر سؤال درباره مکان آن حضرت معنایی ندارد. چون ممکن است فرشته‌ها در اطراف ما باشند و ما آن‌ها را نبینیم، امام زمان علیه السلام هم اگر این گونه باشند، ممکن است در نزدیکی ما و در اطراف ما حضور داشته باشند ولی ما ایشان را با چشم خودمان مشاهده نکنیم.
اما در این جا این فرض را در نظر داریم که وجود ایشان از چشم‌ها پنهان نیست، بلکه آن چیزی که ما از ایشان نمی‌دانیم و درک نمی‌کنیم، شخصیت آن حضرت است. به این صورت که حتی اگر ایشان را ببینیم، آن حضرت را نمی شناسیم. البته این موضوع در همه جا صدق نمی‌کند. جایی ممکن است ضرورت داشته باشد که آن حضرت دیده نشود. در این صورت ایشان به اراده الهی این قدرت را دارند که از دیده‌ها پنهان شوند.
روایت‌هایی درباره مکان سکونت امام در غیبت صغرا
با این وجود در زمان غیبت کوتاه مدت و یا همان غیبت صغرا امام زمان علیه السلام در کجا سکونت داشتند؟
در آن زمان چون مردم امام زمان علیه السلام را تا اندازه‌ای می‌شناختند و عده‌ای هم ایشان را دیده بودند، آن حضرت دور از چشم مردم زندگی می‌کردند. به خصوص اینکه حکومت آن دوران به شدت در پی ایشان بود تا آن حضرت را مانند پدران بزرگوارشان به شهادت برساند. منزل امام عسکری و همسر ایشان تحت مراقبت بودند و همه رفت و آمدهای آن‌ها کنترل می‌شد. آن طور که در روایت‌ها آمده خانواده آن حضرت تا حدود دو سال به شدت تحت نظر بودند و کنترل می‌شدند.
آن طور که از مجموع روایت‌ها مشخص می‌شود، بعد از این مدت امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف اکثر اوقات خود را در شهر مدینه حضور داشتند، همان طور که اجداد آن حضرت هم همین گونه بودند. تا زمانی که ایشان را با اجبار و آزار از مدینه خارج نکرده و یا تبعید بودند، آن بزرگواران در مدینه سکونت داشتند. امام زمان علیه السلام هم در دوران غیبت صغرا همین گونه بودند.
با این توضیحات امام زمان علیه السلام بنا بر سیره اجداد بزرگوار خود در مدینه ساکن شدند؟
این موضوع یک دلیل سکونت آن حضرت در مدینه است. دلایل دیگری هم ممکن است وجود داشته باشد. به عنوان مثال می‌دانیم که مدینه یک شهر زیارتی است و افرادی که به حج در مکه مشرف می‌شوند، معمولاً به زیارت مزار مطهر پیغمبر اسلام صلی الله علیه و آله در مدینه هم می‌روند. در آن دوران این زیارت‌ها رواج بیشتری داشت و بعضی از زائران مدت‌ها در مدینه سکونت می‌کردند. امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف هم به این صورت مدتی را در مدینه النبی ساکن بودند. البته در آن زمان هم جز نواب اربعه و یاران خاص، کسی آن حضرت را نمی‌شناخت.
اشاره به مکان امام زمان علیه السلام در دعای ندبه
اما چرا در بعضی از دعاها از جمله دعای ندبه از مکان‌هایی مانند «ذی طوی» یا «رضوی» به عنوان محل سکونت و یا مکان دیدار با امام زمان علیه السلام یاد می‌شود؟
اگر همین مطلب و روایت را هم مورد توجه قرار بدهیم، رضوی کوهی در نزدیکی مدینه است و ذی طوی هم کوهی است که به مکه متصل است. وادی طوی، منطقه‌ای است در شمال مسجدالحرام که به منطقه جرول معروف است و تا مقابل منطقه فخ و تنعیم ادامه دارد. در میدان جرول چاهی به نام بئر طوی وجود دارد. این منطقه و چاه آن، یادآور توقف پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله در سال هفتم هجرت و بعد از امضای عهدنامه صلح حدیبیه است.
در روایات هم آمده است که امام زمان علیه السلام در این محل با یارانش ملاقات کرده‌اند و اشخاصی مانند علی بن مهزیار اهوازی در ایام حج در این مکان خدمت حضرت مشرف شده و آن طور که از قراین مشخص می‌شود محل استقرار آن حضرت در ایام حج بوده است. در هر صورت از این روایت و دعا هم مشخص می‌شود که امام زمان علیه السلام در این منطقه سکونت عمده‌ای دارند.
دستگیری از مردم مظلوم و بر حق
با این تعبیر امام زمان علیه السلام به شهرهای دیگر هم می‌روند؟
بله. شاید از تعبیر عمده حضور آن حضرت در این مناطق مشخص شود، نه اینکه ایشان همیشه و مدام در مکه و مدینه باشند. بلکه از روایت‌ها معلوم می‌شود که امام زمان علیه السلام به شهرهای دیگر هم می‌روند. به عنوان مثال به کربلا و نجف و سایر شهرهای زیارتی برای زیارت اجداد طاهرین خود علیهم السلام مشرف می‌شوند.
حتی در روایت‌ها آمده که آن حضرت قطعاً در موسم حج در عرفات و منا حضور دارند و چه بسا حاجیان ایشان را ببینند ولی قدرت تشخیص و شناخت ندارند. در عین حال در جبهه‌های مبارزه که بر عده‌ای از مردم ظلم می‌شود، آن حضرت حضور پیدا می‌کنند و به یاری مردم مظلوم و بر حق می‌روند.
محل تشرفات به آستان مقدس امام زمان علیه السلام
به هر حال تشرفاتی هم بعضی از علمای دینی به محضر امام زمان علیه السلام داشته‌اند. آیا از مکان وقوع این تشرفات می‌توان به حدود مکان استقرار یا عمده حضور آن حضرت پی برد؟
تشرفات در منطقه‌های مختلفی اتفاق افتاده است که نشان می‌دهد امام زمان علیه السلام در مکان و جای ثابتی مستقر نیستند. اما اکثر این تشرفات در سرزمین‌هایی مثل سفر مکه یا سرزمین‌های عراق افتاده است. در مسجد مقدس جمکران هم عنوان شده که آن حضرت حضور پیدا می‌کنند. حتی در شهرهایی از ایران مانند مشهد مقدس یا شهر قم برای زیارت تشریف می‌آورند.
در هر صورت حضرت صاحب‌الامر علیه السلام در مناطق و سرزمین‌های مختلف حضور پیدا می‌کنند و از تشرفات هم نمی‌توان دقیقاً ادعا کرد که آن حضرت در جای مشخصی ساکن هستند. چون به اراده الهی به هر مکانی بخواهند، می‌روند.
مؤمنان در حال احتضار
این سؤال همچنان برای ما مطرح است که چطور مؤمنان می‌توانند امام زمان علیه السلام را ملاقات کنند؟
امام زمان علیه السلام علاوه بر اینکه در حرم مطهر ائمه معصوم علیهم السلام حضور پیدا می‌کنند، در روایت‌هایی عنوان شده که ایشان بر بالین هر مؤمنی که در حال مرگ است حاضر می‌شوند. حتی این مؤمنان در آن زمان می‌توانند امام زمان علیه السلام را ببینند.
نکته قابل توجه این است که اگر در لحظه واحدی چندین مؤمن در مناطق و مکان‌های مختلفی در حال احتضار و مرگ باشند، حضرت صاحب‌الامر علیه السلام بر بالین همه این افراد حضور ملکوتی و نوری دارند و این یکی از اعجازهای الهی برای آن حضرت است تا مؤمنان از فیض حضور ایشان بهره‌مند شوند.
مرکز حکومت عدل جهانی
به دوران غیبت صغرا و غیبت کبرا اشاره کردید. حال این پرسش مطرح می‌شود که در دوران ظهور امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف، آن حضرت در کدام سرزمین و چه محلی مستقر خواهند شد و حکومت عدل الهی و اسلام را برقرار خواهند کرد؟
ظهور امام زمان علیه السلام از مکه مکرمه خواهد بود. طبق روایت‌ها، حضرت در کنار خانه کعبه در حالی که به رکن حجر الاسود تکیه می‌کنند با صدایی که همه عالم می‌شوند و درک می‌کنند که صدا، صدای حضرت حجت علیه السلام است، می‌فرمایند: «أنا بقیه الله أنا المَهدی أنا الذی يَمْلَأَ الْأَرْضَ قِسْطاً وَ عَدْلًا كَمَا مُلِئَتْ جَوْراً وَ ظُلْماً» به این معنا که: «من بقیه الله بر روی زمین هستم. من مهدی موعود هستم. من همان کسی هستم که زمین را از قسط و عدل پر می‌کند، در شرایطی که از ظلم و جور و ستم پر شده است.»
از همان مکان مقدس ظهور را آغاز می‌کنند. طبق روایت‌ها ابتدا چند ده نفر جمع می‌شوند و این تعداد به 313 نفر می‌رسند. زمانی که شهر مکه را تسخیر می‌کنند، یاران آن حضرت به ده هزار تا پانزده هزار نفر خواهد رسید. با این تعداد از یاران، از مکه به سمت کوفه حرکت می‌کنند. در این مسیر مدینه و حجاز هم به قدوم آن حضرت متبرک خواهد شد. درنهایت مقر حکومت آن حضرت کوفه یا نجف امروزی خواهد بود.
انتهای پیام/
