فعال سیاسی و اجتماعی تاجیک: ریشه تروریسم در تاجیکستان فعالیت‌های ضددینی دولت است

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، حمله اخیر به یک پاسگاه مرزی در تاجیکستان به دلیل ارائه اطلاعات و داده‌های ضد و نقیض با ابهامات بسیاری مواجه بوده است. این ابهامات تحلیل ماجرا، تهدیدات واقعی و فرضی و مسائل جانبی آن را دشوار کرده است. با این حال، همچنان در پاره‌ای از موارد اتفاق نظر میان تحلیل‌گران وجود دارند. این مساله عمدتا به ریشه‌های اصلی و زمینه‌های کلیدی گرایش به داعش و دیگر گروه‌های تروریستی و الگوهای رفتاری دولت تاجیکستان در مواجهه با پدیده «تروریسم» باز می‌گردد. در همین راستا، مصاحبه‌ای را با آقای عزت امان، از فعالین سیاسی و اجتماعی تاجیک ترتیب داده‌ایم. حوزه اصلی فعالیت آقای امان مسائل مربوط به حقوق مهاجران در روسیه است و ایشان در شرف تاسیس یک حزب سیاسی نیز هستند. در ادامه این مصاحبه را می‌خوانید.

تسنیم:در مواضع دولت تاجیکستان در قضیه حمله اخیر، نوعی سراسیمگی و دست‌پاچگی مشاهده شد که در قالب‌های مختلفی ظهور کرد. از طرفی نیز به نظر می‌آمد دولت کاملا آماده بوده است. چرا موضع دولت چنین بود؟

امان: بله، فکر می‌کنم حمله‌ای که صورت گرفت، جانب تاجیکستان را کمی غافلگیر کرد. از طرف هم درست است که آن‌ها درواقع منتظر حمله بودند. چند وقت پیش رئیس شورای امنیت ملی روسیه، آقای پاتروشف در تاجیکستان بودند و با آقای رحمان هم دیداری داشتند و پس از دیدار و صحبت با رئیس‌جمهور، اظهاراتی داشتند که می‌گفتند خطر حمله وجود دارد و امکان دارد که در روزهای نزدیک چنین حمله‌ای صورت بگیرد. البته تحلیل‌گران این اظهارات پاتروشف را تمسخر کردند و گفتند از این قبیل اظهارات زیاد شده و داعش نیز کاری هم نکرده است. اما در نهایت ما و شما شاهد بودیم که چنین خطری وجود داشته و حمله‌ای نیز صورت گرفته است.

تسنیم:آیا ارتباطی میان این حمله و هم‌زمانی سفر امامعلی رحمان به اروپا و یا روز قانون اساسی وجود دارد؟

امان: فکر نمی‌کنم حمله ارتباط خاصی با مقطع زمانی آن، یعنی در میانه سفر آقای رحمان به اروپا و دیدارش با سران کشورهای اروپایی، و یا روز 6 نوامبر، روز قانون اساسی تاجیکستان داشته باشد. چرا که روز دقیق عبور اعضای داعش از مرز تاجیکستان دقیق نیست. چون مقامات چند روز را گفته‌اند که گویا 3 روز پیش از مرز گذشتند و وارد تاجیکستان شدند. حرف‌هایی هم زده شد البته که اطمینان به صحت و دقت آن‌ها نیست. در کل گمان نکنم حمله داعش در تاجیکستان خاص به سفر آقای رحمان به اروپا یا روز قانون اساسی ربطی داشته باشد. چون طبق معمول داعش و یا هر تشکیلات تروریستی دیگر، وقتی شرایط‌شان آماده شد حمله می‌کنند و منتظر نمی‌شینند.

تسنیم:همه تحلیل‌گران اتفاق نظر داشتند که منشا اطلاعات ضد و نقیض منتشر شده در این حادثه دولت بوده. آیا صحت دارد؟

امان: بله، یکی از این موارد شمار کشته‌شدگان و شهدا است. درست بعد از حمله، دولت و مقامات تاجیکستان گفتند که 2 نفر توسط تروریست‌ها به قتل رسیده است. با این حال، امروز معلوم شد که 2 نفر نبوده‌اند و حدودا 6 نفر بوده‌اند. داعش هم گفته است 10 نفر بوده‌اند. معلوم شد که شمار تروریست‌ها هم نه 15-20 نفر، ولی بیشتر از این بوده‌اند. گفته می‌شود که 15 نفر کشته شده و 5 نفر دستگیر شده‌اند، بعد معلوم شد که میان آن‌ها زن‌ها هم بودند.

در این مدت، اظهارات ضد و نقیض از جانب مقامات ذی‌ربط، یعنی وزارت امور داخلی و کمیته امنیت ملی پخش شد که هیچ سندی نداشتند. ببینید عجایب بود، هیچکس امروز نمی‌فهمد که چرا مقامات امنیتی تاجیک چنین مواردی را منتشر کردند؟

بعد از آن که حمله صورت گرفت، عکس‌هایی هم در اینترنت و شبکه‌های اجتماعی منتشر شد. بعد روزنامه‌نگاران خرده گرفتند که چرا دستان اجساد سوخته شده، با بند بسته شده بود. یعنی ما صحنه‌ای را مشاهده کردیم که امکان نداشت بعد از حمله باقی بماند. یا یک ماشینی بود که اصلا آسیب خاصی ندیده بود، و ماشین عقب کاملا سوخته بود. جسدها هم که هر کدام به طرفی پرت شده بودند. آن‌ها می‌گفتند 15 نفر، اما در عکس‌ها دیدیم که نهایتا 2-3 نفر بودند. در کل سوالاتی از سوی روزنامه‌نگاران نسبت به انتشار این عکس‌ها پیدا شد.

نکته جالب دقت دیگر این بود که پس از پیدا شدن سوالات از سوی روزنامه‌نگاران، این عکس‌ها و خبرها از سایت وزارت امور داخلی تاجیکستان حذف شدند. یعنی آن‌ها را برداشتند و دیگر هیچ اظهاراتی ارائه نکردند.

تسنیم:یکی از سوالات جدی تحلیل‌گران، تفاوت الگوی این حمله با حملات پیشین داعش در زندان‌های خجند و وحدت بود. نظر شما در این باره چیست؟

امان: ببینید، آن چیزی که شما راجع به وقایع دهشتناک زندان‌های وحدت و خجند مطرح کردید، ببینید، این‌ها قضایای مشکوکی هستند و من گمان نمی‌کنم که داعش در زندان‌های تاجیکستان نفوذ داشته باشد و بتوانند در آنجا کاری انجام دهند. گمان می‌کنم در دو زندان مذکور نیز قضیه مرتبط به مشکلات اجتماعی محبوسین بود. تا جایی که ما اطلاع داریم، شرایط در زندان‌های مذکور به حدی بد است، که قابل تصور نیست. بنابر همین من حوادث زندان خجند و زندان شهر وحدت که در ان فعالان سیاسی شهید شدند، هیچ ربطی به داعش و فرماندهان آن ندارد.

شما اگر خبر داشته باشید، وقتی که از زندان خجند می‌خواستند شماری از زندانیان را به دوشنبه انتقال بدهند،  16 نفر کشته شدند. یعنی به طور مرموزی کشته شدند. البته حکومت گفت که آن‌ها نانی خورده بودند که آلوده و سمی بود و در نتیجه تاثیر آن نان بود که آن‌ها کشته شدند. ولی به این موضوع هم کمتر کسی باور داشت. واقعا هم 3 تا نان را بین 16 نفر تقسیم کردند و از زهر درون آن نان جان خود را از دست دادند! باورش کمی سخت است.

تسنیم:در قضیه حمله به توریست‌های خارجی هم همینطور بود؟

امان: اظهارات طرف حکومت همیشه در این قضایا مشکوک بوده و چیز جالب دقت هم این است که در زمان ترور توریست‌های خارجی، داعش چیزی نگفته بود، تا این که دولت تاجیکستان اعلام داشت که این کار حزب نهضت اسلامی تاجیکستان، یعنی کبیری و افراد اوست. ولی در حمله دوم، در قضیه آمدن تروریست‌ها از جانب افغانستان، عجیب این است که حکومت هیچ حرفی از حزب نهضت اسلامی نزد و این واقعا عجیب است. شاید بعدتر ببیند، شاید این نفراتی که دستگیر شدند را مجبور کنند بگویند این کار را با دستور کبیری انجام دهند. ولی تاکنون نگفتند و حزب نهضت اسلامی را در این قضیه شریک نکرد و این هم عجیب بود.

تسنیم:یک سوال کلی و همیشگی در تاجیکستان این است که واقعا تهدید داعش چقدر جدی است و ریشه اصلی آن کجاست؟

امان: ببینید، وزیر جنگ داعش، گلمراد حلیم‌اف، سرهنگ مستعفی وزارت کشور تاجیکستان است. حالا ما شواهدی در دست داریم که نشان می‌دهد وی کشته شده است. بعد از آن هم حدود 4000 الی 4500 نفر از اتباع تاجیکستان در صفوف داعش می‌جنگیدند. من گمان نمی‌کنم که همه آن‌ها کشته شده باشند در این جنگ. ما می‌دانیم که اکثر آن‌ها اکنون در افغانستان هستند. شما می‌بینید در قضیه حجاب، ریش، مسجد و ... در تاجیکستان همه چیز را به خوبی می‌دانید که محدودیت‌های شدیدی هست و افراط‌گرایان هم خیلی حساس‌اند روی این موضوعات. بنابراین، از نظر یک جهادی و داعشی، تاجیکستان در موضع حرب است. حکومتی است لائیک و بی‌دین که با این حکومت و با این تنها می‌شود با راه مبارزه مسلحانه و جهاد مقابله کرد. بنابر همین، تا زمانی که در تاجیکستان روندهای ضددینی موجوداند، تهدیدات داعش نیز جای دارند.

شما اولین اظهارات سرهنگ تاجیکستان، حلیم‌اف را ببینید. وقتی ایشان از موضع داعش و کشور عراق بیرون آمد و صحبت کرد، گفت که من اینجا هستم به دلیل آن که وزارت کارهای داخلی تاجیکستان و وزیر، رمضان رحیم‌زاده، به او فرمان داده بوده است که در تاجیکستان و شهر دوشنبه باید دیگر هیچ زن باحجابی دیده نشود. یعنی در کل دستور مبارزه با حجاب اسلامی و ریش‌دارها را داده بوده است.

منشا افکار داعشی در میان جوانان تاجیکستان و به خصوص مهاجران، روندهای ضددینی حکومت است. یعنی دین در تاجیکستان در حاشیه قرار دارد و حکومت همه کاری می‌کند که یک سری مظاهر دینی و دینداری مبارزه شود. در روسیه نیز مهاجران خیلی از این روند ناراضی‌اند. همین هم باعث می‌شود که نیروهای داعش در روسیه مهاجران ما را به جها ترغیب کنند.

تسنیم:دولت اخیرا یک لیست بیش از 2000 نفره از تروریست‌ها منتشر کرده و ادعای مبارزه با تروریسم دارد. این موضوع را چطور ارزیابی می‌کنید؟

امان: جامعه تاجیکستان در شوک قرار دارند. شماره‌های اول این لیست منتشر شده همگی روزنامه‌نگاران هستند. دعوی دولت تاجیکستان که مبارزه با تروریسم، در حالی که در راس آن تروریست‌ها ژورنالیست‌ها قرار دارند، آن را زیر سوال می‌برد. خوب این سوال اول پیش می‌آید که چگونه چند روزنامه‌نگار زن می‌توانند تروریست باشند؟ خوب معلوم است که این موضوع پوشش سیاسی دارد. یعنی دولت تاجیکستان دارد با مخالفین سیاسی خود مبارزه می‌کند، نه با گروه‌های تروریستی. گروه‌های تروریستی کاری ندارند. نهایتا از مرز رد می‌شوند، آن‌ها را می‌کشند و تمام می‌شود و منتظر می‌شوند که باز کدام گروه دیگر از مرز می‌گذرد. چیز دیگری که می‌خواهم تذکر بدهم، این است که هر کاری امروز داعش در تاجیکستان انجام می‌دهد، به نفع حکومت است.

یعنی حکومت این دعوا را روی دست می‌گیرد و به مردم دنیا می‌خواهد بگوید که ما در صف اول مبارزه با تروریسم قرار داریم و این افراد در لیست 2000 نفره همه تروریست هستند و در اروپا و دیگر مناطق هم باید با این افراد همچون تروریست‌ها برخورد کند.

تسنیم:یکی از موضوعات مهم در مورد تاجیکستان که به امنیت و همین مساله تروریست‌ها نیز مرتبط است، وضعیت مهاجرین می‌باشد. تاثیر این موضوع چگونه است؟

امان: آنچه مربوط به مهاجرین است، این واقعیت است «وضعیت مهاجرین تاجیک در روسیه اسف‌بار است». باور کنید مهاجر ازبک یا قرقیز و دیگران، همه وضعیت بهتری از تاجیک‌ها دارند. زیرا نمایندگان آن ها در اینجا 24 ساعت فعالیت می‌کنند و از حقوق مهاجران دفاع می‌کنند. ولی از تاجیکستان در اینجا، از سفارت و نمایندگی‌های دیگر این کشور دنبال کار مهاجرین نیستند و مهاجران از این وضعیت بسیار ناراضی هستند.

من هم گمان نمی‌کنم که وارد شدن تاجیکستان به اتحادیه اوراسیا و اقداماتی از این دست، این مشکل را حل بکند. البته تا قسمتی ممکن است آسان شود ولی حل نمی‌شود. مشکل زمانی حل می‌شود که دولت تاجیکستان به جای افتتاح یک چایخانه با 40-50 میلیون دلار، یک کارخانه تاسیس کنند که این کارگران بروند و در آنجا کار کنند و از مشکلات پلیس روسیه و دیگر مسائل خلاص شوند. 2 میلیون اتباع تاجیک در این کشور اما در حالت اسف‌باری قرار دارند.

همین وضعیت سبب می‌شود که مهاجرین بروند به سمت داعش و دیگر گروه‌های تروریستی که در اینجا زیادند. ولی چه کسی از این حکومت‌ها می‌گوید که وضعیت اسف‌بار مهاجرین باعث شده که صف تروریست‌ها زیاد شود؟ نه، آن‌ها در فکر این نیستند.

ببینید چند وقتی است ما تصمیم گرفته‌ایم یک حزب سیاسی با نام «تغییرات، اصلاحات و ترقیات» تاسیس کنیم. به محض اعلام این که ما وارد سیاست شدیم، دولت تاجیکستان با تمام نهادهای قدرتی‌اش در حال مبارزه است که ما وارد سیاست نشویم. یعنی کمترین تحمل را ندارند و نمی‌خواهند ببینند که غیر از گروه آن ها کسی وارد سیاست شود. این مسائل سبب می‌شود که مردم از وضع روی داده ناراضی باشند و روز به روز بدتر هم شود.

انتهای پیام/