تاکید بقائی بر عدم اجازه به طرف‌های ثالث برای مداخله در کشورهای قفقاز جنوبی
سخنگوی وزارت امور خارجه ایران در مصاحبه با یک رسانه ارمنستانی با بیان اینکه کشورهای همسایه ایران مانع از سوءاستفاده رژیم صهیونیستی از قلمروشان شوند تصریح کرد: اسرائیل از سرزمین‌های دیگر در حمله خود علیه ایران استفاده کرده است.
به گزارش گروه سیاست خارجی خبرگزاری تسنیم، «اسماعیل بقایی»، سخنگوی وزارت امور خارجۀ جمهوری اسلامی ایران، در گفتگو با خبرگزاری ارمنستانی "آرمِن‌پرِس" ضمن اشاره به احتمال ازسرگیری مذاکرات هسته‌ای با ایالات متحدۀ آمریکا و رایزنی‌های جاری با سه کشور اروپایی، مجدداً بر مواضع ایران در این زمینه تأکید کرد.
وی در ادامۀ این مصاحبه، به آخرین حملۀ نظامی رژیم اسرائیل علیه ایران پرداخت و با صراحت اعلام کرد که این اقدام، بنابر تمامی تعاریف موجود در حقوق بین‌الملل و منشور سازمان ملل متحد، مصداقی آشکار از یک اقدام تجاوزکارانه محسوب می‌شود.
متن این مصاحبه به شرح زیر است:
سوال: عصر بخیر، جناب آقای بقایی. سپاسگزاریم که دعوت ما را برای این گفتگو پذیرفتید. لطفاً وضعیت منطقه را در دوران پس از درگیری، به‌ویژه پس از حملۀ اخیر اسرائیل علیه ایران، با تصریح کامل برای ما تشریح نمایید. دولت جمهوری اسلامی ایران چه اقداماتی را برای مدیریت و مقابله با پیامدهای این حمله انجام داده یا در دستور کار قرار داده است؟
پاسخ: پیش از هر چیز، بابت فرصت این گفتگو صمیمانه سپاسگزارم. در پاسخ به پرسش شما نیز باید عرض کنم که این اقدام، فارغ از هر تعبیر و تفسیر، صراحتاً یک عمل تجاوزکارانه و نقض آشکار تمامی موازین حقوق بین‌الملل و مفاد منشور سازمان ملل متحد بود. این حمله، نقض آشکار و تخطی بی‌رحمانه از ماده 2، بند 4 منشور است که به‌صراحت و قاطعیت، استفاده از زور را ممنوع اعلام کرده است. از این رو، آن حملۀ مسلحانه علیه جمهوری اسلامی ایران، از هر منظر غیرقانونی و غیراخلاقی، غیرمشروع و جنایت‌بار تلقی می‌شود.
علاوه بر ماهیت غیرقانونی این حمله، نکته‌ای برجسته و بسیار حائز اهمیت آن است که اسرائیل این تجاوز را در بحبوحۀ مذاکرات و فرآیندهای دیپلماتیک میان ایران و ایالات متحدۀ آمریکا به اجرا درآورد. چنان‌که آگاهید، قرار بود در تاریخ 15 ژوئن، دیداری رسمی برگزار شود؛ اما تنها دو روز پیش از آن، این حمله به‌طرزی کاملاً غیرمنتظره و حساب‌شده آغاز شد. از همین‌رو، این اقدام را خیانتی بزرگ به اصول و ارزش‌های بنیادین دیپلماسی می‌دانیم؛ چراکه هر عقل سلیمی، چراکه هر عقل سلیمی تصدیق می‌کند که انجام چنین عملی بدون هماهنگی و همراهی کامل با ایالات متحدۀ آمریکا غیرقابل تصور است.
اکنون ما این لحظۀ تلخ و نابهنگام را فرصتی تاریخی در راستای استحکام‌بخشی هرچه بیشتر به انسجام و همبستگی ملی می‌دانیم. این یک فاجعه بود. بی‌تردید، هیچ‌کس جنگ یا درگیری را انتخاب نمی‌کند و دوست ندارد، اما همین حادثۀ تلخ و دردناک، شعله‌های وحدت ملت ایران را فروزان‌تر ساخت و برای همگان آشکار کرد دشمن حقیقی این ملت، اسرائیل است. این همگرایی ملی و عزم راسخ جمعی، ما را تواناتر، نیرومندتر، مصمم‌تر و منسجم‌تر از گذشته می‌سازد تا در برابر هرگونه تهدید، تهاجم و هجمۀ آتی، با آمادگی کامل و اقتدار تمام ایستادگی و مقابله کنیم.
سوال: آقای بقایی، آیا در شرایطی خاص تهران آمادگی خود را برای ازسرگیری مذاکرات هسته‌ای با ایالات متحده آمریکا اعلام خواهد کرد؟
پاسخ: ما پیش‌تر در حال انجام مذاکرات بودیم و همانطور که عرض کردم، در میانۀ یک فرایند دیپلماتیک قرار داشتیم. اما طرف مقابل با رفتاری که از خود نشان داد، نه‌تنها اعتماد را از بین برد، بلکه آن را به بی‌اعتمادی فعال و منفی تبدیل کرد. در حال حاضر، به‌صراحت اعلام می‌کنم که چیزی به‌نام اعتماد اساساً وجود ندارد، چراکه آنان از فرآیند دیپلماتیک سوءاستفاده کردند و آن را به ابزار تاکتیکی خود برای حمله تبدیل ساختند.
با این‌حال، همان‌گونه که همواره بر آن تأکید داشته‌ایم، جمهوری اسلامی ایران هیچ‌گاه میز مذاکرات را ترک نکرده است؛ زیرا ما با اطمینان راسخ و بدون کمترین تردیدی، به ماهیت صلح‌آمیز برنامۀ هسته‌ای خود باور داریم و بر آن تأکید می‌ورزیم.
یقین داریم که این برنامه، مشروع، قانونی بوده و تحت نظارت دقیق و مستمر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قرار دارد.
در حال حاضر، مذاکراتی با سه کشور اروپایی (فرانسه، آلمان و بریتانیا) جریان دارد. جمعه گذشته، دور دیگری از این گفتگوها در شهر استانبول برگزار شد. بنابراین، ما نه از مذاکره گریزان هستیم، نه از گفتگو هراس و واهمه‌ای داریم؛ اما در عین حال، باید اطمینان حاصل شود که این مذاکرات، به فرصتی برای اتلاف وقت بدل نخواهد شد.
این گفتگوها باید هدفمند و نتیجه‌محور باشند و اساس آنها باید بر پایۀ اصل «برد-برد» استوار گردد؛ اصلی که در سایۀ آن، تمامی طرفین از فرایند و دستاوردهای مذاکره بهره‌مند و راضی باشند.
سوال: مذاکرات اخیر با کشورهای اروپایی در استانبول را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
پاسخ: شخصاً در آن نشست حضور نداشتم، اما همکارانم گزارش دادند که گفتگوها در فضایی صریح، صادقانه و شفاف برگزار شده است.
ما از این فرصت استفاده کردیم تا بار دیگر به کشورهای اروپایی یادآوری کنیم که در مواجهه با تجاوز اسرائیل و آمریکا علیۀ ایران، رفتار و مواضع اتخاذشده توسط آنها، به‌غایت نامناسب و دور از انتظار بود؛ چراکه هر عضو سازمان ملل متحد، بر پایۀ اصول مندرج در منشور این سازمان، موظف است در برابر هرگونه حملۀ غیرقانونی به یک کشور عضو، موضعی قاطع و مسئولانه اتخاذ کند. این، یکی از ارکان بنیادین امنیت جمعی است که صراحتاً در منشور ملل متحد انعکاس یافته است.
بی‌تردید، طرف‌های اروپایی در انجام این مسئولیت اساسی خود، کوتاهی کردند. کمترین توقع ما این بود که در برابر حملات غیرقانونی رژیم صهیونیستی به برنامۀ صلح‌آمیز هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران، واکنشی مسئولانه و درخور نشان دهند. این یک وظیفۀ مشترک و الزام‌آور برای آنان بود؛ چه بر اساس مفاد منشور سازمان ملل متحد، و چه در پرتو تعهدات ویژۀ آنها به‌عنوان اعضای توافق هسته‌ای (برجام)؛ توافقی که در سال 2015 میلادی، با مشارکت جمهوری اسلامی ایران، ایالات متحدۀ آمریکا، بریتانیا، فرانسه، آلمان، روسیه و چین به امضا رسید و مورد حمایت رسمی اتحادیۀ اروپا و سازمان ملل متحد نیز قرار گرفت.
کشورهای اروپایی موظف بودند این حملات غیرقانونی را صریحاً و قاطعانه محکوم کنند. این حملات، نقضی فاحش و غیرقابل انکار از قطعنامۀ 2231 شورای امنیت سازمان ملل متحد بود؛ قطعنامه‌ای که در سال 2015 میلادی با اجماع کامل تصویب شد و کشورهای اروپایی، موظف بودند در قبال آن، موضعی روشن، قاطع و مسئولانه اتخاذ کنند. آنان می‌بایست در واکنش به‌صراحت، این اقدامات غیرقانونی اسرائیل و ایالات متحدۀ آمریکا را محکوم می‌کردند. اما متأسفانه نه‌تنها از انجام این مسئولیت بدیهی خودداری کردند، بلکه برخی کشورهای اروپایی، از جمله آلمان، حتی کوشیدند این تجاوز آشکار را توجیه‌پذیر جلوه دهند؛ امری که بی‌تردید، اقدامی کاملاً مردود و از منظر حقوق بین‌الملل، غیرقابل پذیرش است.
همکارانم از فرصت این گفتگو استفاده کردند تا با صراحت به طرف‌های اروپایی یادآور که آنان با شانه خالی کردن از مسئولیت‌های حقوقی خود در قبال منشور سازمان ملل متحد، از محکوم‌سازی این اقدام تجاوزکارانه سر باز زدند. در خصوص موضوع هسته‌ای نیز، باید گفت که گفت‌وگوها عمدتاً بر تبادل دیدگاه‌ها پیرامون مسیرهای احتمالی برای ازسرگیری مذاکرات و احیای روند دیپلماتیک متمرکز بود. لزوم لغو مؤثر و پایدار تحریم‌ها و اقدامات شفاف‌سازی از سوی ایران، جهت حصول اطمینان از حفظ ماهیت صلح‌آمیز برنامۀ هسته‌ای، دو محور اصلی این نشست بودند. به‌عبارت دیگر، مجموعه‌ای از ایده‌ها و ابتکارات متنوع مطرح شد و طرفین توافق کردند که این رایزنی‌ها در آینده‌ای نزدیک، با هدف پیشبرد روند مذاکرات سازنده، ادامه یابد.
سوال: نشست بعدی چه زمانی برگزار خواهد شد؟
پاسخ: در حال حاضر، ما در تماس مستمر با طرف‌های مقابل برای تعیین زمان دقیق دیدار بعدی هستیم. اگرچه تاکنون تاریخ مشخصی تعیین نشده است، اما اطمینان دارم که این دیدار چندان به‌تعویق نخواهد افتاد.
سوال: به‌عنوان واپسین پرسش، آیا احتمال می‌دهید که اقدامات نظامی علیه ایران مجدداً از سر گرفته شود؟
پاسخ: ببینید، ما همواره بر این اصل پایبند بوده‌ایم که باید برای مواجهه با هرگونه سناریو و شرایط احتمالی، آمادگی کامل داشته باشیم. به‌وضوح می‌دانیم که شالودۀ رژیم اسرائیل همواره بر پایۀ تروریسم و جنگ استوار بوده است. اگر تاریخ هشت دهه‌ای این رژیم را مرور کنیم، درمی‌یابیم که هرگز از آغاز جنگ و اعمال تجاوز علیه کشورهای منطقه ابایی نداشته‌اند. از این‌رو، تجربه به ما آموخته است که باید در هر لحظه، برای هر سناریویی آمادگی کامل داشته باشیم.
سوال: در زمینه رفع انسداد حمل و نقل و ارتباطات اقتصادی در قفقاز جنوبی، ارمنستان پروژه «چهارراه صلح» را با در نظر گرفتن اصول تمامیت ارضی، حاکمیت، صلاحیت قضایی و عمل متقابل پیشنهاد کرده است، در حالی که آذربایجان همچنان از ارمنستان برای ارتباط با نخجوان درخواست‌های فراسرزمینی می‌کند. موضع ایران در این مورد چیست؟
پاسخ: بگذارید اینطور بگویم. اولاً، ما برای روابط دوجانبه خود با جمهوری آذربایجان و جمهوری ارمنستان ارزش قائلیم. آنها همسایگان ما هستند و ما مصمم هستیم که سیاست حسن همجواری خود را با هر دو کشور ادامه دهیم. ما با هر دو کشور، هم با جمهوری آذربایجان و هم با جمهوری ارمنستان، پیوندهای دوستی داریم. در مورد ارمنستان، ما یک جامعه ارمنی بسیار پویا و مهم در ایران داریم. ما به آنها افتخار می‌کنیم. برای ما بسیار مهم است که صلح و ثبات در قفقاز جنوبی را تضمین کنیم زیرا ما صلح و امنیت در آن منطقه را بخشی از صلح و امنیت برای خود و برای ایران می‌دانیم. ما تمام تلاش خود را خواهیم کرد تا از برقراری صلح بین دو ملت اطمینان حاصل کنیم.
در مورد مسیرهای حمل و نقل، ما همیشه از این امر حمایت کرده‌ایم زیرا معتقدیم که اتصال برای توسعه اقتصادی و رفاه ارمنی‌ها و آذربایجانی‌ها و همچنین ایرانیان ضروری است. ما واقعاً امیدواریم که این ابتکارات ثمربخش باشد. ما از ابتکار ارمنستان با عنوان «چهارراه صلح» حمایت کرده‌ایم و فکر می‌کنیم که برای کل منطقه خوب است. در عین حال، ما تصریح کرده‌ایم که هرگونه مسیر حمل و نقل باید با احترام به مرزهای شناخته شده بین‌المللی و بدون نقض حاکمیت ملی یا تمامیت ارضی هیچ کشوری در منطقه، اجرا یا طراحی شود. بنابراین، در حالی که ما از گسترش مسیرهای حمل و نقل و اتصال بین کشورهای قفقاز جنوبی و ایران حمایت می‌کنیم، باید واقعاً مراقب باشیم. اول، عدم تغییر مرزهای شناخته‌شده بین‌المللی و عدم تجاوز به حاکمیت ملی یا تمامیت ارضی هیچ یک از کشورهای منطقه.
در عین حال، یک نکته خاص برای ما بسیار مهم است و فکر می‌کنم باید توسط همه کشورهای منطقه نیز مورد توجه قرار گیرد و آن اهمیت عدم اجازه دادن به اشخاص ثالث و بازیگران غیرمنطقه‌ای برای مداخله در امور قفقاز جنوبی است، زیرا حدس می‌زنم این امر صرفاً مسائل را پیچیده‌تر می‌کند. این به نفع کشورهای منطقه نخواهد بود. بنابراین، این یک موضع اصولی است که ما همیشه اعلام کرده‌ایم و مصمم به ادامه آن هستیم.
سوال: ارمنستان و آذربایجان اعلام کرده‌اند که به توافقی در مورد پیمان صلح رسیده‌اند. طرف ارمنی اعلام کرده است که آماده امضای این توافق‌نامه در هر زمانی است؛ با این حال، آذربایجان همچنان پیش‌شرط‌های جدیدی ارائه می‌دهد. به نظر شما، آیا صلح در آینده نزدیک تحت این شرایط امکان‌پذیر است؟
پاسخ: بله، همینطور است. اگر اراده‌ای وجود داشته باشد، راهی هم وجود دارد و نه فقط یک راه. بنابراین می‌گویند وقتی اراده‌ای وجود دارد، راهی برای انجام آن وجود دارد و تا آنجا که به ارمنستان و جمهوری آذربایجان مربوط می‌شود، ما پیشینه را درک می‌کنیم. بنابراین ما پیچیدگی‌ها و مشکلاتی را که ممکن است روند صلح و مذاکرات را طولانی کند، درک می‌کنیم. اما من فکر می‌کنم باید جنبه مثبت را ببینیم و خوش‌بین باشیم. جنبه مثبت این است که آنها موفق به ایجاد یک توافق‌نامه صلح شده‌اند. می‌دانم که هنوز برای نهایی کردن آن به زمان نیاز است، اما واقعیت این است که شما این کار را انجام داده‌اید، بخش عمده‌ای از توافق‌نامه انجام شده و درک ما این است که هر دو کشور مشتاق به همراهی با آن طرح صلح هستند. ما هم ارمنستان و هم جمهوری آذربایجان را تشویق کرده‌ایم که توافق‌نامه صلح را نهایی کرده و آن را امضا کنند. من در سفر آقای عراقچی به ایروان و همچنین در ملاقات او با همتای آذری‌اش حضور داشتم. در هر دو مورد، او واقعاً هر دو وزیر را تشویق کرد که لطفاً روند کار را تسریع کرده و توافق‌نامه را نهایی کنند، زیرا این تضمینی برای صلح پایدار در قفقاز جنوبی خواهد بود.
سوال: ارمنستان یک مسیر سیاست خارجی متعادل و متوازن را در پیش گرفته است و در این زمینه، روابط خود را با اتحادیه اروپا و ایالات متحده تقویت می‌کند. برخی بی‌اساس ادعا کرده‌اند که سیاست ارمنستان علیه ایران است و برای تهران غیرقابل قبول است. لطفاً موضع ایران در این مورد را روشن کنید؟
پاسخ: ارمنستان می‌خواهد سیاست‌های خود را در رابطه با روابطش با سایر کشورها متنوع کند. بنابراین ارمنستان می‌خواهد تنوع روابط خود را دنبال کند یا روابط خوبی با سایر کشورها داشته باشد. البته اشکالی ندارد. ما روابط خوبی با ارمنستان داریم. ما دوستان خوبی هستیم. ما سابقه روابط مبتنی بر اعتماد با ارمنستان داریم و فکر می‌کنم هم ایران و هم ارمنستان باید از این اساس قدردانی کنند. زیرا مطمئنم که هم ارمنستان و هم ایران می‌خواهند روابط دوستانه خود را حفظ کنند زیرا این به نفع ملت‌های ماست. آنچه برای ما مهم است این است که روابط هیچ همسایه‌ای با سایر کشورها علیه ایران استفاده یا سوءاستفاده نشود و من فکر می‌کنم این از یک قاعده حقوق بین‌الملل ناشی می‌شود که استفاده از قلمرو یا قابلیت‌های هر کشوری را برای ایجاد مشکل برای یک کشور دیگر ممنوع است. من فکر می‌کنم ارمنستان این اصل مهم را به خوبی درک می‌کند. بنابراین نکته مهم برای ایران به عنوان یک همسایه این است که روابط همسایگانش با سایر بازیگران به هیچ وجه یا به هیچ شکلی علیه منافع ما مورد سوءاستفاده قرار نگیرد.
سوال: یک سوال دیگر در این زمینه. یک ماه پیش، رئیس جمهور ایران با رئیس جمهور آذربایجان مکالمه تلفنی داشت و از او خواست تا در مورد نشریاتی که ادعا می‌کنند اسرائیل از حریم هوایی آذربایجان برای حمله به ایران استفاده کرده است، تحقیق کند. آیا ایران مدرکی مبنی بر استفاده اسرائیل از حریم هوایی آذربایجان دارد و آیا شما اطلاعاتی در مورد اینکه آیا طرف آذربایجانی این گزارش‌ها را بررسی کرده است یا خیر، دارید؟
بقایی: همانطور که گفتم، ما همان انتظاری را که از ارمنستان یا هر کشور همسایه دیگر داریم، از آذربایجان داریم. آن تماس به طور خاص با هدف مطرح کردن این موضوع نبود. این یک تماس تلفنی بین دو رئیس جمهور بود. آنها در مورد طیف وسیعی از مسائل، دوجانبه و منطقه‌ای، بحث کردند و در این میان، البته، رئیس جمهور پزشکیان این موضوع را مطرح کرد. همانطور که به شما گفتم، این به معنای این نبود که آذربایجان در حمله اسرائیل علیه ایران دست داشته است. این صرفاً یادآوری این بود که ما به عنوان کشورهای دوست، طبق قوانین بین‌المللی تعهدات خاصی داریم که اجازه ندهیم سرزمین‌های ما توسط هیچ شخص ثالثی علیه یکدیگر مورد سوء استفاده قرار گیرد و باز هم، این از این واقعیت ناشی می‌شود که اسرائیل سابقه طولانی در سوءاستفاده از سرزمین‌های دیگر کشورها دارد.
ما ممکن است همین نگرانی را با سایر کشورهای عضو، با سایر همسایگان، مطرح کنیم، زیرا می‌دانیم که اسرائیل نیز از سرزمین‌های دیگر در حمله خود علیه ایران استفاده کرده است. بنابراین، این به معنای آن نبود که جمهوری آذربایجان در آن حمله غیرقانونی دست داشته است. به سادگی، همانطور که به شما گفتم، این یک یادآوری بود و این، البته، یک یادآوری کلی برای تک تک کشورهای عضو، همسایگان ما است که لطفاً مراقب باشید زیرا ما با دشمنی روبه‌رو هستیم که هیچ توجهی به قوانین بین‌المللی ندارد، که هیچ توجهی به حاکمیت قانون ندارد و این مستلزم آن است که همه ما مراقب باشیم که اجازه ندهیم روابط ما را خراب کند.
انتهای پیام/
