یادداشت| نگاه اروپا به ترکیه و شرق فرات

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم٬ در سالیان اخیر٬ کشورهای اروپایی در ماجرای مبارزه با داعش٬ در کنار آمریکا قرار گرفته و به اصطلاح٬ ائتلاف ضد داعش را تشکیل دادند. اما هیچگاه معلوم نشد که هماهنگی‌های اطلاعاتی و نظامی بین آمریکا و دیگر اعضای اروپایی این ائتلاف٬ تا چه اندازه دقیق بوده و واشنگتن چه نگرشی در قابل این ائتلاف دارد.

به همین خاطر اساساً فتیله ائتلاف٬ بی‌سروصدا و بدون نیاز به بازبینی و جمع‌بندی نهایی٬ پایین کشیده شد. چرا که تیم دونالد ترامپ٬ چه در دوران مک گورک و چه در دوران جیمز جفری٬ با مواضع مبتنی بر نگاه از بالا به پایین٬ با شرکای خود برخورد کرد و در پرونده سوریه٬ ناتو و اتحادیه اروپا٬ با بی‌اعتنایی آمریکایی‌ها مواجه شدند. در نتیجه طبیعی است که در روزهای اخیر و در جریان توافق بین واشنگتن و آنکارا٬ اروپا نیز جایگاهی نداشته باشد و مورد مشورت قرار نگیرد.

واکنش‌های اولیه اروپا به عملیات ترکیه

عملیات بدون مجوز ترکیه در شمال سوریه و شرق فرات٬ از منظر حقوق بین‌الملل٬ تجاوزی آشکار به خاک یک کشور است. اما اروپایی‌ها که معمولاً در موضع‌گیری‌های سیاسی خود به در نظر گرفتن قوانین حقوق بین‌الملل توجه دارند٬ به شکل یک صدا و منسجم٬ به اقدام ترکیه واکنش نشان ندادند. آلمان٬ ترکیه را به تحریم تسلیحاتی تهدید کرد٬ فرانسه و ایتالیا٬ حمله را محکوم کردند٬ انگلیس ابراز نگرانی کرد و در مجموع٬ شاهد اتخاذ موضعی همسان و یکصدا نبودیم.

در آن سوی ماجرای رویکرد غرب٬ ناتو نیز با این موضوع به شکل محتاطانه و محافظه‌کارانه برخورد کرد. سخنان استولتنبرگ دبیرکل ناتو در سفر به آنکارا در مورد ی.پ.گ و ترکیه بسیار مهم بود.

او نه حاضر شد آن گونه که آنکارا می‌خواهد٬ افراد ی.پ.گ را تروریست بنامد و نه تمایلی به محکوم کردن اقدام نظامی ترکیه داشت و به همین خاطر اعلام کرد که دغدغه‌های امنیتی ترکیه قابل درک است.

مصلحت‌اندیشی و دو نگرانی عمده اروپا

اروپایی‌ها در مورد مساله اوکراین٬ به تندی علیه روسیه موضع‌گیری کردند و در مورد اعمال تحریم‌ها نیز حاضر نشدند هیچ تخفیفی به مسکو بدهند.

اما چرا اتحادیه اروپا و ناتو٬ با اقدام غیرحقوقی ترکیه به این شکل برخورد کردند؟ در پاسخ باید گفت: سه کشور اروپایی نشان دادند که با وجود آن که از منظر حقوق بشری با عملیات ترکیه در شرق فرات مخالف هستند٬ اما به خاطر دو موضوع٬ نگران هستند و در اوج دوراندیشی و مصلحت‌اندیشی٬ ناچارند دست به عصا حرکت کنند:

1.خطر بازگشت نیروهای داعش به کشورهای آمریکایی.

2. تهدیدات مداوم اردوغان در مورد بازگذاشتن دروازه‌های مرزی و بازی او با کارت آوارگان.

آیا اروپا باید از داعش بترسد؟

هنوز آمار دقیق و قابل استنادی در مورد شمار داعشیان زندانی در شمال سوریه وجود ندارد. اما برخی منابع کُرد وابسته به نهادهای اقماری پ.ک.ک در شرق فرات اعلام کرده‌اند که شمار زندانیان٬ دست کم 11 هزار نفر است و آمار زنان و کودکان آنان نیز جمعیتی بالغ بر پنجاه هزار نفر است.

رسانه‌های ترکیه اعلام کرده‌اند که پس از شکست مدافعین «قسد» و سقوط شهر تل ابیض٬ معارضین مسلح سوری تحت امر آنکارا در مرکز شهر٬ با ساختمان خالی زندان این شهر روبرو شده‌اند. مقامات امنیتی آنکارا معتقدند که مدافعین کُرد عمداً این زندانیان را فراری داده‌اند. اما این خبر٬ دو نقیض دارد:

1.اول این که حفظ زندانیان زندانی داعش به منظور استفاده ابزاری از آنان در برابر روسیه و دیگران٬ برای آمریکا اهیمت فراوانی دارد و بعید است به این راحتی به کردها اجازه داده باشد آنان را فراری دهند.

2.خود کردها نیز در برابر داعشی‌های از بند رسته در امان نخواهند بود.

بنابراین قطعاً اروپایی‌ها باید از داعشی‌ها و زنان و کودکان آنان بترسند. همچنین روسیه نیز باید همچنان که از چچنی‌های ادلب هراس دارد٬ از چچنی‌ها و قفقازی‌های شرق فرات نیز بترسد و محاسبات امنیتی دقیقی در این حوزه داشته باشد.

تمایل سران سه کشور اروپایی برای دیدرا با اردوغان

چندی پیش٬ دونالد تاسک در سخنرانی خود در اتحادیه اروپا اعلام کرد: نباید اجازه دهیم که اردوغان در برابر ما٬ از آوارگان به عنوان ابزار تهدید استفاده کند.

اما در هر حال اردوغان این اقدام را انجام می‌دهد و آشکارا اروپا را تهدید می‌کند که سه و نیم میلیون آواره سوری را سراغتان می‌فرستم. او همچنین اعلام کرده که اروپایی‌ها باید برای طرح اسکان یک میلیون آواره سوری در منطقه موسوم به منطقه امن٬ هزینه بپردازند و 28 میلیارد یورو پول خرج کنند.

شاید به خاطر همین مسائل است که مرکل٬ ماکرون و جانسون٬ تصمیم گرفته‌اند به زودی با اردوغان دیدار کرده و در مورد این طرح با او صحبت کنند.

اردوغان فعلاً از حمایت و همراهی آمریکا برخوردار است و اگر در سفر به روسیه٬ توجه پوتین را نیز به اندازه کافی جلب کند٬ می‌تواند در چانه زنی با اروپایی‌ها٬ موفقیت بیشتری کسب کند. 

طرح آلمان

وزارت دفاع آلمان نیز به تازگی اعلام کرده که جمعی از محققین و کارشناسان٬ طرحی را تهیه کرده‌اند که می‌تواند پایلوت و اساس ایجاد یک منطقه امن در شمال سوریه باشد و نهادهای بین‌المللی بر آن نظارت کنند. اما  آنه‌گرت کرامپ کارن باوئر وزیر دفاع آلمان٬ به جزئیات طرح اشاه نکرده است.

وزیر دفاع آلمان اعلام کرده که این طرح توجه آنگلا مرکل صدراعظم کشور را جلب کرده و قرار است بحث بر سر مفاد مختلف آن در دستور کار نشست آتی سران ناتو قرار بگیرد.

انتهای پیام/