چابهار پرسرعت‌ترین شهر حاشیهنشین ایران/ آیا منطقه آزاد مقصر است؟+فیلم
گروه استانها ــ چابهار پرسرعت‌ترین شهر حاشیهنشین ایران است؛ مردم، مدیران، ریش‌سفیدان و علمای محلی منطقه آزاد را مقصر اصلی حاشیهنشینی آن می‌دانند، چقدر این حرف درست است؟ موضع منطقه آزاد چیست؟
به گزارش خبرگزاری تسنیم از چابهار، بندر چابهار بندری که بهخاطر موقعیت ویژه‌اش این روزها زیاد نامش شنیده می‌شود، می‌گویند قرار است نماد سرمایه‌گذاری خارجی در ایران باشد و مرکز ترانزیت، صادرات و واردات آینده کشور شود؛ در شرایطی که بنادر خلیج فارس کم‌کم بهخاطر محدودیت‌های اقتصادی ــ سیاسیِ توأمان دارند از دور خارج می‌شوند، چشم امید صادرات، واردات و در یک کلام تجارت و ترانزیت ایران به تنها بندر اقیانوسی کشور، چابهار است.
کارشناسان بین‌المللی و اقتصاددان گواهی می‌دهند چابهار سوپاپ اطمینان بنادر ایران است، موقعیتش ویژه و شرایطش ایده‌آل، بهخاطر سرمایه‌گذاری هند و منافع افغانستان و آسیای میانه اهرمی پرقدرت برای دپیلماسی ست و با چانه‌زنی افغان‌ها و مهاراجه‌ها از تحریم‌های یکجانبه آمریکا معاف شده است.
از طرفی چشم امید آینده ایران در معادلات اقتصادی ــ سیاسی منطقه و بندری ویژه، راهبردی و بین‌المللی است و از طرفی دیگر یکی از توسعه‌نیافته‌ترین شهرهای ایران با محرومیت‌هایی جدی، عمقی و تاریخی است.
120 هزار نفر جمعیت دارد و برآوردهای رسمی می‌گوید، نصف آن، 60 هزار نفر، در شرایطی اسف‌بار در مناطق حاشیهنشین زندگی می‌کنند؛ مهم‌ترین محرومیتش قبل از ابتدایی‌ترین شاخص‌های کشوری در فضای آموزشی و دسترسی به شبکه آب، حاشیهنشینی است.
سازمان ملی زمین و مسکن و ستاد بازآفرینی شهری، نهادهای مسئول در ساماندهی حاشیهنشینی، برآورد کرده‌اند، چابهار پرسرعت‌ترین نرخ رشد حاشیهنشینی میان شهرهای حاشیهنشین ایران را دارد؛ در برآوردهای این دو نهاد آمده از آنجایی که نیمی از جمعیت شهر چابهار حاشیه‌نشینند، بیشترین نسبت جمعیت حاشیهنشینی نسبت به جمعیت یک شهر در کشور از آنِ چابهار است.
زمین‌خواری و جاذبیت‌های کاذب اقتصادی دو دلیل عمده مردم و مدیران محلی و کشوری برای حاشیهنشینی سرسام‌آور در چابهار است، با این حال مردم و مدیران محلی عمدتاً متفق‌القولند که حاشیهنشینی سرسام آور چابهار بهخاطر دلیل دوم جذابیت‌های کاذب اقتصادی و آن هم بهخاطر وجود منطقه آزاد چابهار است که از 1372 تشکیل شده و از آن زمان تاکنون حاشیهنشینی در چابهار رشدی جهشی یافته است.
معین‌الدین سعیدی رئیس شورای اسلامی شهرستان چابهار می‌گوید: روستانشینان چابهار و دشتیاری که بخشی از آن‌ها هم در مناطق مرزی ایران و پاکستان سکونت دارند با بسته شدن مرز ریمدان و همچنین از دست رفتن زمین‌ها و دام‌هایشان در خشکسالی 20ساله بلوچستان، بهخاطر جذابیت‌های اقتصادی کاذبی که به‌واسطه منطقه آزاد و برخی شرکت‌ها و نهادها در چابهار ایجاد شده؛ نه‌تنها از روستاهای چابهار بلکه از کل روستاهای بلوچستان به‌امید یافتن کار و زندگی بهتر به چابهار مهاجرت می‌کنند و همین موجب شده چابهار بالاترین نرخ رشد جمعیت در ایران را داشته باشد.
وی در گفت‌وگو با تسنیم می‌افزاید: روستانشینان به‌دلیل نداشتن تمکن مالی با رشد سرطان‌گونه‌ای در مناطق حاشیه شهر سکونت اختیار می‌کنند و موجب رشد سریع حاشیهنشینی در چابهار می‌شوند؛ بزرگ‌ترین منطقه حاشیهنشین چابهار که به کمب معروف است سال 85، حدود 5 هزار جمعیت داشته و امسال این جمعیت به 23 هزار نفر رسیده است؛ این خود نمایانگر رشد سریع جمعیت حاشیهنشین در چابهار است.
هر عابر و مسافری که گذرش به چابهار بیفتد، در نگاه اول منطقه آزاد را مقصر حاشیهنشینی در چابهار می‌بیند؛ عمده مردم و مدیران محلی منطقه آزاد چابهار را مقصر اول و آخر حاشیهنشینی سرسام‌آور و صدالبته فاصله طبقاتی در آن می‌دانند؛ در یک طرف شهر ویلانشینان میلیونی سوار در خیابان‌ها جولان می‌دهند در طرفی دیگر حاشیه‌نشینان بهخاطر یک لقمه نان ناله می‌زنند، این حکایت تلخ چابهار است.
مدیرعامل منطقه آزاد باید پاسخگو باشد
مردم، مدیران، ریش‌سفیدان و علمای محلی منطقه آزاد را مقصر اصلی حاشیهنشینی چابهار می‌دانند و بهخاطر عمل نکردن این سازمان به تعهدات اجتماعی‌اش آن را به‌باد انتقاد گرفته‌اند؛ عبدالواحد بزرگ‌‌زاده امام جمعه موقت اهل‌سنت چابهار می‌گوید: برخی مسئولین به‌جای عمل کردن به وظایف تنها شعار می‌دهند امروز در چابهار با وجود منطقه آزاد مهاجرت‌های غیرقابل پیش‌بینی از نقاط مختلف کشور اتفاق افتاده است به‌طوری که سرمایه‌داران با ورود به چابهار با استفاده از موقعیت خوب منطقه کسب درآمد کرده‌اند و مراکز اصلی شهر را در اختیار گرفته‌اند به‌طوری که مهاجران روستاهای چابهار به‌دلیل بضاعت کم در حاشیه شهر اسکان یافته و با حداقل امکانات یا بدون تجهیزات معیشتی زندگی می‌کنند.
وی با اشاره به رشد حاشیهنشینی در چابهار اضافه کرد: مشاهده نشده است که منطقه آزاد کمک‌رسانی قابل ملاحظه‌ای به حاشیه‌نشینان کند به‌طوری که در حال حاضر مردم بومی چابهار با مشکلات بیکاری و فقر دسته و پنجه نرم می‌کنند و این‌ها همه تبعات وجود منطقه آزاد چابهار است که مدیر عامل مربوطه باید پاسخگو باشد.
حجت‌الاسلام سیدمحمد موسوی امام جمعه چابهار هم می‌گوید: منطقه آزاد مسئول اول و آخر این فاصله طبقاتی تأسفباری است که در چابهار حاکم شده است، در حالی که کنار فنس منطقه آزاد صدها نفر حاشیهنشین زندگی می‌کنند، هرروز به‌بهانه‌های مختلف همایش‌های کذایی میلیاردی می‌گیرند و کاروان‌های خودرو جلوی این مردم محتاج به نان شب جولان می‌دهند.
نماینده ولی‌فقیه در چابهار در گفت‌وگو با تسنیم می‌افزاید: منطقه آزاد نه‌تنها کاری برای حاشیهنشینی نمی‌کند بلکه جلوی چشم این مردمِ محروم با همایش‌های میلیاردی ریخت‌وپاش می‌کند و نمک بر زخم این مردم رنج‌دیده می‌ریزد.
حاشیهنشینی یک پدیده شهری است
مدیرعامل سازمان منطقه آزاد چابهار در پاسخ به انتقادات می‌گوید: پدیده حاشیهنشینی یک پدیده شهری است که متأثر و خروجی فرآیندهای توسعه است، اینکه مستقیماً وجود منطقه آزاد و فعالیت‌های منطقه آزاد را دلیل حاشیهنشینی بدانیم کاملاً یکجانبه و تک‌بعدی است و به‌نظرم یک قضاوت تخصصی نیست.
عبدالرحیم کردی در گفت‌وگو با تسنیم با بیان اینکه باید یک آینده‌نگری برای توسعه صورت بگیرد می‌افزاید: هرکجا که توسعه اتفاق افتاده و پیشرفتی شده و مدیریتی شهری درباره مباحث توسعه برنامه نداشته پدیده حاشیهنشینی اتفاق افتاده است.
وی تصریح می‌کند: طبیعی است وقتی منطقه آزاد در حال توسعه است و مردم شرایط آینده کاری را می‌بینند و هر روز در رسانه‌ها درباره پروژه‌ای در چابهار صحبت می‌کنیم، جذابیت کاذب اقتصادی ایجاد می‌شود و همه این‌ها به‌علاوه خشکسالی 18ساله در بلوچستان موجب می‌شود روستانشینانی که حتی آب برای خوردن ندارند به چابهار جذب شوند و با توجه به اینکه برنامه‌ای برای اشتغال و سکونت نداریم حاشیهنشینی ایجاد شود.
کردی تأکید می‌کند: برای عمل به تعهدات اجتماعی خود در رفع حاشیهنشینی ما سند توسعه اجتماعی منطقه را تدوین کردیم؛ اگر تا دو سال قبل صحبت می‌‌کردیم الآن با عدد رقم و سند می‌گوییم چه کردیم؛ 13 مدرسه با 86 کلاس درس را در مناطق روستایی و حاشیه چابهار با منابع منطقه آزاد در دست ساخت داریم و این مدارس تا مهر 98 تحویل آموزش و پرورش می‌شوند، در حوزه بهداشت و درمان در سال گذشته برای خرید دستگاه آنژیوگرافی تنها بیمارستان شهر منابع گذاشتیم و زمین رایگان بیمارستان 540تختخوابی در محدوده منطقه در اختیار وزارت بهداشت قرار دادیم، همچنین سه مجموعه خدمات جامع سلامت را درحال ساخت هستیم.
گزارش از سیدامیرحسین عظیمی
انتهای پیام/ت*
