گزارش تسنیم| ۴۱ سال جنگ و بحران ارمغان کودتای هفت ثور در افغانستان

به گزارش دفتر منطقه‌ای خبرگزاری تسنیم، امروز هفتم ثور «اردیبهشت» چهل و یکمین سالروز کودتای حزب دموکراتیک خلق افغانستان به‌رهبری «نورمحمد ترکی» است که منجر به سقوط حکومت «سردار داودخان» نخستین رئیس جمهور افغانستان شده و زمینه تجاوز شوروی سابق به این کشور را فراهم کرد.

سردار داودخان نخستین رئیس جمهور افغانستان و بنیانگذار نظام جمهوری و یکی از قدرتمندترین زمامداران این کشور بود.

وی در دوران پادشاهی ظاهرشاه سمت نخست‌وزیری را به‌عهده داشت اما به‌دلیل اختلافات با ظاهرشاه از این سمت برکنار شد اما با نفوذ گسترده که در ارتش داشت در سال 1352 شمسی با سرنگون کردن «محمد ظاهرشاه» به نظام سلطنتی در این کشور پایان داد.

در همین دوران حزب دموکراتیک خلق افغانستان نیز که در دوره مشروطیت ظاهرشاه فعالیت داشت بین ارتش، پلیس و دانشجویان رخنه کرده بود و در به‌قدرت رسیدن داودخان نقش داشت.

روابط خارجی داودخان بیشتر بر جنجالهای مرزی میان افغانستان و پاکستان متمرکز بود و در زمان او تنش بین این دو کشور به‌شدت افزایش یافت.

با این حال، پس از روی کار آمدن نظام جمهوری در افغانستان، فعالیت حزب دموکراتیک خلق در این کشور گسترش یافت و برخی از سران این حزب در کابینه داودخان به کار گماشته شدند.

وی در جریان سفرش به شوروی به‌دلیل مداخله این کشور در امور داخلی افغانستان برخورد تندی با «لئونید برژنف» رهبری شوروی سابق کرد و پس از آن مواضع خود را تغییر داد و به شماری از کشورهای متحد آمریکا در منطقه از جمله مصر، ایران، پاکستان و عربستان سفر کرد همچنین تدابیر سختگیرانه‌ای را در قبال حزب دموکراتیک خلق روی دست گرفت.

داودخان پس از بازگشت از ایران طی سخنرانی در هرات ایدئولوژی وارداتی را که اشاره به عقاید کمونیستی حزب خلق داشت غیرقابل قبول دانست. اعضای این حزب را از کابینه دولت اخراج کرد و 200 نفر از افسرانی را که در شوروی تحصیل کرده بودند از ارتش پاکسازی کرد.

دولت شوروی وقت که متوجه تغییر رویکرد سردار داودخان شده بود تلاش کرد که جناح‌های خلق و پرچم را علیه او بشوراند، در نتیجه احزاب خلق و پرچم دوباره متحد شدند و «نورمحمد ترکی» را به‌عنوان دبیرکل این حزب انتخاب کردند.

داودخان که از فعالیت این حزب احساس خطر کرده بود تصمیم گرفت تا سران حزب دموکراتیک خلق در این کشور را بازداشت کند.

«نورمحمد ترکی»، دبیرکل حزب دموکراتیک خلق، «ببرک کارمل»، «شاولی»، «عبدالحکیم شرعی جوزجانی»، «غلام دستگیر پنجشیری»، «سلیمان لایق»، «محمد حسن ضمیر صافی»، «محمد حسن بارق شفیعی» و «حفیظ‌الله امین» را به‌اتهام راه اندازی اعتراضات علیه دولت بازداشت شدند.

سردار داودخان در خانه خود منتظر «عبدالقدیرخان» وزیر کشور بود تا درباره این موضوع با او صحبت کند، «حفیظ‌الله امین» که مسئولیت کمیته نظامی بخش حزب دموکراتیک خلق را برای جلب و جذب نظامیان به‌عهده داشت صبح روز هفتم اردیبهشت ماه 1357 فرمان کودتا را داد.

در حالی که نشست شورای وزیران در ارگ ریاست جمهوری در حال برگزاری بود، لشکر چهارم زرهی ارتش و یک کاروان از تانک‌ها به‌فرماندهی سرگرد «محمد رفیع» و «اسلم وطنجار» از «پلچرخی» به‌سمت ارگ ریاست جمهوری افغانستان حرکت کردند.

سردار داودخان که در شورای وزیران حضور داشت توسط یک تن از محافظان خود از این موضوع مطلع شد، اما کاروان تانک‌ها نخست ساختمان وزارت دفاع را هدف قرار دادند تا ارتباط ارگ ریاست جمهوری با فرماندهی نیروهای ارتش قطع شود.

«شهنواز تنی» فرمانده گروهان یکم نیروهای کماندو در منطقه «بالاحصار» کابل نیز به‌دستور سران حزب دموکراتیک خلق ساعت 11:30 قبل از ظهر به ارگ ریاست جمهوری افغانستان حمله کرد.

کودتاچیان ساختمان رادیو تلویزیون ملی، فرماندهی نیروهای هوایی، فرودگاه کابل، وزارت‌های دفاع و مخابرات را تصرف کردند و حملات هوایی و زمینی به ارگ ریاست جمهوری این کشور تشدید شد.

محافظان ارگ ریاست جمهوری به‌شدت در برابر کودتاگران مقاومت کردند اما پس از 14 ساعت درگیری نهایتاً محافظان ارگ ریاست جمهوری، داودخان همراه با 17 نفر از اعضای خانواده‌اش توسط کودتاگران کشته شدند.

هفتم ثور که مصادف با کودتای کمونیست‌ها علیه سردار داودخان است به‌عنوان «روز سیاه» در افغانستان یاد می‌شود زیرا کودتای کمونیست‌ها در افغانستان نه‌تنها باعث تغییر نظام سیاسی در این کشور شد بلکه به تمام بنیان‌های سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و اعتقادی این کشور آسیب جدی وارد کرد.

حکومت کمونیستی که برای مردم متدین افغانستان پذیرفتنی نبود با واکنش جدی مردم روبه‌رو شد و رفته رفته قیام‌های مردمی در این کشور شکل گرفت.

حکومت کمونیستی نیز به‌سرعت دستخوش تغییر و تحول بود به‌طوری که رؤسای جمهور این نظام به‌فاصله‌های کوتاهی یکی پس از دیگری روی کار آمدند و اختلافات بر سر قدرت در آن اوج گرفت.

«نورمحمد تر‌کی» توسط «حفیظ‌الله امین» که به‌عنوان شاگرد وفادار وی شهرت داشت از بین رفت و سپس «ببرک کارمل» از جناح «پرچم»، «حفیظ‌الله امین» را سرنگون کرد و خود زمام امور را در دست گرفت.

وی که از قیام‌های روزافزون مردمی علیه حکومت کمونیستی هراس داشت زمینه تجاوز قشون سرخ شوروی سابق به افغانستان را فراهم کرد و در نتیجه حمله ویرانگر شوروی سابق به این کشور رقم خورد.

بر کسی پوشیده نیست که مقاومت کم‌نظیر مردم مسلمان و سلحشور افغانستان در برابر اشغالگران که با انگیزه پاک دینی صورت می‌گرفت، تعجب جهانیان را برانگیخت و سرانجام باعث متلاشی شدن ابرقدرت شرق شد.

با این حال، اثرات این کودتای شوم هنوز هم دامنگیر افغانستان است و بسیاری از کارشناسان هفتم ثور را سرآغاز جنگ‌های بی‌پایان در این کشور می‌دانند زیرا این کشور را میدان تاخت‌وتاز نیروهای اشغالگر خارجی قرار داده است.

انتهای پیام/.*