پایه‌گذاری روابط نوین اقتصادی هند و ازبکستان در سفیر میرضیایف به دهلی‌نو
علاوه بر محرکه‌های دو کشور برای توسعه مناسبات از طریق مجامع اقتصادی مشترک و رفع موانع تعرفه‌ای و غیرتعرفه‌ای در رویکردهای جدید ازبکستان، نگاه مثبت ایالات متحده به این مناسبات را نیز می‌توان در این چارچوب موثر در نظر گرفت.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، روابط سیاسی هند و ازبکستان به دوران اتحاد جماهیر شوروری، زمانی که در 7 آوریل سال 1987 کنسول‌گری هندوستان در تاشکند بازگشایی شد، برمی‌گردد.
با فروپاشی شوروی نیز با شناسایی استقلال ازبکستان، در مارس 1992 سطح روابط از این کنسول‌گری به سفارت ارتقاء یافت و عرصه نوینی در روابط دهلی‌نو- تاشکند آغاز شد. در دوره ریاست‌جمهوری اسلام‌کریم‌اف، اگرچه روابط دو کشور فراز و نشیب‌هایی داشت، اما در سطح ثابت و نه‌چندان بالایی نگه داشته شد. دیدارهای طرف هندی از تاشکند توسط نخست‌وزیرهای وقت ناراسیما رائو در سال 1993 و مانماهون سینگ در سال 2006 صورت گرفت. کریم‌اف نیز در سال‌های 1994، 2000، 2005 و 2011 سفرهایی به دهلی‌نو داشت.
در سال 2015 و 2016 نیز نارندرا مودی، نخست‌وزیر هندوستان دو سفر پیاپی به تاشکند داشت که یکی با هدف پیگیری روابط دوجانبه و دیگری برای شرکت در اجلاس سازمان همکاری شانگهای بود.
در آگوست سال 2017 نیز یک هیات ازبکی به رهبری عبدالعزیز کامل‌اف، وزیر امور خارجه ازبکستان راهی هندوستان شد. در این سفر الیار گانیف، وزیر تجارت خارجی ازبکستان و چندین مقام عالی‌رتبه از وزارتخانه‌های دیگر ازبکستان نیز وی را همراهی می‌کردند.
در این دیدار نخستین مجمع اقتصادی مشترک دهلی و تاشکند شکل گرفت و با انعقاد 22 قرارداد اقتصادی و 20 موافقتنامه سرمایه‌گذاری، مجمع مذکور قوام یافت. روابط سیاسی دو کشور نیز در چارچوب کمیسیون مشترک بین دولتی صورت گرفته که آخرین دور از آن گفت‌و‌گوها در ماه مارس سال 2017 در دهلی‌نو برگزار شد.
به نظر می‌رسد از سال 2017 و پس از عضویت کامل هند در شانگهای، روابط دو کشور ابعاد جدیدی یافته و گسترده‌تر شده باشد. به‌ویژه با روی کار آمدن شوکت میرضیایف و اتخاذ سیاست خارجی جدید و چندجانبه در ازبکستان، این موارد بیشتر نمایان شده است.
با این حال اما بر خلاف توقعات از هند به عنوان یکی از قدرت‌های نوظهور اقتصادی دنیا، طی تمام این سال‌ها مناسبات اقتصادی دو کشور در سطح قابل توجهی نبوده است.
به نظر می‌رسد عدم وجود محرکه‌های سیاسی در تاشکند و رفتارهای انزواگرایانه کریم‌اف یک عامل کلیدی این موضوع بوده باشد. با این حال پس از مرگ کریم‌اف نیز شاهد تحولی جدی در مناسبات اقتصادی دو کشور نبوده‌ایم.
در حالی که در سال‌های 2015 و 2016 به ترتیب مجموع مبادلات اقتصادی دو کشور معادل 319 و 370 میلیون دلار بوده است، در سال 2017 نیز که نخستین سال ریاست‌جمهوری شوکت میرضیایف بود، این مبادلات تجاری رقم 323 میلیون دلار را تجربه کرده که سهم صادرات هند 291 میلیون دلار و ازبکستان 32 میلیون دلار بوده است.
طی این مدت شرکت‌های هندی معدودی در ازبکستان فعالیت داشتند که از جمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به گروه میندا (تولیدکننده قطعات خودرو برای جنرال موتور ازبکستان در منطقه آزاد تجاری ناووی)، پارک تفریحی پولو (مجموعه تفریحی-تجاری)، شرکت نوا فرما (تولیدکننده محصولات دارویی و سلامت در شهر ترمز)، براوو فرما (فعال در حوزه خدمات سلامت و بهداشت) و شرکت شایانا (فعال در حوزه تولیدات داروئی و سلامت) اشاره کرد.
با این حال به نظر می‌رسد مقامات تاشکند و دهلی اهتمام ویژه‌ای نسبت به توسعه مناسبات اقتصادی دوجانبه پیدا کرده‌اند. روز گذشته دومین مجمع اقتصادی مشترک هند و ازبکستان در دهلی نو برگزار شد که در آن بیش از 150 نفر از نمایندگان ازبکستان از جمله مقامات آژانس‌های دولتی و وزارتخانه‌ها، فرمانداران و شهرداران مناطق مختلف، مدیران شرکت‌های بزرگ دولتی و خصوصی (به‌ویژه صنایع انرژی و منابع معدنی) شرکت داشتند.
در این مجمع طرفین علاوه بر انعقاد قراردادهای گوناگون، تفاهم‌نامه‌هایی برای 50 پروژه سرمایه‌گذاری به ارزش تقریبی 3 میلیارد دلار نیز به امضا رساندند.
علاوه بر این، شوکت میرضیایف، رئیس‌جمهوری ازبکستان قرار است به همراه یک هیات عالی‌رتبه در سفری رسمی و 2 روزه به هندوستان، با مقامات عالی‌رتبه هندی از جمله رام نات کوویند، رئیس‌جمهور و نارندرا مودی، نخست‌وزیر هندوستان دیدار کند.
این نخستین سفر رسمی میرضیایف به دهلی‌نو می‌باشد و از این جهت حائز اهمیت است. گفته می‌شود مسائل اقتصادی و تجاری همچون موضوع کاهش تعرفه‌های تجاری برای ارتقاء سطح مناسبات اقتصادی، تشکیل یک شورای اقصادی و توسعه روابط دوجانبه تجاری از اصلی‌ترین موضوعات این دیدارها می‌باشد.
فرهاد آریزوف، سفیر ازبکستان در دهلی‌نو همچنین با اشاره به حجم فعلی مبادلات تجاری دو کشور این رقم را غیرقابل قبول خوانده و اظهار داشت: برنامه دو کشور 3 برابر کردن این رقم می‌باشد.
به هر ترتیب توسعه مناسبات تجاری هند و ازبکستان در چارچوب سیاست خارجی جدید تاشکند دور از انتظار نیست. با این حال اما مولفه‌هایی ساختاری موجب قوام‌بخشی این روند خواهد شد.
یکی از این موارد، مبارزه با تروریسم در ازبکستان است که هندوستان مشارکت فعالانه‌ای در این زمینه در چارچوب مرکز ضدتروریسم تاشکند نشان داده است. در مساله افغانستان هم دهلی‌نو به‌نظر نمی‌رسد مخالفتی با میانجی‌گری ازبکستان میان طالبان و دولت وحدت ملی داشته باشد.
علاوه بر این، فاکتور دیگری که در این میان می‌بایست در نظر گرفته شود، نقش ایالات متحده آمریکا است. بعد از سفر میرضیایف به واشنگتن و دیدار با دونالد ترامپ، روابط تاشکند- واشنگتن به طرز قابل توجهی گسترش یافته است.
امروز ایالات متحد در صدر سرمایه‌گذاران خارجی ازبکستان قرار دارد و نقش ویژه‌ای نیز در تنظیم سیاست‌های چندجانبه‌گرایانه و موازنه‌گرانه میرضیایف ایفا می‌‌کند. طبیعتاً هندوستان در کنار ترکیه یکی از اصلی‌ترین گزینه‌های آمریکایی‌ها برای توسعه مناسبات تجاری تاشکند در مقایسه با روسیه و چین است.
انتهای پیام/
