روایت زندگی ۹ شهید در «۳۰ متری بهشت» / کارگردان "تا آسمان": اتاق فکر مستندها را از آدم‌های بله‌قربان‌گو تشکیل ندهید

به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، یک مستند و اثر نمایشی زمانی به سرمنزل مقصود می‌رسد که بتواند در امتداد یک مفهوم واقعی قدم راهبردی بردارد و نه آن‌قدر به ظواهر توجه کند که هیچ دستاورد فرهنگی برای مخاطب نداشته باشد. امروز نه‌تنها به ظواهر توجه نمی‌شود بلکه برخی آثار تلویزیونی با سفارش به مراحل تولید و آنتن می‌رسند. مصداق بارز آن رضا مسافری نویسنده و کارگردانی است که فارغ‌التحصیل دانشکده صداوسیماست و در شبکه باران و صداوسیمای رشت فعالیت می‌کند. او تاکنون مستندهای زیادی ساخته که بسیاری «تا آسمان» او را در شبکه‌های سراسری تلویزیون دیدند تازه به استعداد نویسندگی و کارگردانی او پی بردند، مستندی که ویژه شهدای کومله لنگرود سال گذشته فیلمبرداری شد تا در ایام بزرگداشت‌شان روی آنتن برود. او در گفتگو با خبرنگار فرهنگی تسنیم به همین نکته اشاره کرد: برای تولید و پخش، سفارش و لابی کار را جلو می‌برد؛ به‌گونه‌ای که برخی از دوستان که آشنا به ساخت مستند و فیلم نیستند با سفارش به مدیران بالادستی در سازمان صداوسیما وصل می‌شوند و سناریوی مورد نظر به‌ تصویب می‌رسد. نهایتاً کار تولید و در بهترین زمان و بهترین شبکه پخش می‌شود. من هم با لابی توانستم این مستند را در شبکه‌های سراسری روی آنتن ببرم. این اتفاق واقعاً آزارم می‌دهد که یک عده نابلدکار در این میدان کار می‌سازند و در بهترین شبکه‌ها هم دیده می‌شود.

ادامه این گپ‌وگفت خبرنگار فرهنگی تسنیم با پروانه معصومی که در مستند «تا آسمان» گویندگی و بازیگری کرد و رضا مسافری را که نویسنده و کارگردان این اثر بود در ادامه بخوانید:

پروانه معصومی بازیگر پیشکسوت سینما و تلویزیون درباره حضور در مستند «تا آسمان»،‌ تصریح کرد: قبل از ساخت این مستند با من تماس گرفتند و گفتند "در منطقه کومله کوچه سی‌متری بهشت 6 خانه وجود دارد که 9 شهید تقدیم انقلاب کرده‌اند و می‌خواهیم برایشان مستندی بسازیم". از من برای حضور در این مستند به‌ عنوان روایتگر دعوت شد و من با کمال میل این کار را پذیرفتم.

مدیون شهدای والامقام هستم

وی در پاسخ به این سؤال که "بارها گفته‌اید کارهای دفاع مقدس را بدون کنکاش جزئیات می‌پذیرید؟"، خاطرنشان کرد: من همیشه فکر می‌کنم به این شهدای والامقام یک دِین بزرگ دارم و خودم را همیشه مدیون شهدا می‌دانم، چرا که این پیشرفت‌ها و قدرت‌های نظام همه به‌واسطه شجاعت و بزرگمردی‌های این مردان بی‌ادعای تاریخ ایران است. آن‌ها از دست رفتند تا ما بمانیم و بایستی با کمال میل وارد این میدان شوم تا جبران گوشه‌ای از تلاش‌های این بزرگمردان باشد.

بازیگر سریال «پلیس جوان» و «یوسف پیامبر(ع)» با اشاره به روز فیلمبرداری مستند «تا آسمان»، گفت: چند وقتی از دعوت گروه مستندساز خبری نشد تا اینکه یک روزی با من تماس گرفتند و گفتند فردا برای شروع کار به لاهیجان بروم. وقتی ماشین به‌دنبالم آمد ناخودآگاه لباس مشکی به تن کردم. آن روز هم هوا خیلی گرم بود ولی این لباس به باورپذیری نقش بیشتر کمک می‌کرد. چقدر کار در آن کوچه (سی‌متری بهشت) لذت‌بخش بود و بعد از نریشن‌خوانی و پرده‌برداری سال قبل، دیگر خبری از مستند نبود تا چند شب پیش از قاب تلویزیون این کار را با یک مقداری تغییر هوشمندانه، دیدم.

در «تا آسمان» همه چیز واقعی بود حتی خودم!

وی در پاسخ به این سؤال که چرا آن‌قدر مستند «تا آسمان» تأثیرگذار بود، افزود: خوشحالم می‌شنوم که برخی به من می‌گویند این مستند جذابیت‌های زیادی داشت و با آن ارتباط دلی برقرار کرده بودند، چون تمام آدم‌هایی که سر کار این مستند بودند با دلشان کار می‌کردند و متوقع چیزی نبودند، در واقع تلویزیون پروانه معصومی را واقعی نشان داد و این شاید خودش یک رمز موفقیت نگاه حقیقت‌مدارانه این مستند به‌شمار می‌رود.

مردم سره را از ناسره تشخیص می‌دهند

پروانه معصومی درباره برخی از اظهارنظرهای نابه‌جای سلبریتی‌های مجازی، تأکید کرد: هیچ توصیه‌ای ندارم و اصولاً اهل نصیحت نیستم ولی به‌نظر من چقدر خوب است که این دوستان جایگاه خودشان را بدانند، چرا که با این نوع اظهارنظرها و رفتارها جایگاه خودشان را به‌رخ می‌کشند. اما در عین حال مردم فهیم ما سره را از ناسره تشخیص می‌دهند و می‌دانند چه اظهارنظری اصولی است و چه اظهارنظری نابه‌جا و غیرمنطقی است.

رضا مسافری نویسنده و کارگردان مستند «تا آسمان» تاکنون مستندهای زیادی همچون مستند «یادبود» ــ ویژه زلزله رودبار، «شرح وصال» ــ حج و... را ساخته که از شبکه باران روی آنتن رفته و این بار پرداخت هنری جذاب یادواره شهدای کومله لنگرود پای او را به شبکه‌های سراسری تلویزیون کشاند؛ او درباره این مستند، گفت: به‌نظر من کاری که بتواند مفهوم جهاد و شهادت و ایثار را با تفسیر هنرمندانه جغرافیایی یک شهر زیبای ایران بزند به یک ماندگاری می‌رسد، در واقع ما هم از منطقه کومله و کوچه سی‌متری بهشت گفتیم و هم این مفاهیم را به دفاع مقدس گره زدیم.

پروانه معصومی هم ظرافت‌های هنرمندانه را می‌شناسد و هم به شهدا ارادت دارد

وی در خصوص انتخاب پروانه معصومی، تأکید کرد: پروانه معصومی یک شخصیتی است که به شهدا ارادت زیادی دارد و از طرفی بسیار متعهد و آشنا به ظرافت‌های هنری است که هر کارگردانی را این ویژگی‌ها و شاخصه‌ها سر شوق می‌آورد. البته در این راستا سپاه استان گیلان هم برای این اتفاق مبارک به ما کمک کردند که پروانه معصومی، روایتگر این مستند شود. واقعاً اتفاق خوبی بود که شاید یکی از رموز اصلی موفقیت این مستند، حضور مؤثر و هوشمندانه ایشان در مستند «تا آسمان» بود. جالب است بدانید پروژه‌ای را که شهدا به آن نظر می‌کنند اتفاقات عجیب و غریب برایش می‌افتد اما نه‌تنها به کار لطمه نمی‌زند بلکه به نتایج درخشانی می‌رسد. پروانه معصومی در همان ابتدای کار یک بیماری داشتند اما همان حالت‌هایشان یک حسِّ واقعی به مستند وارد کرد.

شهید قاسم اصغری من را یاد خودم می‌انداخت

مسافری با اشاره به شهید قاسم اصغری، خاطرنشان کرد: من در جریان مستند «تا آسمان» وابسته شهید قاسم اصغری شدم؛ چون یک حسِّ قرابتی با این شهید داشتم که او هم همچون بنده در سن 15سالگی در جبهه حضور داشت، از این جهت همواره شهید اصغری من را یاد خودم می‌انداخت. شاید نبود وقت بیشتری باعث شد تا یک مستند فشرده 32دقیقه‌ای ساخته شود که علی‌رغم توجه نسبتاً مطلوبی به کوچه معروف سی‌متری بهشت، عمدتاً به شهدای طلبه و شهدای ترور کومله نیز بتواند بپردازد.

حضرت قاسم(ع) به‌زودی جلوی دوربین می‌رود

وی با بیان اینکه شهید قاسم اصغری مرا به تله‌فیلم حضرت قاسم(ع) هدایت کرد، افزود: در حال حاضر کار فیلمنامه تله‌فیلم حضرت قاسم(ع) به روزهای پایانی رسیده و اگر مشکلی پیش نیاید به‌زودی شاهد تولید این فیلم خواهیم بود. این کار را از شهید قاسم اصغری دارم که با تأسی به این شخصیت بزرگوار، راه باز شد تا یک کار داستانی بلند انجام دهم. سعی دارم از بازیگران بومی حرفه‌ای استان گیلان استفاده کنم و لوکیشن هم در گیلان خواهد بود.

همه‌چیز با لابی‌بازی جلو می‌رود

نویسنده و کارگردان مستند «تا آسمان» با انتقاد از تولیدات نامطلوبی که به آنتن می‌رسند و بایستی با لابی و سفارش تولیدات گاهی به مراحل تولید و پخش برسند، اذعان کرد: لابی و سفارش گونه‌ای رفتاری است که به هیچ وجه نمی‌پسندم. متأسفانه برخی از مدیران ما مستند را خیلی جدی نمی‌گیرند مخصوصاً درباره شهدا که انگیزه ایجاد کند تا در این عرصه بیشتر کار کنیم، چرا که می‌بینیم همه‌چیز لابی‌بازی و سفارشی شده است و آدم‌هایی که این کاره نیستند کار به آن‌ها داده می‌شود و حتی کارشان را تحت کنداکتور خوب و شبکه پربیننده روی آنتن می‌برند، به‌طوری که فقط به ظاهر کار توجه می‌کنند و اصلاً به تأمل، تعمق و تأثیرگذاری توجهی ندارند.

فکر می‌کردم عالمانه‌تر با من برخورد شود

وی در پاسخ به این سؤال که "تله‌فیلم «حضرت قاسم(ع)» را هم با لابی جلو می‌برید؟"، گفت: متأسفانه وقتی به بخش مربوطه در سازمان صداوسیما مراجعه کردم تا فیلمنامه به‌تصویب برسد خیلی دوست داشتم مدیر مربوطه نوشته‌هایی را که دو سال برایش زحمت کشیده‌ام حداقل یک بار بخواند اما خیلی سطحی با آن برخورد کرد. از این اتفاق دلسرد نشدم و در ادامه هم با لابی این فیلمنامه را به‌تصویب رساندم، فیلمنامه‌ای که براساس تعزیه نوشته شده، محوریت حضرت قاسم(ع) را دارد و فکر می‌کردم عالمانه‌تر با این نوع تلاش‌های فرهنگی برخورد شود.

اتاق فکرها را از آدم‌های بله‌قربان‌گو تشکیل ندهند

کارگردان مستند «تا آسمان» در پایان خاطرنشان کرد: انتظار دارم مدیران مربوطه بهتر به کار نگاه کنند و حتماً تأثیر به‌روی مخاطب را درنظر بگیرند. اتاق فکرهای مستندها، برنامه‌ها و فیلم‌ها را از آدم‌های بله‌قربان‌گو تشکیل ندهند که فقط به رضایت بالادستی‌ها فکر می‌کنند، به‌جای آن از تحصیل‌کرده‌ها، درست استفاده کنند که روزی نرسد یک فارغ‌التحصیل دانشکده صداوسیما با تهیه‌کننده لیسانسیه کشاورزی بخواهد اثری را جلوی دوربین ببرد که خیلی سخت می‌تواند کار را به سرمنزل مقصود برساند.

انتهای پیام/*