تفسیر حمد(۱) | آثار و فوائد «بسم الله الرحمن الرحیم»

حجت‌الاسلام سیدمرتضی میرکتولی،  دبیر مجمع عالی تفسیر قرآن کریم در گفت وگو با خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا با اشاره به تفسیر آیه ابتدایی سوره حمد گفت: طلیعه سوره حمد و طلیعه برترین کتاب آسمانی با عبارت «بسم‌الله الرحمن الرحیم» است. به این دلیل با این عبارت آغاز می‌کنیم که خداوند در یک ادب الهی نام خودش را در آغاز کتاب مقدس قرار داده است همان طوری که آغاز آفرینش و خلقت را با نام خود قرار داد.

وی افزود: بسم‌الله از اسمای حُسنا و اسمای اعظم الهی است که دارای آثار و برکات فراوانی است و قرآن کریم می‌فرماید نوح پیامبر با همین نام کشتی را به حرکت در آورد؛ «قَالَ‌ ارْکَبُوا فِیهَا بِسمِ اللَّهِ مَجْرَاهَا وَمُرْسَاهَا؛ بر آن سوار شوید که حرکت و توقّفش با نام خداست» ^(هود41)  یعنی با نام خدا حرکت و جریان کشتی و با نام خدا لنگر انداختن و پایان دادن در کار. امیدواریم ما نیز این ادب دینی را از خداوند و پیامبرانش بیاموزیم.

وی با بیان اینکه  بسم‌الله شعار موحدان عالم و مانند پرچم یک کشور است. پرچم یک کشور شعار یک ملت است، افزود: خداوند در یک ادب الهی به موحدان عالم آموخت اگر قصد دارید امورات شما به سامان برسد و دارای بُعد روحانی باشد و به هدف مدنظرتان دست یابید، سعی کنید با نام من آغاز کنید. هر کاری که با نام من آغاز نشود، به سرانجام نخواهد رسید؛ لذا جنبه تعلیمی خداوند به بشر و تمام خداپرستان آن است که با نام او آغاز کنند. کاری که ابتدای آن با حق آغاز شود، قطعاً پایانش هم خیر و حق خواهد بود، اما کاری که از ابتدا با باطل و یا به نیت و عشق افراد باطل و طواغیت آغاز شود، قطعاً پایان ناخوش و فرجام بسیار ناخرسندی خواهد داشت. «خشت اول را نهد معمار کج، تا ثریا می‌رود دیوار کج».

دبیر مجمع عالی تفسیر قرآن کریم با اشاره به اینکه ما در مکتب و اندیشه‌های دینی خویش این مطلب را پذیرفتیم هر کاری که بخواهد به سامان برسد باید دارای دو بُعد حُسن فعلی و حُسن فاعلی باشد، خاطرنشان کرد: یعنی اگر بخواهیم اعمال ما به سوی بالا حرکت کند و در آسمان‌ها پذیرفته شود و صاحب عرش به آن نمره دهد، حتماً باید با دو بال حرکت کند: اول اینکه خود فعل باید مثبت، الهی و خیرخواهانه باشد و دوم اینکه نیت پاک و زلالی در پشت آن نهفته باشد. 

حجت‌الاسلام میرکتولی با اشاره به حدیثی از پیامبر گرامی اسلام(ص) درباره عواقب عدم ذکر نام خدا گفت: پیامبر(ص) در روایتی فرمود: «از خداوند عزیز و جلیل نقل کرده است که فرمود: هر کار ارزشمندى که در آن بسم اللّه‏ ذکر نشود ناقص است؛ عَنِ اللّهِ جَلّ وَ عزَّ أنَّهُ قالَ: کُلُّ أمرٍ ذى بالٍ لَم یُذکَر فیهِ بِسمِ اللّهِ فَهُوَ أَبْتَرُ» ^{(بحارالأنوار، ج 73، ص 305)} ابتر از بتراست یعنی چیزی که کاذب است و انسان را به مقصود نمی‌رساند. به عنوان نمونه ممکن است ما تلاش فراوانی برای کسب مدرک درسی انجام دهیم، اما کارایی لازم را برای ما نداشته باشد و به مرور زمان به فراموشی و نابودی سپرده شود. بنابراین کارهای ما دارای دو بُعد دنیوی و مادی و بُعد ملکوتی و الهی است. به عنوان نمونه مساجدی که با نام خدا و با هدف الهی بنا شد، همواره ماندگار ماند، اما مساجدی که با نیات الهی نبود، دوام چندانی نداشت و یا بدنام ماند. 

انتهای‌پیام/