مشهد- تراز تجارت| "زعفران ایرانی" در بازار جهانی رنگ باخت
رئیس اتحادیه صادرکنندگان خراسان‌رضوی گفت: نام مرغوب زعفران خراسان‌رضوی و ایران باید جایی در بازار جهانی داشته باشد اما هنوز جایی پیدا نکرده‌ایم و به‌همین علت تلاش ما برای صادرات زعفران بسته‌بندی، بی‌فایده است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از مشهدمقدس، صادرات یکی از محورهای اساسی برای توسعه اقتصادی است و استان خراسان‌رضوی نیز در این زمینه ظرفیت‌های فراوانی دارد که داشتن واحدهای تولیدی با توان بالا و دسترسی به بازار افغانستان و آسیای میانه از جمله این بازارها است.
"تراز تجارت"، عنوان پرونده‌ای است که قرار است در آن به بررسی مهمترین معضلات صادرات در استان خراسان‌رضوی پرداخته شود؛ همچنین با توجه به اینکه در انتهای سال 96 قرار داریم، بررسی این موضوع که چه میزان از اهداف صادراتی استان خراسان‌رضوی در این سال محقق شده، هدف دیگری است که در مصاحبه‌هایی تفصیلی با فعالان اقتصادی استان به بررسی آن می‌پردازیم.
علاوه بر این، مشخص‌شدن نسبت صادرات استان خراسان‌رضوی به واردات آن و همچنین مهمترین موانعی که محصولات صادراتی خراسان رضوی با آن روبه‌رو هستند نیز نیازمند بررسی است.
گفت‌وگو با محمدحسین روشنک؛ رئیس اتحادیه صادرکنندگان خراسان‌رضوی نخستین بخش از پرونده ویژه تسنیم خراسان‌رضوی پیرامون صادرات این استان است که مشروح آن در ادامه می‌خوانید:
تسنیم: خراسان رضوی هم‌اکنون نسبت به برنامه صادراتی در نظر گرفته شده برای استان قدری عقب است. شما علت این امر را در چه می‌بینید؟
روشنک: نسبت به هدف اگر قصد بررسی داشته باشیم باید گفت که ما هدفمان را دست بالا گرفته بودیم و آرزو داشتیم که به هدف خودمان برسیم و در واقع هدف این بود که صادرات خود را به سرانه 500 دلار در یک سال به ازای هر نفر برسانیم.
پیش‌بینی کرده بودیم که معادل 500 دلار برای هر نفر صادرات داشته باشیم و در کارگروه توسعه صادرات و کمیته پایش همین مسئله مصوب شده بود؛ آن زمان تصور داشتیم که مسائل برجام بدون مشکل پیش رفته و زمینه‌های لازم برای کار صادرات فراهم می‌شود و باید گفت که انتظار ما برآورده نشده است.
اما آن چیزی که در مورد صادرات امسال می‌توان گفت این است که ما در برآورد امسال تصور داشتیم که وضعیت بدتری داشته باشیم و خوشبختانه از آن چیزی که از ابتدای سال پیش‌بینی می‌کردیم وضعیت بهتری داریم.
تسنیم: اگر از دیدگاه شما وضعیت بهبود پیدا کرده پس چرا آمار حکایت از این دارد که صادرات وزنی کاهش داشته است؟
روشنک: این کاهش وزنی به این علت بوده که بخش عمده‌ای از صادرات استان را در سال‌های گذشته سیمان تشکیل می‌داده که وزنش زیاد اما ارزش آن کم بوده اما از نظر ارزش دلاری، میزان صادرات 16 درصد افزایش داشته که این میزان افزایش ناشی از این است که کالاهای صادراتی با وزن کم اما ارزش بالا به کشورهای دیگر فرستاده شده‌اند.
در خراسان رضوی نه مشتقات نفتی و نه میعانات گازی داریم و به همین علت وقتی می‌گوییم صادرات کالا در خراسان رضوی افزایش داشته به این معنی است که کالاهای واقعی، صادرات بیشتری داشته‌اند.
تسنیم: یعنی شما فکر می‌کنید افزایش قیمت‌های جهانی در بالا رفتن ارزش صادرات خراسان رضوی دخیل نبوده است؟
روشنک: خیر؛ این تصور را ندارم زیرا ما آمار افزایش و کاهش صادرات را با دلار می‌سنجیم و از نظر دلاری قیمت کالا افزایشی نداشته و یا در برخی از اقلام تنها یک یا 2 درصد افزایش داشته که افزایش 16 درصدی نشان دهنده این است که کالاهای صادراتی با ارزش بیشتری در واحد وزن به کشورهای دیگر ارسال شده است.
تسنیم: ما همچنان شاهدیم که نخستین کالای صادراتی خراسان‌رضوی زعفران در بسته‌بندی‌های بالای 30 گرم و یا در واقع در قالب فله‌فروشی است شما آسیب این مسئله را در چه می‌بینید؟
روشنک: اینکه ما چرا نتوانسته‌ایم بسته‌بندی ریز دنیاپسند داشته باشیم و زعفران‌های ما توسط کشورهای ثالثی به مصرف‌کننده اصلی صادر کنیم این نیست که ما در صنعت بسته‌بندی دچار مشکل هستیم بلکه باید گفت واحدهای قوی نیز در این زمینه داریم اما ضعف ما در تجارت زعفران در حوزه برندسازی است.
سال‌ها است که مسئله برند را مطرح کرده‌ایم اما هنوز در موضوع برند صادراتی زعفران جای خود را در دنیا پیدا نکرده‌ایم و به همین علت زعفران ما به اسپانیا می‌رود و با ارزش افزوده بالایی در دنیا پخش می‌شود؛ در واقع باید گفت که ما چاره‌ای در این زمینه نداریم چراکه اگر ما بسته‌بندی هم انجام بدهیم در واقع یک هزینه اضافی انجام داده‌ایم و این بسته‌بندی‌ها در کشور دوم باز شده و مجدداً بسته‌بندی می‌شود.
نام مرغوب زعفران خراسان رضوی و ایران باید جایی در بازار جهانی داشته باشد اما هنوز جایی پیدا نکرده‌ایم و به همین علت تلاش ما برای صادرات زعفران بسته‌بندی، بی‌فایده است.
برخی اوقات تصمیم گرفته می‌شود که از صادرات زعفران فله پیشگیری و یا با بسته‌بندی‌های بزرگ جلوگیری شود که این مسئله اشتباه است چراکه در اصل نیاز است برند زعفران ایرانی برای دنیا مفهوم داشته باشد در غیر این صورت حتی صادرات با بسته‌بندی کوچک هم نمی‌تواند محصول را با نام شرکت‌های ایرانی به دست مصرف کننده اصلی برساند.
تسنیم: مسئله‌ای که در صادرات خراسان رضوی به آن همیشه اشاره می‌شود این است که بازارهای صادراتی استان اصلاً باثبات نیستند و باید متنوع‌سازی در کشورهای هدف صادرات خراسان رضوی صورت گیرد اما هم اکنون خلاف این وضعیت را شاهد هستیم؛ شما علت این مسئله را در چه می‌بینید و چگونه می‌توان این متنوع سازی را انجام داد؟
روشنک: در بحث صادرات باید این را در نظر داشت که همه استانهای کشور جزئی از ایران هستند؛ به این معنی که درست است که ما در مرزهای شرقی کشور واقع شده‌ایم اما علاوه بر تولیدات استان خراسان رضوی تولیدات سایر استانها را هم صادر می‌کنیم؛ همچنان که در مرزهای استانهای دیگر هم کالاهای خراسان رضوی صادر می‌شود؛ به عنوان مثال عمده تخم مرغ که قبل از این بحران اخیر به بازار عراق صادر می‌شد از خراسان رضوی ارسال شده و آمار آن در استانهای دارای مرز مشترک با این کشور به ثبت می‌رسید.
بخش زیادی از زعفران خراسان رضوی از گمرک تهران، بندرعباس و شهرهای دیگر صادر می‌شود و یا پسته تولید شده در استان خراسان رضوی غالباً از گمرکات استان کرمان صادر می‌شود و باید گفت که صادرات استانهای مختلف کشور در مرزهای مختلف مورد توزیع قرار می‌گیرند.
فضای آسیای میانه و افغانستان به‌گونه‌ای است که اگر از آنها مراقبت نشود تحت تأثیر قرار گرفته و صادرات به آنها دچار مشکل می‌شود؛ به عنوان مثال ما بازار تاجیکستان را به علت تأثیر سیاست بر حوزه اقتصاد از دست داده و صادراتمان به شدت کاهش یافت با اینکه این روند هم‌اکنون رو به رشد است اما به روز اول دیگر برنمی‌گردد چراکه کشورهای دیگر جای ما را در این کشور گرفته‌اند.
در ارتباط با سایر کشورهای آسیای میانه نیز همین وضعیت حکم می‌کند و باید گفت که نیاز مبرمی به مراقبت از آنها وجود دارد و در این زمینه وزارت امور خارجه باید ورود داشته باشد که صادرکنندگان بتوانند در بازارهای آن حضور داشته باشند و یا حتی واردکنندگان بتوانند کالاهای مورد نیاز کشور را وارد کنند.
تسنیم: در مورد افغانستان نیز همین شرایط ذکر شده حاکم است؟
روشنک: در مسئله افغانستان نیز همین مسئله صادق است این کشور یکی از بازارهای بسیار خوب و با ارزش است که نیاز به مراقبت دارد؛ نخستین مسئله در این حوزه این است که باید به شدت به کیفیت کالاهای خود اهمیت دهیم و این تصور وجود نداشته باشد که کشورهایی مانند افغانستان و یا سایر بازارهای هدف صادرات به کیفیت کالا اهمیتی نمی‌دهند باید در راستای برندسازی و مرغوبیت کالاها حساسیت و دقت داشته باشیم.
تسنیم: مهمترین بازارهای هدف صادرات در خراسان رضوی چه کشورهایی هستند؟
روشنک: مهمترین بازارهای صادراتی ویژه خراسان‌رضوی افغانستان و کشورهای آسیای میانه هستند که نیاز به توجه و مراقبت مستمر دارند. البته باید این را در نظر داشت که در تمام کشور ما حتی به‌غیر از استان خراسان رضوی نیاز است که بازارهای صادراتی حفظ شده و از آنها مراقبت شود.
به‌عنوان مثال یکی از مهمترین اهداف کالاهای صادراتی در کشور ما امارات متحده عربی بوده که آمارها نشان از این دارد در سال‌های گذشته روابط تجاری زیادی با این کشور داشته‌ایم که برخی از آنها به صورت صادرات مجدد بوده‌اند اما این میزان هم اکنون کاهش چشمگیری داشته است.
تسنیم: چالش‌های صادرکنندگان که از توسعه این رشته پیشگیری می‌کند چه مواردی هستند؟
روشنک: وضعیت صادرات ما با وجود شرایطی که اقتصاد ایران دارد نمی‌تواند از این بهتر شود کسانی که در حوزه صادرات فعالیت داشته‌اند بیش از تصور نتیجه مثبت داشته و فعالیت خوبی داشته‌اند.
چالش‌های بر سر راه صادرکنندگان به مدیریت استان خراسان‌رضوی ارتباطی ندارد؛ در واقع استان ما در بخش صادرات پیشرفت مناسبی داشته و علت آن هم اقدامات مناسب کارگروه توسعه صادرات استان بوده و بخش خصوصی و دولت در حوزه‌های مختلف هر اقدامی که باید انجام می‌شد را صورت داده‌اند.
باید در نظر گرفت که اثرات باقیمانده تحریم‌ها هنوز پابرجا هستند و علاوه بر این قیمت تمام شده کالاها در داخل ایران بسیار بالا است؛ همین که ما در کشورمان شاهد مقوله قاچاق هستیم به این معنی است که در کشور ما قیمت تمام شده کالا بالا بوده که دولت مجبور به گذاشتن تعرفه برای حمایت از تولید شده و در نتیجه صرفه قاچاق بالا رفته و افراد سودجو به آن مبادرت می‌ورزند.
همچنین ما هیچ سهمی از مشوقات صادراتی در نظر نگرفته‌ایم؛ در گذشته ما صندوقی با‌عنوان صندوق حمایت از صادرات داشته‌ایم؛ این صندوق هر آنچه که عوارض تعرفه برای واردات اخذ می‌شده را در اختیار داشته و دولت نیز از آن حمایت می‌کرد تا از محل منابع این صندوق به کالاهای صادراتی یارانه تعلق بگیرد؛ اگر این اقدام انجام شود تزار تجاری کشور بالا می‌رود؛ اما متأسفانه این اقدام انجام نمی‌شود و دولت تعرفه واردات را به خزانه خود واریز می‌کند و در واقع باید گفت با وجود تنگناهایی که در حوزه صادرات هم در کشور و هم در خراسان‌رضوی وجود داشته فعالان در این حوزه عملکرد مناسبی داشته‌اند.
گفت‌وگو از شهرزاد حسینی‌قهستانی
انتهای پیام/ ز
