اغتشاشات سیاست‌های منطقه‌ای ترامپ را تغییر می‌دهد
عضو مرکز تحقیقات استراتژیک ریاست‌جمهوری گفت: اغتشاشات سیاست‌های منطقه‌ای ترامپ را تغییر می‌دهد.
به گزارش گروه رسانه‌های خبرگزاری تسنیم، نشست فوری شورای امنیت سازمان ملل متحد برای بررسی ناآرامی‌های اخیر در ایران درحالی برگزار شد که مسئولان کشورمان تصور می‌کردند این جلسه به دلیل عدم‌حمایت برخی از اعضای این شورا برگزار نمی‌شود. با این حال چین و روسیه دو کشوری بوده‌اند که اعلام کرده‌اند برای تشکیل این نشست رای نداده‌اند. اگر این ادعا از سوی این دو کشور صحت داشته باشد برای برگزاری این نشست علاوه‌بر آمریکا، هشت عضو دیگر شورای امنیت امکان دادن رای برای تشکیل آن را داشته‌اند. با این حال این نشست برگزار شد و در نهایت دستاوردی برای آمریکایی‌ها نداشت چراکه اکثریت اعضای حاضر در این نشست، موضوع داخلی ایران را بی‌ارتباط با امنیت منطقه‌ای یا بین‌المللی دانستند و مخالفت خود را با آمریکا اعلام کردند. ظریف حتی از آن به‌عنوان «یک اشتباه دیگر در سیاست خارجی ترامپ» یاد کرد. این جلسه با وجود اصرار آمریکا تقریبا «هیچ» دستاوردی نداشت. برخی از کنشگران و تحلیلگران بر این باورند که آمریکا به دنبال آن بود تا با حمایت از اغتشاشات داخلی ایران و محکوم کردن ایران در شورای امنیت سازمان ملل بار دیگر فشارها را علیه ایران بیشتر کند. از سوی دیگر برخی آنها را زمینه‌ای برای خروج آمریکا از برجام در روز 12 ژانویه یا 22 دی‌ماه می‌دانند.
در همین راستا با دکتر دیاکو حسینی، پژوهشگر ارشد و عضو مرکز تحقیقات استراتژیک ریاست‌جمهوری به گفت‌وگو پرداختیم. او معتقد است آمریکا نقش مهمی در به خیابان کشیدن مردم در اغتشاشات اخیر دارد و این را راهکار جدید آمریکا برای مهار منطقه‌ای ایران معرفی می‌کند. این عضو مرکز تحقیقات استراتژیک ریاست‌جمهوری بر این باور است که آمریکا در برجام خواهد ماند ولی با تحریم‌های مختلف فشارها را بر ایران بیشتر می‌کند. او معتقد است کشورهای اروپایی این روزها منطقی‌تر عمل می‌کنند و راه‌شان را تا حدودی از آمریکا جدا کرده و حداقل به‌دنبال حفظ برجام هستند. در ادامه متن گفت‌وگوی «فرهیختگان» با دکتر دیاکو حسینی آمده است.
در جریان اغتشاشات اخیر در ایران آمریکا تلاش‌های زیادی برای برگزاری جلسه شورای امنیت سازمان‌ملل انجام داد که درنهایت موفق به برگزاری جلسه شد. جلسه‌ای که البته نتیجه مثبتی برای این کشور در پی نداشت و نتوانست علیه ایران مصوبه شورای امنیت بگیرد. به نظر شما این تلاش‌ها در این برهه زمانی تا چه حد با اغتشاشات در کشور ارتباط دارد؟
در ابتدای بحث باید تفکیکی را در موضوعات مطرح انجام دهیم که این امر کمک می‌کند تا ابعاد مساله روشن شود. اولا باید مابین وجود نارضایتی در بخشی از مردم با اراده برای تظاهرات و اعتراض فرق قائل شویم. به عبارت دیگر زمانی که مردم فقط ناراضی هستند با زمانی که برای اعتراض به خیابان می‌آیند، فرق است.
آمریکا نقش مهمی در به خیابان آمدن مردم داشت
مرحله اول یا وجه اول طبیعی است و در هر کشوری نسبت به مواردی نارضایتی وجود دارد، اما برای اینکه عده‌ای به خیابان می‌آیند باید ریشه‌های کاملا متفاوتی را در نظر گرفت. در اینجا واقعیت امر این است که کشورهای خارجی و به‌طور خاص ایالات متحده آمریکا نقش مهمی در ایجاد اراده به خیابان آمدن مردم و تبدیل به ناآرامی داشتند.
آمریکایی‌ها عامدانه علاقه‌مند به این اعتراضات هستند
جدا از اینکه مردم حق دارند نسبت به برخی موارد اعتراض داشته باشند، موضوع اینکه عده‌ای به خیابان‌ها می‌آیند و از قضا توسط سازمان‌های خارجی هم ساماندهی می‌شوند باید مورد بررسی جدی قرار گیرد؛ چراکه این امر به امنیت ملی ایران مربوط می‌شود و باید در منظر ویژه‌ای مورد مطالعه قرار گیرد. شواهد زیادی وجود دارد که آمریکایی‌ها عامدانه نسبت به این نوع اعتراضات علاقه‌مند هستند و به نظر من در آینده هم آن را پیگیری خواهند کرد.
آنچه از نظر آمریکا مهم است و رئیس‌جمهور این کشور بارها بیان کرده و در سند شورای امنیت 2017 این کشور هم آمده، این است که سیاست‌های منطقه‌ای ایران باید مهار شود چون خطری برای صلح و امنیت آمریکا و متحدان آن دیده می‌شود. در این راستا می‌بینیم همه ابزارها برای این مهار و این موازنه به‌کار گرفته می‌شود؛ همان‌طور که در سند مستند ذکر شده است چطور می‌توان ایران را مهار کرد. آنها از دیدگاه خود به‌دنبال مهار ایران هستند.
راهکارهای آمریکا برای مهار ایران در منطقه
در این میان یک راه سنتی برای آمریکا این است که موازنه‌های منطقه‌ای فعال شوند، یعنی اعتراضات منطقه‌ای علیه ایران شدت گرفته و از سوی دیگر بنیه نظامی کشورهای منطقه و متحد آمریکا در منطقه تقویت شود. ایالات متحده امروز به این نتیجه رسیده است که روش‌های انجام‌شده برای مهار ایران کافی نیست و به اضافه همه آنها باید سیاست‌های ایران در منطقه تغییر کند.
از سوی دیگر آنچه برای آنها جذابیت پیدا کرده، مهار ایران از داخل است. آنها به این نقطه رسیده‌اند که بخشی از سرمایه‌گذاری‌ها باید روی شکاف‌ها و اعتراضات مردمی در ایران صورت پذیرد. هدف لزوما تغییر رژیم نیست هرچند از نظر آمریکای ترامپ و بخشی از غرب تغییر رژیم ایران اتفاقی مطلوب است ولی آنها به این موضوع تاکید ندارند و صرفا مشغول نگه داشتن ایران با مسائل داخلی خود را به‌عنوان اهرمی برای موازنه و مهار سیاست‌های منطقه‌ای ایران در نظر می‌گیرند.
تمرکز آمریکا بر شکاف‌های داخلی ایران
این در حالی است که امروز دولت ترامپ نسبت به برجام ناامید و متوجه هزینه‌های یک‌جانبه این اقدام شده است، در همین زمینه برداشت من این است که آنها وارد مسیرهای دیگر می‌شوند که یکی از این راه‌ها استفاده از شکاف‌های داخلی است تا توجه ایران را به داخل متمرکز کند. بنابراین من فکر می‌کنم ارتباط مستقیمی بین اعتراضات مردم با سیاست‌های آمریکا برقرار بوده و ما نباید فکر کنیم این اقدامات مقطعی و کوتاه‌مدت است.
راه‌های دیگری که مطرح کردید، چیست؟ توضیحات بیشتری را بیان می‌کنید؟
آمریکا به دنبال متقاعدکردن جامعه جهانی برای تحریم‌های جدید است
مساله مهم دیگر که آمریکا به‌دنبال استفاده از آن خواهد بود بحث تحریم‌های حقوق بشری است. آمریکا و دولتمردان این کشور امروز به‌دنبال این هستند که جامعه بین‌المللی را متقاعد کنند تحریم‌های جدید علیه ایران وضع شود. منظور از جامعه بین‌المللی کشورهایی هستند که مایل به نابودی برجام نیستند.
این امر می‌تواند سرآغازی برای تحریم‌های مختلف باشد که هدف آمریکا و دولت ترامپ در مهار ایران محقق شود. آمریکا برای تغییر محیط بازی استراتژیک خود با ایران تلاش‌های بسیاری را انجام می‌دهد.
بی‌نظمی در ایران امور کشورداری در عربستان را به خطر می‌اندازد
در جلسه غیرعلنی روز گذشته مجلس گزارشی از سوی وزرای اطلاعات و کشور درخصوص اغتشاشات اخیر کشور ارائه شد. طبق سخنان سخنگوی هیات‌رئیسه مجلس طبق گزارش ارائه‌شده، یک‌سری از سرویس‌های جاسوسی آمریکا و کشورهای منطقه در این اغتشاشات دخیل بودند. به نظر شما در این جریان کشورهای عربی منطقه چه نقشی داشتند و از آن چه سودی می‌بردند؟
برخی کشورهای عربی و اسرائیل همان سیاست‌های آمریکا را در منطقه دنبال می‌کنند و می‌خواهند ایران درگیر مسائل داخلی خود باشد. عربستان امروز با کمی درایت متوجه این موضوع خواهد شد که ناآرامی گسترده در ایران می‌تواند به بی‌نظمی گسترده‌تر در منطقه و امور داخلی آنها منجر شود و کنترل امور را از دست آنها در کشور خود خارج خواهد کرد.
این کشورها در برآوردهای منطقه‌ای به این نتیجه خواهند رسید که در آینده به ضرر آنها تمام خواهد شد. این اشتباه است که گمان کنند این ناآرامی‌ها در ایران که پتانسیل گسترده‌تر شدن را ندارد، می‌تواند ایران را فلج کند. اگر به این قطعیت رسیده‌اند قطعا اشتباه کرده‌اند و باید در این نوع تفکر تجدیدنظر کنند. ضمن اینکه راه‌حل مشکلات منطقه‌ای از طریق ارتباط مستقیم ایران و این کشورها در فرآیند مذاکراتی است نه از طریق ناآرام کردن کشور و اغتشاشات هویتی در منطقه.
بنابراین باید این را درنظر داشت که تمایز جدی مابین حقانیت ایرانیان و اعتراض نسبت به برخی امور کشور با اینکه عده‌ای دنبال موج‌سواری از ناآرامی هستند، وجود دارد.
نباید به بهانه اینکه عده‌ای دنبال ناآرامی هستند حق طبیعی مردم را از بین ببریم فارغ از اینکه اعتراض آنها متوجه کدام سازمان و نهاد است. همین اقدام سبب می‌شود با اعتراضات بیشتر زمینه بهتری برای مداخلات خارجی و تاثیرگذاری آنها فراهم شود. لذا اولویت اول جذب و راضی کردن معترضانی است که در این تظاهرات شرکت کردند و در چارچوب نظام جمهوری اسلامی انتظارات بحقی داشتند.
در ادامه بحث باید توجه کنیم جلوی مداخلات گرفته شود و تنها راه منطقی در مسائل منطقه‌ای مذاکره است و حساب کشورهای منطقه که همسایه ما هستند و دغدغه‌های مشترک داریم را با آمریکا و اسرائیل جدا کنیم.
تصور می‌کنم می‌توانیم با کشورهای منطقه به توافق برسیم هرچند دشوار و زمان‌بر است. چنین توافقی در دولت فعلی آمریکا ممکن نیست و مابین این دو نوع کشورها باید تفاوت قائل شویم.
اروپایی‌ها مصمم به حفظ برجام هستند
به نظر شما چه شد کشورهایی همانند فرانسه، انگلیس و هلند در شورای امنیت با نظر آمریکا در محکوم کردن ایران مخالفت کردند؟
این مساله چند وجه مختلف دارد. اروپایی‌ها این ذکاوت را دارند که هدف دولت آمریکا این است که برجام را ناکام بگذارد. نهایتا ادامه این سیاست‌ها از منظر کشورهایی که دنبال صلح و ثبات در منطقه هستند چیزی جز نقض برجام و جنگ کامل آمریکا و ایران و کشورهای دیگر منطقه نیست. این امر مدنظر اروپایی‌ها نیست. اروپایی‌ها مصمم هستند با هر ترفندی برجام را حفظ کنند و هر چیزی که برجام را به نابودی بکشاند، نادرست می‌دانند.
آمریکایی‌ها به‌دنبال بسیج کردن کشورهای اروپایی علیه ایران هستند
نکته دوم اینکه آمریکا از طریق این ناآرامی‌ها به‌دنبال آن هستند که دیپلماسی ایران را تضعیف کند و به بهانه حقوق بشر فشار سیاسی به اروپا بیاورد تا آنها را علیه ایران بسیج کند.
آنها از پیامدهای این مساله هم هراس دارند. بنابراین یک‌جانبه بودن این ترفندها برای اروپا عامل نگرانی است.
آنها برای حفظ برجام و همچنین پیامدهای این اقدامات ترجیح می‌دهند محافظه‌کارانه‌تر با مسائل برخورد کنند. ضمن اینکه کشورهای اروپایی بیشتر از آمریکا با مسائل داخلی ایران و ظرفیت‌های موجود در آن آگاهی دارند و در دام ترفندهای آمریکا و نماینده آن در سازمان‌ملل نخواهند افتاد.
امروز خط تمایز روشنی بین آمریکا و اروپا است
در نتیجه خط تمایز روشن بین آمریکای ترامپ و اروپاست که نشان می‌دهد آمریکای ترامپ در همراه کردن اروپا علیه ایران شکست خورده است و در آینده مشکلات بیشتری خواهد داشت.
تظاهرات‌های اخیر برجام را تضمین کرد
پیش‌بینی شما از ادامه کار چیست؟ با توجه به اینکه ترامپ در 12 ژانویه باید پایبندی ایران به برجام را تایید کند. آیا احتمال تایید آن و همچنین تمدید لغو تحریم‌های ایران را می‌دهید؟
تصور می‌کنم تظاهرات تا اندازه زیادی برجام را تضمین کرد. استدلال من این است که ناآرامی‌های اخیر، آمریکا را به این نتیجه رساند که می‌تواند از طرق دیگر برای مهار ایران تلاش کند و سرمایه‌گذاری برای ناآرامی در ایران برای مهار ایران و سیاست‌های منطقه‌ای آن موثر باشد. انتقاد اصلی دولت ترامپ این است که برجام توافقی ناقص است و با اضافه کردن سیاست‌های موشکی و بحث حقوق بشری ایران کامل شود.
اگر راه دیگر برای مهار ایران پیدا شود لزومی ندارد آمریکا از برجام خارج شود و می‌تواند روی آن راه سرمایه‌گذاری کند. من فکر می‌کنم در آمریکا تا اندازه‌ای این تلقی به وجود آمده که راه جدیدی ایجاد شده است.
آمریکا در شرایط فعلی در برجام خواهد ماند
نکته دوم؛ اگر آمریکا از برجام خارج شود و تحریم‌ها را مجددا اعمال کند این تصور ایجاد می‌شود اوضاع بد اقتصادی ایران به گردن آمریکا و تحریم‌ها خواهد افتاد در حالی که اگر آمریکا در برجام بماند و اوضاع اقتصادی ایران نامطلوب باشد نگاه ناراضیان در ایران به سمت دولت و حکومت خواهد رفت. بنابراین از نظر آمریکا عاقلانه است در برجام بماند و به تعهدات خود پایبند باشد در حالی که بداند ایران از موارد اقتصادی برجام بهره‌مند نخواهد شد.
این بهترین راهی است که آمریکا می‌تواند وانمود کند مشکلات اقتصادی ایران تقصیر حکومت است و از طریق آن به نارضایتی‌ها دامن بزند. من فکر می‌کنم این استراتژی بسیار خطرناکی برای ایران است. برداشت من این است که این تلقی در آمریکا در حال قوت گرفتن است.
ایران از پایبندی به برجام سود اقتصادی نخواهد برد
به نظر شما 12 ژانویه چه اتفاقی رخ خواهد داد؟
فکر می‌کنم آمریکا در برجام می‌ماند و لغو تحریم‌ها را به شکل سابق تمدید می‌کند و ممکن است خود ترامپ شخصا این کار را انجام ندهد و با اصلاح قانون از سوی کنگره آمریکا دیگر رئیـس‌جمهور مکلف نباشد هرچندوقت یک‌بار پایبندی ایران به برجام را تایید کند.
آمریکا به سمت تحریم‌های حقوق بشری حرکت می‌کند
12 ژانویه به اعتقاد من روز ادامه ماندن آمریکا در برجام است و اینکه ایران از پایبندی به برجام سود اقتصادی خاصی نخواهد برد. آمریکا احتمالا بر تحریم‌های هوشمند که تحریم‌های حقوق بشر را شامل می‌شود، تمرکز می‌کند و درنهایت افعالی را تبیین خواهد کرد که لزوما برجام را نقض نمی‌کند ولی این استنباط را ایجاد می‌کند که آمریکا پشتیبان معترضان در ایران است.
ایران باید سختگیرانه با برجام برخورد کند
این اتفاقی است که رخ می‌دهد و اولین مرحله‌ای است که در برجام مشاهده خواهیم کرد. این نکته هم مهم است که ایران چه باید بکند؟ اگر استنباط و برداشت من تا اینجا درست باشد ایران باید سختگیرانه با برجام برخورد کند و کوچک‌ترین نقض و عدم پایبندی به برجام را اعلام کند و به کمیسیون مشترک ارائه دهد. اعتراضات و حمایت صریح آمریکا نقض آشکار برجام است. این موارد باید با جدیت از طرف ایرانی پیگیری شود. این نیت آمریکا اگر درست باشد باید با کشورهای 1+5 به اشتراک گذاشته شود و در رسانه‌ها و دیپلماسی سیاسی ما این نحوه برخورد آمریکا آشکار شود تا اطلاعات لازم در اختیار کشورهای مختلف قرار گیرد.
انتهای پیام/
