چالش‌های صادرات گیاهان دارویی از استان فارس
در دامنه‌ها و عرصه‌های منابع طبیعی استان فارس ثروتی پنهان شده که کشف آن چالش‌هایی به همراه دارد.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از شیراز، محصولات جنگلی، مرتعی و گیاهان دارویی علاوه بر نقش ویژه‌ای که در اقتصاد داخلی دارند، می‌توانند تاثیر به سزایی در صادرات غیرنفتی داشته باشند. امروزه رویکرد روز افزون استفاده از گیاهان دارویی و فرآورده‌های حاصل از آن، نقش این گیاهان را در چرخه اقتصادی جهان پر رنگ‌تر کرده است.
براساس پیش‌بینی بانک جهانی در سال 2050 گردش ملی و تجارت جهانی متمرکز و مبتنی بر گیاهان و داروهای گیاهی به 5000 میلیارد دلار می‌رسد البته تناقضاتی در این آمار وجود دارد اما فارغ از این تناقض آنچه مسلم است در سال‌های اخیر ارزش بازارهای جهانی گیاهان دارویی و فرآورده‌های آنها با رشد قابل توجهی همراه است.
ظرفیت بسیار اما سهم صادراتی کم
براساس نظر گیاه‌شناسان تعداد گونه‌های گیاهی در ایران حدود 8 هزار گونه است که از نظر تنوع گونه‌ای حداقل 2 برابر قاره اروپاست.. بیش از 2300 گونه از این گیاهان دارای خواص دارویی، عطری، ادویه‌ای و آرایشی است، اما به لحاظ صادرات سهم ایران نسبت به کل تجارت جهانی گیاهان دارویی بسیار اندک و بخش عمده آن نیز مربوط به صادرات زعفران است.
محمدحسن طلعتی، رئیس دفتر مطالعات کشاورزی و آب اتاق بازرگانی شیراز از ظرفیت بی‌نظیر استان فارس در زمینه گیاهان دارویی سخن می‌گوید. به گفته وی استان فارس بیش از 150 گونه گیاهان دارویی شناخته شده را در خود جای داده و کشت بیش از 300 گونه انحصاری در این استان امکان‌پذیر است.
طلعتی معتقد است که کشور ایران و به ویژه استان فارس با این ظرفیت می‌توانند سهم قابل توجهی در بازارهای جهانی داشته باشند و کم کم جای خود را در عرصه صادرات گیاهان دارویی باز کنند.
300 هزار هکتار مستعد تولید گیاه دارویی
مهرزاد بوستانی، مدیر کل منابع طبیعی استان فارس در گفت‌وگو با تسنیم به ارائه آماری از صادرات گیاهان دارویی استان فارس در 8 ماه امسال پرداخت. به گفته وی در 8 ماه امسال 264 تن انواع گیاهان دارویی برای صادرات از منابع طبیعی استان فارس مجوز دریافت کردند که ارزش دلاری این مقدار 7 میلیون دلار معادل 27 میلیارد تومان است.
آنغوزه تلخ و شیرین، دنبلان کوهی، کنگر، گل ختمی، مستکی، آویشن، میوه بنه و گلرنگ عمده محصولات صادر شده هستند که بوستانی به آنها اشاره می‌کند. به گفته وی میزان تولید انواع محصولات گیاهان دارویی در استان فارس سالانه 200 تن است.
«در استان فارس بالغ بر 300 هزار هکتار از عرصه‌های منابع طبیعی مستعد تولید گیاهان دارویی شناسایی شده است که در اختیار دامداران و بهره‌برداران قرار می‌گیرد» این را مدیرکل منابع طبیعی استان فارس می‌گوید و معتقد است که صادرات امسال نسبت به کل سال گذشته که 280 تن بوده، افزایش داشته است.
با این حال طلعتی معتقد است که برای صادرات موفق باید 3 عنصر انتخاب محصول مناسب، کشور مناسب و انتخاب بسته‌بندی مناسب مدنظر قرار گیرد. به گفته وی کشورهای مختلف استانداردها و بسته‌بندی‌های مختلفی را می‌پسندند بنابراین ارزیابی و بررسی بازار در این کشورها می‌تواند صادرات گیاهان دارویی را افزایش دهد.
طلعتی به نکته‌ای در صادرات گیاهان دارویی اشاره می‌کند و آن این است که قسمت اعظم این گیاهان به صورت فله‌ای صادر می‌شود و در کشور مقصد با بسته‌بندی متفاوت وارد بازار می‌شود. این موضوع بخش زیاد ارزش افزوده را متوجه کشور مقصد می‌کند در صورتی که توجه به این امر می‌تواند ارزش افزوده را نصیب داخل کشور کند.
صادرات هدفمند و متمرکز
صادق پیش‌بین، از فعالان عرصه صادرات گیاهان دارویی در گفت‌وگو با تسنیم به چالش‌های پیش روی صادرات این محصول اشاره می‌کند و معتقد است که نخستین مسئله در صادرات هر کالایی توجه به سه عامل است؛ اینکه قرار است چه چیزی با چه کیفیتی و چه قیمتی صادر شود.
به گفته وی در ایران هدفمندی صادرات از ابتدا در نظر گرفته نمی‌شود بلکه همیشه مازاد بر مصرف صادر می‌شود در صورتی که اگر بناست گیاهی صادر شود باید از ابتدای کشت با هدف صادرات باشد.
سالم بودن و آنالیز کیفی به ویژه در صادرات به اروپا نکته دیگری است که این فعال اقتصادی برای صادرات گیاهان دارویی ذکر می‌کند و معتقد است رعایت استانداردها در استفاده از کود و سم در این امر بسیار مهم است که باید با آموزش این موضوع را به تولیدکنندگان یادآور شد.
حمل‌ونقل چالش دیگری صادرات گیاهان دارویی است که پیش‌بین به آن اشاره می‌کند چراکه گیاهان دارویی سبک‌بار با حجم زیاد هستند که هزینه را زیاد می‌کند. اصلاح این فرایند می‌تواند صادرات گیاهان دارویی را مقرون به صرفه کند.
وی معتقد است که تولیدکننده باید بر تولید تمرکز کند و صادرکننده بر صادرات اما اینکه تولیدکننده به دنبال بازار فروش باشد یا صادرکننده به دنبال تولیدکننده، سبب شده مشکلاتی به وجود آید در صورتی که وجود شرکت‌های واسطه‌ای می‌تواند این مشکل را برطرف کند اما در حال حاضر شرکت‌های واسطه‌ای در این زمینه فعالیت کمی دارند.
نکته دیگری که این فعال گیاهان دارویی به آن اشاره می‌کند، این است که در حال حاضر عمده صادرات از گیاهانی است که در عرصه‌های منابع طبیعی رشد می‌کنند در صورتی که باید تولیدات زراعی نیز در این زمینه بیشتر شود.
گیاهان دارویی به عنوان یکی از ظرفیت‌های خدادادی استان فارس است که استفاده از این ظرفیت و فراهم کردن بسترها و رفع این چالش‌های آن می‌تواند ارزشی بیش از آنچه ذکر شد، نصیب استان، تولیدکنندگان و صادرکنندگان آن کند.
گزارش از حلیمه زارع
انتهای پیام/
