چگونگی تشخیص سن اسکلت‌ها

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری تسنیم، در نشست تخصصی همایش ملی کاربرد روش های آماری در پژوهش های باستان شناسی ایران به تحلیل آماری بقایای انسانی به دست آمده از کاوش فصل نخست گورستان تل چگاسفلی، تحلیل بقا با روش‌های جدول عمر و کاپلان مایر براساس بقایای اسکلت‌های مکشوفه در گورستان شهر سوخته، کاربرد روش‌های احتمالی در مدل بندی سکانس‌های ژنوم میتو کندری بقایای اسکلتی اختصاص یافت که در بخش سوم این همایش حامد وحدتی نسب، عبدالکریم شادمهر، جلال فرزامی گزارش‌های خود را ارایه دادند.

تحلیل آماری بقایای انسانی

در این رابطه حامد وحدتی نسب -باستان شناس در تحلیل آماری بقایای انسانی به دست آمده از کاوش فصل نخست خود در گورستان چگاسفلی گفت: کاوش در گورستان تل چگا سفلی و دیگر محوطه‌های پیرامونی آن، در نخستین روزهای خود قرار دارد و به همین دلیل بسط دادن اطلاعات گورهای کاوش شده به کل محوطه در شرایط فعلی شاید کمی ناپخته به نظر برسد.

وی با اشاره به اینکه همه پرداز شهای آماری این پژوهش فقط می تواند در مورد افرادی که در طی کاوش سال 1394 یافت شده اند، مصداق داشته باشد  گفت: با قبول این پیش فرض می توان تنها در حالت کنونی و تا پیش از ادامه یافتن کاوش در دیگر بخش های محوطه با احتیاط در مورد ساکنین محوطه تل چگاسفلی اینگونه ادعا کرد که در هزاره پنجم پیش از میلاد، جامعه ای فاقد جداسازی جنسیتی و سنی بوده و افراد به یک اندازه به امکانات محیطی و رفاهی دسترسی داشته اند.

این باستان شناس در ادامه افزود: شاید یکی از مهمترین نتایج مطالعه حاضر درباره این محوطه، چرایی فوت تعداد قابل ملاحظه ای از زنان جوان و کودکان است که خود نیازمند پژوهش‌های تکمیلی در آینده و به ویژه مطالعات آسیب شناسی استخوانی است.

مقایسه سن هنگام مرگ براساس بقایای اسکلت

در ادامه عبدالکریم شادمهر - عضو هیات علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری به ارائه مقاله ای با عنوان "تحلیل بقا با روش‌های جدول عمر و کاپلان مایر در مقایسه سن به هنگام مرگ در مردان و زنان براساس بقایای اسکلت‌های مکشوفه در گورستان شهر سوخته" پرداخت.

دبیر کمیته علمی همایش گفت: روش کاپلان مایر با استفاده از آزمون لگاریتم – رتبه نشان می‌دهد که از لحاظ آماری اختلاف معنا داری بین توزیع سن به هنگام مرگ در زنان با مردان وجود ندارد.

وی در ادامه افزود: این در حالی است که در روش جدول عمر با استفاده از آزمون ویلکاکسون اختلاف معناداری از نظر آماری بین توزیع سن در هنگام مرگ زنان و مردان نشان داده است.

شادمهر اظهار داشت: با توجه به اینکه نتایج روش جدول عمر با نتایج منتشر شده در گزارش شهر سوخته 3 مطابقت دارد می‌توان گفت که تفاوت در نتایج دو روش آماری جدول عمر و کاپلان مایر ممکن است به دلایل وزن دهی متفاوت در دو روش لگاریتم –رتبه ای و ویلکاکسون باشد.

وی در ادامه پیشنهاد کرد: این گونه مطالعات در سایر محوطه‌های باستانی که دارای بقایای استخوانی کشف شده در گورستان هستند نیز انجام شود.

کاربرد روشهای احتمالی در مدل بندی سکانس‌های ژنوم میتوکندری

همچنین جلال فرزامی، درباره "کاربرد روش‌های احتمالی در مدل بندی سکانس‌های ژنوم میتوکندری بقایای اسکلتی" ارائه کرد.

وی یکی از توالی‌های مورد نظر در باستان‌شناسی را توالی ژنوم میتوکندری اعلام کرد و گفت: میتوکندری به طور انحصاری از مادر به ارث می‌رسد و این حقیقت محققان را قادر به ردیابی سلسله نسل مادری در طی زمان می‌کند. 

فرزامی با اشاره به اینکه ژنوم کامل میتوکندری از حدود 16هزار جفت نوکلئوتید تشکیل شده، گفت: با استفاده از روش‌های مدل بندی احتمالی می‌توان شاخص‌ها و متغیرهای آماری مناسبی از توالی ژنوم به دست آورد و آنها را با متغیرهای مربوط به شرایط اقلیمی و شرایط زندگی افراد تطبیق داده و روند تغییرات در توالی ژنوم و ایجاد هاپلوتایپ‌های مختلف را به شکلی بسیار دقیق‌تر بررسی کرد.

وی عنوان کرد: در حال حاضر با توجه به کمی داده‌های مربوط به توالی ژنوم بقایای انسانی کشف شده در محوطه‌های باستانی و هزینه‌بر بودن آزمایش‌های مربوطه، بررسی‌های احتمالی مربوط به توالی‌های بقایای انسانی در ایران مشکل و دارای خطای بسیار خواهد بود.

به گفته فرزامی، برای به دست آوردن بیشترین اطلاعات از داده‌های توالی ژنوم نیاز به داشتن داده‌های ژنتیکی بقایای انسانی دوره‌های مختلف باستان‌شناختی در مکان‌های مختلف و به‌کار بردن روش‌های کاهش خطا در داده‌ها، تخمین بخش‌های از میان رفته و یا غیر قابل دستیابی، مقایسه احتمالی داده‌ها و مدل‌سازی احتمالی داده‌ها وجود دارد.

وی با بیان اینکه باید در همه این زمینه‌ها و برای ساختن پازل ژنتیکی انسان در همه اعصار پیشرفت‌هایی حاصل شود، گفت: با توجه به منابع غنی باستانی در کشور و وجود پژوهشگران متخصص در حوزه‌های باستانشناسی، انسان‌شناسی و آمار، احتمال این پیشرفت قابل پیش‌بینی است.

انتهای پیام/