انجام عبادات ظاهری بدون توجه به فلسفه احکام آن بهره‌ مطلوبی ندارد

به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، حجت‌الاسلام جواد محدثی، کارشناس برنامه «منشور امیر» شبکه رادیو معارف در مورد حکمت 145 نهج‌البلاغه؛ «کَمْ مِنْ صَائِم لَیْسَ لَهُ مِنْ صِیَامِهِ إِلاَّ الْجُوعُ وَالظَّمَأُ، وَکَمْ مِنْ قَائِم لَیْسَ لَهُ مِنْ قِیَامِهِ إِلاَّ السَّهَرُ وَالْعَنَاءُ، حَبَّذَا نَوْمُ الاَْکْیَاسِ وَإِفْطَارُهُمْ؛ چه‌بسیار روزه‌دارانى که از روزه خود جز گرسنگى و تشنگى بهره‌اى نمى‌برند و چه‌بسیار شب‌زنده‌دارانى که از قیام شبانه خود جز بى‌خوابى و خستگى ثمره‌اى نمى‌گیرند. آفرین بر خواب هوشمندان و افطارشان» گفت: با توجه به این حکمت نهج‌البلاغه می‌توان در مورد اثرگذاری عباداتی همچون نماز و روزه صحبت کرد.

وی در پاسخ به سؤالی درباره این که؛ "چرا باید نماز بخوانیم و روزه بگیریم و خداوند چه‌احتیاجی به عبادات بندگان دارد؟" گفت: خداوند احتیاجی به عبادات بندگان ندارد و این بندگان هستند که محتاج عبادت خداوند هستند؛ چرا که پرستش خداوند برای دنیا و آخرت انسان مفید است.

حجت الاسلام محدثی در مورد این سؤال که؛ "فلسفه احکام چیست و چرا خداوند در وادی دینداری، احکام و موارد حلال و حرام را وضع کرد؟"، گفت: اولین مطلب در پاسخ به این سؤال این است که اگر خداوند متعال را حکیم می‌دانیم که بر اساس نیاز و مصلحت بندگان احکام را وضع می‌کند، جای این سؤال وجود ندارد؛ چراکه آنچه حرام و حلال شده است بر اساس حکمتی بوده است که آن موضوع داشته است و بر آن اساس حکمش اعلام شده است، مانند نسخه پزشک که وقتی شخص به درایت و ایمان او اعتماد داشت نسخه‌اش را بی‌چون‌وچرا انجام می‌دهد.

وی با اشاره به اینکه هر یک از احکام الهی واجبات، مستحبّات، محرّمات و مکروهات، آثار و دلایلی دارد، گفت: ممکن است برخی از آنها را بدانیم و برخی از آنها را ندانیم. در برخی از روایات نیز به برخی از آنها اشاره شده است؛ کتاب علل الشرایع شیخ صدوق به برخی از دلایل تشریع برخی احکام اشاره کرده است. برخی از احکام را نیز قرآن کریم به بیان علتهایش اشاره کرده است؛ مثلاً قرآن کریم درباره علت وجوب روزه می‌فرماید: «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنوا کُتِبَ عَلَیکُمُ الصِّیامُ کَما کُتِبَ عَلَى الَّذینَ مِن قَبلِکُم لَعَلَّکُم تَتَّقونَ؛ ای افرادی که ایمان آورده‌اید! روزه بر شما نوشته شده است، همان‌گونه که بر کسانی که قبل از شما بودند نوشته شد؛ تا پرهیزکار شوید. (آیه 183 سوره بقره) و در مورد نماز می‌فرماید: «أَقِمِ الصَّلاةَ لِذِکْرِی؛ نماز را برای به‌یاد من بودن به‌جا آور».

حجت الاسلام محدثی با تصریح به اینکه آنچه اهمیت دارد این است که بندگان، به نتایجی که این احکام دارد برسند، گفت: آنچه ما را به نتایجی که این احکام دارند می‌رساند انجام درست و کامل احکام است.

وی با یادآوری اینکه روزه برای رسیدن به تقوای الهی است، گفت: نتیجه آن در زندگی نیز روشن خواهد شد. تقرب به خدا، کنترل نفس امّاره، غلبه بر هوای نفس، درک درد و نیاز محرومان و گرسنگان از آثاری است که اگر شخص به‌معنای واقعی روزه‌دار باشد در وی تحقق پیدا می‌کند.

حجت‌الاسلام محدثی با شاره به اینکه نماز نیز دارای آثاری است که اگر به‌درستی خوانده شود باید آن اثرات محقق شود، گفت: از اثرات نماز سپاس‌گزاری نعمتهای الهی، یاد خدا و توجه به او، زدودن کبر، پالایش روح و در نتیجه قرب الهی است که این اثرات در نمازهای واجب و مستحب نهفته است.

وی با تأکید به اینکه روزه صحیح صِرف لب فروبستن از طعام نیست، گفت: در روایات نیز به اینکه روزه منحصر به بدن نیست اشاره شده است؛ روایتی از حضرت امیرالمؤمنین «علیه السلام» است که می‌فرماید: «صَوْمُ الْقَلْبِ خَیْرٌ مِنْ صِیَامِ اللِّسَانِ وَ صِیَامُ اللِّسَانِ خَیْرٌ مِنْ صِیَامِ الْبَطْن‏؛ روزه قلب بهتر از روزه زبان است و روزه زبان بهتر از روزه شکم است. تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص176، ح3363».

حجت الاسلام محدثی با اشاره به اینکه بهره‌برداری از احکام الهی با شناخت فلسفه انجام دادن احکام و تلاش در جهت رسیدن به آن محقق می‌شود، گفت: انجام عبادت ظاهری و بدون توجه و تلاش برای رسیدن به فلسفه احکام بهرۀ آن‌چنانی ندارد.

انتهای پیام/+