ناکامی وزیر بهداشت؛ روایتی از تلاش برای ساخت بیمارستان در مشهد و حاشیه شهر آن
دکتر حسن قاضی زاده هاشمی تغییر کاربری بیمارستان قائم(عج) و ساخت سه بیمارستان جدید از محل درآمد این تغییر کاربری را مهم‌ترین و تنها راه‌حل خودش به عنوان مقام وزارت بهداشت برای شهر مشهد و حاشیه آن می‌داند.
به گزارش گروه رسانه های خبرگزاری تسنیم ، دکتر حسن قاضی زاده هاشمی تغییر کاربری بیمارستان قائم(عج) و ساخت سه بیمارستان جدید از محل درآمد این تغییر کاربری را مهم‌ترین و تنها راه‌حل خودش به عنوان مقام وزارت بهداشت برای شهر مشهد و حاشیه آن می‌داند. با این حال در این موضوع ناکام مانده است، قاضی‌زاده از این جهت به صراحت می‌گوید که از مشکلات صحبت می‌کنیم اما قادر نیستیم راه حلی ارائه بدهیم و دولت هم پولی برای ساخت بیمارستان ندارد و باید مسئولین شهر فکری برای آن بکنند.گفت‌وگوی ما به ماجرای بیمه‌های سلامت، رویکرد جهادی در وزارت بهداشت و متقاعد کردن خیرین و واقفین به سرمایه‌گذاری در حوزه سلامت هم می‌کشد که قاضی زاده هاشمی صراحتا از ضعف‌ها و ناتوانی‌ها می‌گوید. در ادامه گفت‌وگوی وزیر بهداشت با ویژه نامه رصد را بخوانید.
حاشیه شهرها از نظر سلامت چه وضعیتی دارند و در گذشته چگونه بوده‌اند؟ اقدامات شما چه تغییری در وضعیت فعلی به وجود آورده است؟
سیاست‌گذاران و متولی شهرها تصورشان این بوده که وجود رنج و زحمت برای مردم این مناطق مانع گسترش حاشیه‌نشینی می‌شود و خود این رویکرد ظلم مضاعفی به مردم طی این سال‌ها وارد کرده است، یعنی همان اقداماتی هم که مسئولین می‌توانستند انجام بدهند، انجام نشده‌است، اماحوزه سلامت انسانی‌تر برخورد کرده است به خاطر این‌که حداقل در جهت ایمن‌سازی مردم اعم از ایرانی و غیرایرانی امکانات را در اختیار ساکنین قرار داده است، حداقل واکسیناسیون برای این افراد انجام می‌شده‌است، ولی به‌طورکلی بله همین‌طور بوده است، البته حوزه سلامت اگر اعتبارات لازم را می‌داشت، متفاوت عمل می‌کرد، چون معتقد است بخشی از بیماری‌ها به‌ویژه بیماری‌های واگیردار از حاشیه شهر به داخل شهر منتقل می‌شود، لذا برای این‌که بتواند شهرنشینان را از بیماری‌های حاشیه شهر مصون بدارد، علاقه داشت که در حاشیه‌شهرها هم شبکه سلامت خود را گسترش بدهد.
اقدامات وزارت بهداشت عمدتاً مربوط به مراقبت‌های فردی است، حاشیه شهر در حوزه درمانی و بهداشت محیطی چه وضعیتی دارد و شما چه اقدامی برای حل آن کرده‌اید؟
بهداشت جزء برنامه‌هایمان بوده اما درمان نه، چون واقعیت این است که در حوزه درمان تفاوتی بین حاشیه شهر و مرکز نیست، یعنی در بعضی از شهرها ازجمله مشهد، مشکل حاشیه‌شهر و خود شهر مشابه است، داخل شهر آن‌قدر تخت بیمارستانی کم داریم که بی‌شباهت با حاشیه شهر نیست، در مشهد در طول 36 سال گذشته 300 تخت بیمارستانی هم اضافه نشده است، نه بخش خصوصی توانسته موفق باشد و نه بخش دولتی گسترش پیداکرده است. از زمانی که یادم می‌آید تنها بیمارستان امام‌رضا(ع) و بیمارستان قائم(عج) در مشهد وجود داشته است، البته بیمارستان‌های غیر مهم یا بیمارستان‌هایی که تغییر کاربری یافته هم داریم اما تخت جدیدی اضافه نشده است، در حاشیه شهر مشهد که امروز جزء شهر محسوب می‌شوند، هیچ بیمارستانی احداث نشده است، بنابراین کل نظام درمانمان دچار اشکال است. در شهرهایی مثل تهران که نزدیک به 40 شهر در حاشیه‌اش ایجادشده است و اکثراً هم کارگری هستند، شروع به ساخت بیمارستان کردهایم و امیدواریم در دو سال آینده به بهره‌برداری برسد اما در مورد شهر مشهد برای خود شهر تا امروز نتوانسته‌ایم به نتیجه برسیم، یک بیمارستان امام رضا(ع) با 540 تخت خوابی هست که هنوز پیشرفت فیزیکی‌اش بیشتر از 60 درصد نیست و اعتباری حدود 80 میلیارد تومان می‌خواهد.
برای خود حاشیه شهر هم قرار است بیمارستانی ساخته شود؟
برای حاشیه شهر هیچ خبری نیست.
یعنی وزارت بهداشت هیچ برنامه‌ای برای این کار ندارد؟
من خیلی صریح در مورد مشهد صحبت و از شهرداری، شورای شهر و آستان قدس رضوی هم تشکر کرده‌ام، به خاطر این‌که تا آنجایی که می‌توانستند همراهی کردند البته به مرحله عملیاتی نرسیده است. ولی به نظرم ما ضمن این‌که معترف به کمبود تخت‌های بیمارستانی در مشهد هستیم ولی راه‌حل هم نمی‌خواهیم ارائه بدهیم! راه‌حلی که پیشنهاد دادیم و در بقیه کشور هم دنبال می‌کنیم این است که مسئولین شهر خودشان کمک کنند، می‌خواهند زمین بدهند، یک زمین باارزش را تغییر کاربری بدهند یا منابع مالی بدهند. در استان‌های مختلف خیلی از استانداری‌ها چنین کاری کردند، آنجاهایی هم که مشکل داشتند فداکارانه گفتیم همه مایملکمان در اختیار شما، اگر فکر می‌کنید جایی وجود دارد که در اختیار وزارت بهداشت است و می‌شود به یک ثروت تبدیل و ارزش‌افزوده‌ای ایجاد و به‌وسیله آن بیمارستان و تخت جدید اضافه کرد، همه آن‌ها را در اختیار شما قرار می‌دهیم. در مشهد تغییر کاربری بیمارستان قائم(عج) را پیشنهاد دادیم و گزینه‌ای دیگر هم غیر از این نداریم، چون بقیه بیمارستان‌های ما در شهر مشهد همه وقفی هستند، اگر شهر مشهد پول دارد چه‌بهتر که بیمارستان قائم(عج) بماند، چون به آن نیاز داریم، اگرنه، آن‌هم مال شما ولی با آن، دو بیمارستان یک هزار تخت خوابی بسازید، اگر می‌خواهند یکی برای بالا شهر بسازند و حداقل یکی را برای حاشیه شهر بسازند. در مشهد مسئولان نه پول آوردند و نه این کار را انجام دادند، این جای تأسف است، چون دو سال وقت ما بی‌جا تلف شد و درعین‌حال مشهد شهری است که وزارت بهداشت می‌توانست بیشترین کار را بکند، در شهرهایی مثل شیراز، زنجان، تبریز، حاشیه تهران، آبادان و یزد به همین شیوه توانستیم پروژه‌های خوبی را شروع کنیم اما در مشهد اتفاقی نیفتاد.
این به خاطر ناهماهنگی مسئولان است یا کلا در مشهد نشدنی است؟
نه به این خاطر نیست، به نظر من تنها کوتاه بینی است، کارشناس به یک تشخیص غیر از تشخیص ما رسیده است و رئیسش هم که بایستی آینده و منافع شهر و مردم را ببیند، نمی‌خواهد ببیند.
شورای شهر اعلام آمادگی کرده‌است که اگر وزارت بهداشت ورود پیدا کند، زمین برای ساخت بیمارستان ارائه می‌دهد، این کمکی به شما می‌کند؟
کمکی نمی‌کند، چون ما زمین‌داریم ولی پول برای ساخت می‌خواهیم، دولت هم پول ندارد تا 10 سال دیگر هم ممکن است پول تأسیس یک بیمارستان یک هزار تخت خوابی را نداشته باشد، از دست ما چه‌کار دیگری برمی‌آمده است؟ ما گفتیم از بیمارستان قائم(عج) حداقل 500 میلیارد تومان اعتبار به وجود می‌آید، به‌شرط آن‌که شهرداری و آستان قدس از عوارض و حق تقدیمی‌شان چشم‌پوشی کنند و هر دو این نهادها قبول کردند ولی در کمیسیون ماده پنج استانداری و راه و شهرسازی توافق نکردند و الان یک سال است که پیگیری‌ها نتیجه نمی‌گیرد. به‌هرحال این نهادها مسئول هستند، اگر پول دارند یا زمینی دارند که به پول تبدیل می‌شود، چه‌بهتر که بیمارستان قائم (عج) بماند، اگر ندارند، چرا دو بیمارستان در فاصله 500 متر در کنار هم و آن هم در نقطه‌ای باشند که با یک اتفاق ساده مردم آسیب می‌بینند، همین‌الان هم مردم از وضعیت این بیمارستان آسیب می‌بینند، شما کافی است یک شب به این بیمارستان بروید، به هر حال چه کسی باید پاسخگوی این وضع باشد؟ اگر دستگاه سلامت باید پاسخگو باشد که می‌گوید من نمی‌توانم و این را با صدای رسا هم می‌گوییم، نه الان پول دارم و نه در بودجه‌های آتی پولی خواهیم داشت، وقتی ردیف ساخت بیمارستان در توانمان نیست تنها تأمین نیروی انسانی متخصص و تجهیزات را می‌توانیم انجام بدهیم.
در زمینه ساخت بیمارستان یک راه حل ورود بخش خصوصی و دادن امتیاز بهره‌برداری آن است؟
کسانی که این شعار را می‌دهند، بخش خصوصی را بیاورند.
این کار وظیفه وزارت بهداشت نیست؟
من که نمی‌توانم با زور به مردم بگویم که سرمایه‌گذاری کنند، مگر در مشهد سرمایه‌گذار برای ساخت اطراف حرم نیامده است، خوب بگویند بیمارستان هم بسازد. در کنار مجوزهایی که می‌دهند بگویند به این شرط مجوز می‌دهیم که بیمارستان هم کنارش بسازند. ما از خدایمان است که فضایی به وجود بیاید که با مردم محترمانه برخورد و خدمات در شأنشان ارائه شود، همکاران پزشکمان هم در شرایط مناسبی خدمت کنند.
برآورد ریالی برای ساخت یک بیمارستان چقدر است؟
هر تخت بیمارستانی 500 میلیون تومان اعتبار نیاز دارد و الان 3000 تخت در مشهد کم داریم.
چرا از ظرفیت‌های وقف برای ساخت بیمارستان استفاده نمی‌کنید، مخصوصاً این‌که وقف سابقه درخشانی در حوزه سلامت دارد؟
وقف که شرط ندارد، کما این‌که بیمارستان موسی بن جعفر (ع) و بیمارستان امام زمان (عج) در مشهد وقف است، لذا مانعی نیست، اگر کسی می‌خواهد زمین و بیمارستان وقف کند، وزارت بهداشت آماده است که آن را تجهیز کند و نیروی انسانی بدهد، حتی این بیمارستان‌ها را خود واقفین اداره‌کنند.
چه کسی باید همین واقفین را متقاعد کند که در حاشیه شهر یا خود شهر بیمارستان بسازند؟
ما که برنامه‌هایمان را اعلام کردهایم، هر رئیس دانشگاه هم یک قائم مقام برای امور وقف دارد، ولی واقفی وجود ندارد که بیمارستان 1000 تخت خواب یا حتی 100 تخت خواب بسازد.
اما در شیراز نمونه‌ای از ساخت این‌گونه بیمارستان وقفی را داشته‌اید.
استان شیراز پیشتاز است، در مشهد هم حتی از خارج مشهد کسی حاضر به سرمایه‌گذاری در این شهر باشد، مانعی از طرف وزارت بهداشت نیست اما در بهترین مراکز دنیا کمک خیرین و سازمان‌های مردم‌نهاد حداکثر هشت درصد اعتبارات را تأمین می‌کند، بنابراین حکومت نباید به انتظار وقف بنشیند، خودش باید پیش‌قدم باشد و در کنارش برای خیرین هم فضا فعالیت ایجاد کند اما کاری که حکومت باید بکند را نمی‌توان از مردم انتظار داشت.
عمده برنامه‌های شما در حاشیه شهر بر مسائل مراقبت‌های فردی تأکید دارد اما مسائل اساسی‌تری در حوزه بهداشت داریم مثل آلودگی فاضلاب، کارگاه‌های آلاینده، هم‌جواری دام و انسان چرا سراغ این مشکلات نرفته‌اید؟
سراغ آن‌ها هم رفته‌ایم ولی نسبی بوده است، در مشهد بحث نظارت بر اغذیه‌‌فروشی‌ها، هتل‌ها و مراکز خدماتی هم است اما تعداد نیروی ما محدود و آن هم متناسب با جمعیت 30 سال پیش مشهد است. لذا در این حالت نظارت ناقص است، در مورد بقیه موارد مثل آلاینده‌ها واقعاً کار وزارت بهداشت نیست، کار شهرداری‌ها و فرمانداری‌هاست.
ولی مرجع اعلام هشدار و تشخیص موارد تهدیدکننده بر عهده وزارت بهداشت است!
مثال فاضلاب کشف رود را می‌زنم، این کار وزارت نیرو و محیط‌زیست است وقتی در آن بخش درست عمل نمی‌شود، عوارضش را ما باید بدهیم، بحث بهداشت و درمان مردم در بهترین نظام‌های موفق سلامت دنیا 20 درصد به عهده وزارت بهداشت است و 80 درصد دیگرش به عهده سایر دستگاه‌هاست.
با همان 20 درصد هم می‌توان از سایر دستگاه‌ها مطالبه گری کرد، مثلاً همین موضوع سبزیجات کشف‌رود که با فاضلاب آبیاری می‌شود یا سایر مسائل بهداشتی حاشیه‌شهر، وزارت بهداشت می‌تواند به عنوان مدعی‌العموم سلامت مردم را مطالبه کند؟
وزارت بهداشت از همان دستگاه‌های مسئول تا جایی که مؤثر باشد، مطالبه می‌کند اما آنجایی که اثربخش نباشد ترجیح می‌دهیم که با اعصاب مردم بازی نکنیم، ما در ماجرای پالم ورود پیدا کردیم، شرکت‌های متخلف را هم معرفی کردیم، یک سال هم گذشت ولی برخورد با متخلفین متناسب با جرمشان نیست، این بر روحیه کارکنان و بازرسانمان تأثیر می‌گذارد، در مورد کشف رود هم ما و هم محیط‌زیست گزارش کردیم، خود وزارت نیرو هم قبول کرد ولی نمی‌دانم حل آن به کجا رسید.
اقدامات ترویجی چقدر در برنامه‌های وزارت بهداشت وجود دارد، یعنی اقدامات کوچک فرهنگی بر روی مردم انجام دهد اما تأثیرگذار زیادی داشته باشد؟
اگر در کشور از صدر تا ذیل قانون‌گریزی وجود نداشته باشد، شما می‌توانید انتظار داشته باشید که اقدامات در هر بخش بازدارنده باشد، زمانی کسی جرات نداشت بدون روپوش حتی در عطاری بیاستد یا قصاب بدون کاشی‌کاری مغازه و روپوش به مردم گوشت بدهد. در مورد فاضلاب هم همین طور، اگر کسی انجام نمی‌داد، خود مردم آن را تعطیل می‌کردند و دستگاه قضایی برخورد می‌کرد اما الان آن‌قدر تخلف و فرار از قانون عادی شده است که دیگر انگیزه‌ای نمانده است.
شما تجربه حضور در جهاد سازندگی را داشته‌اید، رویکرد جهاد این نبود که منتظر بقیه باشد، کار خاصی هم نمی‌کرد از همان ظرفیت‌های مردمی استفاده می‌کرد. چرا همان رویکرد را در حوزه بهداشت عمومی پیاده نمی‌کنید، مثلاً جهاد پزشکی و بهداشتی در حاشیه شهر داشته باشیم؟
این کارها ابزار خودش را می‌خواهد، جهاد را جمعیتی راه‌اندازی کردند که مخلص بودند و با همه وجود عاشق محرومیت‌زدایی و رفع مشکلات مردم بودند، بدون چشم‌داشت و منت و مزایا و کاملاً هم خلاقانه بودند اما الان نهاد دولت تغییری نکرده است، انقلاب شد اما در بخش اداری ما هیچ تحولی رخ نداد و به‌مرورزمان بدتر هم شد حتی سایه‌اش آن‌قدر سنگین بود که جهاد سازندگی را در خودش هضم کرد.
شما به‌عنوان مقام عالی وزارت با توجه به وجود مشکلات زیاد در حاشیه شهر نمی‌توانید مشابه همان جهاد سازندگی اقداماتی انجام بدهید تا حداقل وضعیت سلامت این مناطق بهبود پیدا کند؟
ما هم گرفتار همان مشکل شده‌ایم و با این مدل کار کردن غریبه‌ایم، این مدل، مدل خاصی است؛ بنابراین به این راحتی نیست، در شهری مثل مشهد که خودم اهل آنجا هستم بازهم به مثال بیمارستان قائم(عج) بر می‌گردیم، کار به این راحتی را نتوانستیم طی مدت یک سال و نیم انجام بدهیم، بعد شما انتظار دارید، کل وزارت بهداشت را متحول کنم و همه‌شان یک سوپر انقلابی جهادی بشوند و به مردم بگویند این کار را بکنند یا نکنند، مردم می‌گویند چرا صداوسیما نمی‌کند؟ چرا همین روزنامه خراسان نمی‌کند، می‌گویند چرا تریبون‌دارها این کارها را نمی‌کنند، مگر ما نمی‌گوییم النظافت من الایمان پس تحقق این شعار کجاست؟ نمی‌خواهم منفی صحبت کنم ولی بایستی واقعیت‌ها را گفت، حداقل کسانی که می‌توانند کاری کنند. مردم حاشیه‌نشین هم متوجه بشوند و فکر کنند که حالا که امکان یک تغییر جدی وجود ندارد، حداقل هرکس در زندگی شخصی‌اش می‌تواند، به خودش و نزدیکانش توصیه‌های بهداشتی را تذکر بدهد.
در دنیا شاهد پیوستگی خدمات هستیم، یعنی در ازای ارائه یک خدمت از مردم خواسته می‌شود که مثلاً فرزندانشان را به مدرسه بفرستند یا این‌که موارد بهداشتی را رعایت کنند، این مدل تأثیری بر مناطق حاشیه‌نشین دارد؟
حتماً این‌گونه خدمات تأثیرگذار است، به‌طور نمونه ما از روز اول با این مدل یارانه دادن مخالف بودیم، چون ما غنی و فقیر را باهم می‌دهیم، حتی در همین بیمه سلامت هم همین‌گونه شد، ما پیشنهاد چهار دهک اول را داده بودیم ولی در اجرا بیمه سلامت را به هرکس که خواست، دادند، دفترچه در اختیار فقیر هم هست، در اختیار کارخانه‌داری هم هست که هر روز خودش را چکاب می‌کند و برای کشور هزینه می‌تراشد.
منبع:ویژه نامه رصد، دفتر پژوهش موسسه فرهنگی هنری خراسان
انتهای پیام/
