چه‌کسانی ۱۱۰ سکه «جایزه جلال» را امروز به خانه می‌برند؟
خبرگزاری تسنیم: جایزه جلال آل‌احمد عصر امروز در تالار وحدت برگزیدگان نهایی خود را در حالی معرفی خواهد کرد که تعداد سکه‌های آن تا مرز کاهش ۸۰سکه‌ای پیش رفت و انتقاداتی نیز نسبت به شیوه اجرا و حضور برخی آثار میان نامزدهای دریافت جایزه وجود دارد.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، هفتمین دوره جایزه ادبی جلال آل‌احمد عصر امروز دوشنبه سوم آذر ماه برگزیدگان خود را معرفی می‌کند، به نظر می‌رسد در این دوره بالاخره پس از چندین سال 110 سکه جایزه جلال را کسی به خانه خواهد برد و طلسم برگزیده نشدن کتابی از حوزه ادبیات در جوایز مهم سال‌های اخیر شکسته می‌شود.
اما این دوره فراز و فرودهایی داشت، که موجب شد تا اندک رخوتی را که در سال‌های گذشته می‌رفت تا سایه‌اش را بر سر جایزه بگستراند، از بین برد، انتقال دبیرخانه جشنواره از خانه کتاب به بنیاد شعر و ادبیات داستانی نخستین سر و صداها را در حوزه جلال به راه انداخت، بنیاد نیز که با مدیریت جدیدی مواجه شده بود، کنار همه مشکلات و مسائل ریز و درشتی که با آن دست و پنجه نرم می‌کرد، نخستین فعالیت و توجه خود را معطوف به فعالیت پیشِ‌رو یعنی جایزه ادبی جلال آل‌احمد کرد، مهدی قزلی در نخستین اظهار نظر‌های خود از تلاش برای بازنگری در اساسنامه جایزه جلال خبر داد و البته مطرح کرد تغییرات به این دوره نخواهد رسید، بلکه متن تدوین شده برای تأیید به معاونت فرهنگی فرستاده شده تا در نهایت مورد تأیید شورای‌عالی انقلاب فرهنگی نیز قرار گیرد.
پس از آن نوبت به انتخاب اعضای هیئت علمی رسید که در نهایت محمدرضا زائری، محسن کاظمی، حسین پاینده، محمد حنیف، صادق کرمیار، احمد دهقان، بلقیس سلیمانی، محمدرضا جوادی یگانه به‌عنوان اعضای هیئت علمی جایزه جلال انتخاب شدند.
هنوز چند روزی از انتخاب اعضای هیئت علمی نگذشته بود، که مهدی قزلی دبیر اجرایی جشنواره در نخستین نشست خبری جایزه از تدوین شیوه‌نامه در 6 جلسه توسط اعضای هیئت علمی خبر داد که این موضوع موجب تعجب خبرنگاران شد، که چگونه اعضا در مدت زمان کوتاهی که منصوب شده‌اند، شیوه‌نامه را تدوین کرده‌اند!
مهمترین موضوعی که در شیوه‌نامه جدید به آن اشاره شده است، 3 تبصره است که عبارتند از تبصره 1: برگزیدگان و دبیر دوره پیشین جایزه ادبی جلال آل‌احمد می‌توانند هرکدام حداکثر 3 اثر در حوزه مربوطه را به‌عنوان آثار شایسته داوری در مرحله سوم به‌طور رسمی به دبیرخانه معرفی کنند.
تبصره 2: مؤسسات و تشکل‌های ملی صنفی و ادبی دارای مجوز از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز می‌توانند 3 اثر شایسته انتخاب را برای مرحله سوم به‌طور رسمی به دبیرخانه معرفی کنند.
تبصره 3: آثار برگزیده جایزه‌های ادبی معتبر، مستمر و داخلی که در سال پیش منتشر شده و در یکی از قالب‌های چهارگانه جایزه ادبی جلال آل‌احمد باشند، مستقیم به مرحله سوم داوری راه می‌یابند.
با شروع داوری‌ها و معرفی آثار راه‌یافته به هر مرحله از داوری‌ها جایزه جلال مسیر خود را در گام هفتم به‌آرامی طی می‌کرد تا اینکه همایون امیرزاده مشاور علمی، فرهنگی و مدیریتی معاونت فرهنگی یک روز قبل از نشست خبری دوم جایزه از کاهش سکه‌های جایزه جلال خبر داد: امیرزاده از کاهش 110 سکه به 30 سکه به‌دلیل همسان‌سازی جوایز ادبی کشور و جلوگیری از آسیب به جایگاه این جایزه مهم ادبی کشور خبر داد. این تصمیم وزارت ارشاد در حالی بود که کاهش سکه‌های جایزه جلال نیازمند مصوبه شورای‌عالی انقلاب فرهنگی است.
یک روز بعد علی جنتی وزیر ارشاد در پاسخ به پرسش تسنیم دلیل این تصمیم وزارت ارشاد را عدم پشتوانه مالی عنوان کرد و افزود: تعداد سکه‌ها را کاهش دادیم تا بتوانیم آنها را بپردازیم. وزیر ارشاد هم‌چنین از اینکه باید مصوبه شورای‌عالی انقلاب فرهنگی را برای کاهش میزان جوایز این جایزه ادبی کسب کرد، نیز اظهار بی‌اطلاعی می‌کرد.
انتقادها شروع شده بود و در رأس همه آنها مدیر بنیاد شعر و ادبیات داستانی از موافق نبودن اعضای هیئت علمی با این اقدام خبر داد. قرار بود که اعضای هیئت علمی به دیدار صالحی معاون فرهنگی ارشاد رفته تا بلکه بتوانند وی را از این تصمیم منصرف کنند. اما همان شب در نشست هم‌اندیشی ناشران و شهردار تهران، قالیباف از حمایت شهرداری برای پرداخت 110 سکه جایزه جلال خبر داد.
اما نامزدهای دریافت جایزه جلال آل‌احمد در هر بخش چه کتاب‌هایی هستند؟
در بخش داستان کوتاه، مجموعه داستان‌های «رازهای سانتی‌متری» اثر مردعلی مرادی از نشر روزنه، «در هوای گرگ و میش» اثر محسن عباسی از نشر رخداد نو، «گرمازدگی» اثر فرشته احمدی از نشر افق، «سرطان جن» رامبد خانلری از نشر آگه، «دوربرگردان» اثر میثم کیانی از نشر زاوش به‌عنوان نامزدهای دریافت 110 سکهٔ طلای هفتمین دوره جایزه ادبی جلال آل‌احمد معرفی شدند،
و در بخش رمان و داستان بلند، «آه با شین» اثر محمدکاظم مزینانی محصول انتشارات سورهٔ مهر، «بی‌ترسی» نوشتهٔ محمدرضا کاتب محصول نشر ثالث، «روز حلزون» اثر زهرا عبدی محصول نشر گیسا، «سنگ و سایه» نوشته محمدرضا صفدری محصول نشر ققنوس، «ملکان عذاب» اثر ابوتراب خسروی از نشر ثالث،
و در بخش نقد ادبی نیز«گشودن رمان» اثر حسین پاینده، نشر مروارید، «نشانه ــ معناشناسی دیداری» اثر حمیدرضا شعیری، نشر سخن، «آینه‌های دور و نزدیک» اثر صابر امامی، مؤسسه خانه کتاب، «شهر و تجربه مدرنیته فارسی» اثر نرگس خالصی مقدم، نشر تیسا، «کارکرد گفتمانی سکوت» اثر لیلا صادقی، نشر نقش‌جهان به‌عنوان نامزدهای دریافت جایزه انتخاب خواهند شد.
در بخش مستندنگاری، 1970 روز در شماره شش ژان پارت از حجت‌الله ایوبی منتشره توسط نشر ثالث، پنجره‌های تشنه از مهدی قزلی، انتشارات سوره مهر، زندان الرشید از محمدمهدی بهداروند، انتشارات سوره مهر، سفر بر گذشتنی، محمدرضا توکلی صابری از نشر قطره، شرح بی‌نهایت از آزرم و فرهاد فخرالدینی، نشر قطره به‌عنوان کاندیدا انتخاب شدند که مهدی قزلی انصراف داد.
امروز سوم آذر ماه چند ساعتی مانده تا جایزه جلال مسیر باقی‌‌مانده تا هفتمین دوره خود را تا به انتها بپیماید، اما هنوز نکات مبهمی در مورد این جایزه وجود دارد.
یکی از نکات مبهم این است: وزارت ارشاد و در رأس آن شورای‌عالی انقلاب فرهنگی برای میزان جوایز جایزه در دوره‌های آتی چه برنامه‌ای دارد؟
اینکه جایزه جلال نسبت به جایزه کتاب سال جایزه گران‌تری است، نکته‌ای است که سال‌هاست مسئولان به آن واقف بوده و از سوی نویسندگان نیز مطرح شده است، اما به‌قول حداد عادل عضو شورای‌عالی انقلاب فرهنگی رسم بر این است که میزان جایزه را افزایش می‌دهند و نه کاهش و اگر قرار است همسان‌سازی شود باید در جهت افزایش جایزه کتاب سال که مهمترین جایزه رسمی کتاب جمهوری اسلامی است، قدم برداشته شود. اینکه وزارت ارشاد در بودجه دست بازی ندارد و نمی‌تواند از عهده تأمین سکه‌های جایزه بر بیاید، نباید موجب شود که صورت مسئله اصلی را پاک کرد، به نظر می‌رسد اقدام بنیاد شعر و ادبیات داستانی در راستای تأمین حامی برای برگزاری جایزه که در این دوره شهرداری تهران قرعه را از آن خود کرد، راه‌حل مؤثرتری نسبت به کاهش تعداد سکه‌ها باشد.
نکته دوم انتقاداتی است که نسبت به چینش داوری‌ها، آثار بالاآمده و ... در جایزه مطرح شد، بخشی از این انتقادات به کتاب‌هایی اشاره دارد که میان نامزدهای دریافت گران‌ترین جایزه ادبی کشور قرار دارند، و بنا به گفته برخی از این منتقدان نگاهی حتی اجمالی به سمت و سوی محتوایی عمده کتاب‌های رسیده به مرحله نهایی این جایزه در بخش داستان کوتاه و تعدادی از کتاب‌های رسیده به مرحله نهایی در بخش نقد ادبی و ...، بیانگر مغایرت محتوای این آثار با هدف اصلی مذکور از تأسیس این جایزه یعنی «ارتقای زبان و ادبیات ملی ــ دینی» است.
هم‌چنین انتقادات دیگری نیز وجود دارد، مبنی بر: آیا تمامی تغییرات و اقدامات انجام شده در دوره هفتم جایزه جلال آل‌احمد طبق اساسنامه و با موافقت شورای‌عالی انقلاب فرهنگی بوده است؟
با وجود این نکات مبهم، عصر امروز میان نامزدهای بخش‌های جایزه جلال باید دید: چه‌کسی 110 سکه را به با خود به خانه خواهد برد؟
انتهای پیام/*
