جزئیات جدید طرح مطالعاتی کارت اعتباری انرژی "سهمیا"

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، با اعلام خبر طرح مطالعاتی کارت اعتباری انرژی، برخی جراید گمانه زنی هایی را مبنی بر اینکه دولت قصد دارد یارانه نقدی را حذف کرده و کارت اعتباری انرژی بدهد، مطرح شد. با توجه به اینکه پیگیری های خبرنگار تسنیم حاکی از این است طرح کارت اعتباری انرژی "سهمیا" هنوز در حد طرح بوده و در شرکت بهینه سازی مصرف سوخت کشور در حال بررسی و جمع بندی نظرات کارشناسی است و خبری از اجرای آن نیست، عصر یکشنبه، دیروز به سراغ مدیرعامل شرکت بهینه سازی مصرف سوخت کشور که یکی از کارشناسان و مدیران اصلی طراحی بنیانی این طرح ملی بوده رفتیم تا در گفت‌وگویی با نصرالله سیفی، جزئیات جدید و آخرین وضعیت این طرح را جویا شویم.

تسنیم: طرح کارت اعتباری انرژی در حال حاضر در چه مرحله ای است؟

در مرحله مطالعه.

تسنیم: امکان اجرایی شدن این طرح و ارائه کارت اعتباری انرژی به مردم، امسال وجود دارد؟

ما نتایج مطالعاتمان را داریم بررسی می کنیم. اینکه خبر وجود طرحی مبنی بر اعطای کارت اعتباری انرژی از سوی شرکت بهینه سازی مصرف سوخت عنوان شد به این دلیل بود که بتوانیم با عنوان کردن این مسئله، بحث وجود چنین طرح کلانی را به مشارکت عمومی تمامی صاحب نظران بگذاریم تا بهتر بتوانیم به جمع بندی نظرات بپردازیم و در نهایت پس از برگزاری جلسات متعدد و تکمیل ابعاد مختلف این طرح، طرحی آماده اجرا به وزارت نفت ارائه دهیم.

تسنیم: به جز کارشناسان شرکت بهینه سازی مصرف سوخت، از نظر اساتید دانشگاه نیز در تکمیل، نقد و بررسی طرح استفاده می کنید؟

بله، ما از کمیسیون انرژی اتاق ایران کمک گرفتیم. از نظرات چند اتحادیه و سندیکا و انجمن های صنفی در بخش های مختلف طرح استفاده کردیم و همچنین از نظرات اساتید اقتصاد استفاده کردیم و آنچه تا امروز تهیه شده نیز، طرحی با دید جامع نگر بوده اما باز هم به عنوان تجمیع نظرات و بررسی های بیشتر هستیم.

تسنیم: پس کلیت طرح مشخص شده؟

بله، حدود 4 ماه است روی این طرح داریم کار می کنیم و در این 4 ماه با جمع کثیری از صاحب نظران صحبت کردیم و از نظرات آنها برای آسیب شناسی طرح استفاده کرده ایم. تاکنون بخشی از اشکالات طرح از نگاه صاحب نظران مطرح شده که آنها را مرتفع کرده ایم.

حتی از بعضی از شرکت های ICT و فاوا نظرخواهی کردیم که آیا این طرح قابل اجرا هست و زیرساختهای اجرای آن موجود است که جواب مثبت بوده. حتی موارد اشکال کارت سوخت را برای ما گفتند که اینجا موارد اشکال را مرتفع کردند.

ما حتی از دوستانمان در وزارت نیرو و در سازمان بهره وری انرژی خواستیم که طرح را بررسی کنند. چون مسئله کارت انرژی فقط سوخت های فسیلی نیست بلکه برق و آب را هم دربر میگیرد.

تسنیم: آب و برق در فازهای بعدی به طرح اضافه می شود؟

نه، در یک فاز تمامی حامل های انرژی و آب را در برمیگیرد. وقتی می گوییم کارت انرژی یعنی به عنوان یک شهروند برای تمام حامل های انرژی و آب، سهمیه انرژی داریم. این سهمیه بر اساس یک الگویی برای شما طراحی می شود که این الگو، الگوی متوسط کشور است و شما بر اساس آن محق هستی که از این انرژی با قیمت سوبسیدی یا صفر استفاده کنی. بالاتر از آن را شما باید بروی با قیمت آزاد بخری، چون بالای سهمیه و بیش از الگوی مصرف داری مصرف می کنی باید بروی با قیمت آزاد انرژی را بخری.

تسنیم: یعنی عملا سهمیه آب، برق، گاز و تمامی حامل های انرژی در این کارت مشخص می شود و یارانه های غیرنقدی که دولت تاکنون روی قبوض پرداخت می کرده با اجرایی شدن این طرح، حذف می شود؟

بله، ما طرح‌مان این است که قیمت به قیمت مشخص شده در قانون برسد. مثلا قیمت قانون امسال 70 درصد فوب خلیج فارس است، از اینرو در صورت اجرای چنین طرحی، قیمت مصرف آزاد باید 70 درصد فوب خلیج فارس برسد.

تسنیم: یعنی در واقع برمی گردیم به اجرای قانون هدفمندی؟

قانون هفدمندی را می شود با این روش اجرا کرد. طبق قانون هفدمندی باید تا دو سال آینده قیمت ها را به قیمت فوب خلیج فارس برسانیم. با این شیب فعلی بخواهیم پیش برویم صدمه می خوریم. ولی اگر چنین طرحی اجرایی شود طبق بررسی های مفصل کارشناسی انجام شده، صدمه ای به جامعه و کشور نخواهد زد.

ممکن است در کلان، بررسی هایی صورت بگیرد و تصمیم گیری شود که در اجرای این طرح هم، آزادسازی قیمت حامل های انرژی با شیب کندتری پیش برود اما پیشنهاد ما این است که به گونه ای عمل کنیم که در آینده بتوانیم مصرف را کنترل کنیم.

وقتی سهمیه گذاری می کنید می توانید این سهمیه گذاری را منطقی تر کنید. مثلا امروز متوسط مصرف بنزین در کشور به ازای هر ایرانی روزانه 25 لیتر است. این میزان بر اساس روش حمل و نقل ما، خودروهایی که داریم، نوع سوختی که داریم و شبکه تعمیر و خدمات پس از فروشمان است. در حالی که اگر در هر بخش کارآیی را بهبود دهیم. 2 سال دیگر می توانیم این سهمیه را به 20 لیتر کاهش دهیم.

در کارخانه ها هم به همین صورت است. در بسیاری از کارخانه ها استاندارد مصرف داریم. مثلا در یک کارخانه به ازای هر تن به مقدار الف داریم انرژی مصرف می کنیم می توانیم با بهتر کردن استانداردها تا 5 سال آینده 20 درصد یا 10 درصد سهمیه انرژی این کارخانه را کاهش داده و تأمین انرژی را رفته رفته به سمت خرید و فروش آزاد سوق دهیم.

تسنیم: برای اساس نرم افزاری این کار از همان سامانه سوخت استفاده می شود؟

نه، در آن سامانه یکسری محدودیت هایی داریم. سامانه برای یک کار خاص طراحی شده بود. باید آن محدودیت ها از بین برود تا قابلیت اجرای این کار را داشته باشد، بنابراین یک ساختار نرم افزاری جدید نیاز دارد.

تسنیم: به دلیل جامعیت این طرح، نظام سهمیه بندی بنزین ، سامانه سوخت، کارت سوخت و امثال آن، همه حذف می شوند؟

تمامی اینها می تواند داخل این کارت اعتباری انرژی باشد.

تسنیم: یعنی سهمیه بندی جدیدی برای بنزین اعلام می شود؟

من اصلا کاری ندارم که سهمیه بندی چقدر اعلام می شود. هر چه قدر اعلام شود می تواند داخل این کارت قرار گیرد.

تسنیم: به عبارتی با اجرایی شدن این طرح ممکن است سهمیه بندی بنزین تفاوت کند، ممکن است تفاوت نکند؟

بله، ممکن است تفاوت کند، ممکن است تفاوت نکند. اصلا این سهمیه را ما اعلام نمی کنیم، بلکه سهمیه را سازمان مربوطه اعلام می کند. مثلا برای برق که ما نمی توانیم سهمیه اعلام کنم. این سهمیه را وزارت نیرو باید اعلام کند و سهمیه ای که وزارت نیرو برای آب و برق اعلام می کند را می توان در این کارت، مستتر کرد.

تسنیم: اشاره کردید که کارت سوخت محدودیت هایی دارد که در کارت فعلی نیست. مثال می زنید؟

مثلا در کارت سوخت فعلی، ما سه نرخ بیشتر نمی توانیم بگذاریم. اما در کارت اعتباری انرژی ما می توانیم ده ها نرخ بگذاریم. حتی نرخ هایی که پلکانی باشد. در کارت سوخت فعلی فقط بر اساس خودرو طراحی شده یعنی اگر شما 10 تا خودرو داشته باشید، 10 تا کارت سوخت دارید. در حالی که در این طرح، خودتان یک سهمیه دارید. حالا می توانید یک خودرو داشته باشید یا چند خودرو.

تسنیم: یعنی سهمیه به فرد تعلق می گیرد؟

بله، کارت سوخت فقط برای یک سوخت است مثلا بنزین. ولی این کارت اعتباری انرژی برای انواع سوخت هاست. بنزین، گازئیل، سی ان جی. و حتی به جز سوخت های مربوط به خودرو، برای برق و آب و دیگر حامل های انرژی نیز برنامه ریزی شده است.

مثلا ما در کارت انرژی، سهمیه را بر اساس شخص حقیقی یا حقوقی در نظر می گیریم ولی در کارت سوخت، سهمیه برای خودرو است. مدیریت سهمیه را می شود برای سرپرست خانوار کرد. مثل پرداخت مستقیم. یعنی به عبارتی این طرح، تلفیقی از همین پرداخت یارانه و کارت سوختی است که برای خودرو موجود است.

تسنیم: یعنی اگر خانواده ای هم 3 یا 4 خودرو داشته باشند، فقط سرپرست خوانوار یک کارت و سهمیه دارد؟

خانواده یک سهمیه دارد و این سهمیه به تعداد افراد خانواده بستگی دارد نه تعداد خودروها. باید به این نکته توجه کرد که تاکنون یک تبعیضی که وجود داشته این است که اگر خانواده ای چند خودرو داشته باشد، چند کارت سوخت دارد و ماهانه چند سهمیه 60 لیتری بنزین می گیرد در حالی که خانواده ای دیگر که خودرو ندارد از این سوبسید دولتی بی بهره است.

اما در طرح جدید این وضعیت که یک نوع بی عدالتی است برطرف می شود و با تخصیص سهمیه به افراد خانواده به صورت اعتبار انرژی در کارت سرپرست خانواده، اگر خانواده ای خودرو ندارد و نمی خواهد از بنزین استفاده کند، می تواند اعتبار کارت اعتباری انرژی خود را در دیگر حامل های انرژی مصرف کند. یعنی می تواند برق مصرف کند یا حتی صرفه جویی کند و این اعتبار در کارتش باقی بماند.

الگویی که برای سهمیه یک خانوار در نظر گرفته می شود مثلا برای خانواده چهارنفری بر اساس 100 مترمربع زیربنای خانه برای مصرف انرژی است. حال اگر خانواده ای 500 مترمربع مساحت آپارتمان دارد، هم اکنون بیش از الگوی مصرف یک خانواده، از انرژی ارزان گاز و برق استفاده می کند. حال ما می خواهیم با این طرح، سوبسید دولتی را کم کنیم تا قیمت ها به قیمت واقعی نزدیک شود.

تسنیم: میزان سوبسیدی که دولت سالانه بابت انرژی می دهد چه قدر است؟

در سال 92 دولت 80 میلیارد دلار بابت مصرف انرژی در کشور سوبسید داده است. یعنی ثروت عمومی به نیابت از مردم پرداخت شده. این اتفاق افتاده و هر سال دارد این اتفاق می افتد. حُسنی که این کارت دارد این است که این مسئله را به همه نشان می دهد و می گوید که شما دارید چقدر مصرف می کنید.

تسنیم: گفتید یک فرد می تواند اگر خودرویی ندارد و بنزین مصرف نمی کند، به جای آن برق مصرف کند، یعنی در کارت اعتباری انرژی سهمیه ها قابل تبدیل به بکدیگر است؟

بله، حتی اگر خانواده ای کم مصرف کرد، می تواند ذخیره کند. می تواند انرژی را کارت به کارت کند و سهمیه خود را به دیگری واگذار کند. می تواند این انرژی را ذخیره کرده و در بورس بفروشد. حتی این تمهیدات دیده شده که اگر بیش از الگوی مصرف، به مصرف انرژی نیاز داشت، فرد بتواند از کارت های اعتباری بانکی به کارت انرژی پول واریز کرده و از طریق اعتبار شارژ شده دوباره به مصرف بپردازد اما این مصرف بیش از سهمیه خواهد بود.

تسنیم: خرید و فروش اعتبار انرژی در بورس، فساد ایجاد نمی کند؟

چه فسادی؟ اتفاقا بازار بورس بازار روشنی است و همه مالیات داد و ستد را می پردازند و بازار شفاف بورس، جلوی هر فسادی را می گیرد.

تسنیم: امکان سو استفاده مثل کارت هایی که در دست جایگاهداران بوده، وجود ندارد؟

نه، امکان سواستفاده ای که با کارت های آزاد در دست جایگاهداران هست نیز با این روش از بین می رود. هم اکنون سهمیه ای که مردم دارند را با وجود اینکه قانونی نیست گاها به یکدیگر می دهند ما همین روال را قانونی می کنیم. اختیار کار را به مردم می دهیم. اعتبار انرژی هر خانواده مشخص است حالا اگر فردی بخواهد اعتبار انرژی خود را به شخص دیگری حبه کند یا پول آنرا بگیرد و بدهد دیگری از آن استفاده کند، اختیارش با صاحب کارت است.

تسنیم: در مورد فراهم بودن زیرساخت های خرید و فروش اعتبار انرژی در بورس انرژی صحبتی شده، آیا این زیرساخت فراهم است؟

هنوز صحبت نکردیم ولی اینکه زیرساختهایش در بورس برقرار شود ممکن است و حتما در بورس امکاناتی برای اینکار هست. شما به عنوان شرکت های خدمات انرژی می توانید وارد شوید، صرفه جویی ایجاد کنید، از مردم این سوخت را جمع کنید و به عنوان یک بنکدار و یک عمده فروش، آنرا به فروش برسانید.

تسنیم: مالک هر کارت با اسم سرپرست خانوار و مشخصات وی، کاملا مشخص است؟

بله، کارت ها با هویت حقیقی یا حقوقی صادر می شود.

تسنیم: تاکنون صحبتی از زمان اجرای ان شده؟

نه، هیچ صحبتی از اجرایش نیست. همانطور که گفتم ما از این طرح رونمایی کردیم تا بتوانیم مباحث را جمعی بندی کنیم تا اگر اجرایش به جمیع نظرات به صلاح کشور تشخیص داده شود اجرایی می شود.

تسنیم: دولت برنامه ای دارد این طرح را امسال اجرایی کند؟

ما نمی دانیم. ما شرکت بهینه سازی هستیم. شرکتی اجرایی نیستیم و این طرح هم هنوز در مرحله بررسی است. ما هنوز به بحث اقتصاد این طرح وارد نشدیم. در این موارد باید با وزارت اقتصاد و بانک مرکزی جلساتی داشته باشیم تا آنها نظر بدهند.

تسنیم: در صورت تصمیم نهایی برای اجرا، چه زمانی نیاز است تا این طرح اجرایی شود؟

از نظر فنی قابل اجراست. از لحظه ای که سفارش شود و سامانه نرم افزاری اش محیا شود فکر نمی کنم بیشتر از 6 ماه زمان نیاز داشته باشد ولی با توجه به جلساتی که از این زمان، در ادامه باید برای نهایی شدن بحث های کارشناسی و بررسی این طرح از ابعاد مختلف انجام شود، احتمال اینکه زمان بیشتری ببرد تا اجرا شود، هست.

گفت‌وگو از محمدرضا کیاشمشکی

انتهای پیام/