بنای رختشویخانه زنجان، بنایی با کارکرد بی‌نظیر + تصاویر
خبرگزاری تسنیم: بنای رختشویخانه یا مجموعهٔ تاریخی رختشویخانه در قلب بافت تاریخی شهر زنجان که براساس حصار قدیمی شهر است، در یک منطقهٔ پرتراکم مسکونی احداث شده است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از زنجان، این بنا در مدت 15 ماه ساخته شده و در سال 1307هجری شمسی توسط علی اکبرتوفیقی، رئیس بلدیه‌ی شهر خریداری شده است. علی‌اکبر توفیقی فرزند آقاحسین زنجانی، اولین شهردار زنجان بود. وی بانی بناهای عام المنفعه‌ای همچون رختشویخانه، بنای مسجد غریبیه، احداث نخستین مدرسه در محله سرچشمه زنجان(مدرسه توفیق) و غیره... است.
مردم شهر لباس و رخت خود را در آن محل می‌شسته‌اند. چنین کاربری برای یک بنای عمومی در جهان مشابه ندارد یا کم‌نظیر است. این بنا در حال حاضر تعمیر و مرمت شده و به عنوان موزهٔ مردم‌شناسی مورد استفاده قرار می‌گیرد و مردم می‌توانند از آن بازدید کنند. این بنا در سال‌های گذشته به جهت وجود هوای سرد در زمستان‌ها برای بانوان زنجانی ساخته شده است.
این بنا توسط دو برادر به نام‌های مشهدی اکبر معمار و مشهدی اسماعیل بنا ساخته شده است.زمین این بنا توسط علی اکبر خان توفیقی نخستین شهردار وقت زنجان خریداری شد و در سال 1345 ه.ق توسط او ساخته شده است.
سبک و سیاق معماری این بنا را می‌توان به شیوه اواخر دوره قاجار و اوایل دوره پهلوی نسبت داد.هدف از ساخت این رختشویخانه تامین امنیت و آسایش زنان در یک مکان سرپوشیده بوده‌است.
از نظر تشابه کاربری چنین بنایی در هیچ قسمتی از ایران به این شکل دیده نشده ولی از نظر معماری با مسجد عباسقلی خان و دروازه ارگ قابل مقایسه است. این بنا به طور عام‌المنفعه و شبانه‌روزی بوده و بابت استفاده از آن هیچ پولی از شهروندان دریافت نمی‌شده است.
بنای رختشویخانه شهر زنجان هم اکنون مهمترین موزه استان است و در آن انواع لباس‌های محلی، زیورآلات، ابزار و وسایل مورد استفاده بانوان در معرض دید همگان قرار گرفته است.
آب این محدوده که دارای فضاهای متعددی است از قنات قلعچه حاجی میربهاالدین تامین می‌شد. فضاهای این مجموعه را می‌توان به دو بخش مدیریت رختشویخانه شامل حیات و قسمت مسکونی و فضای اصلی شستشوی رخت که خود دارای چهار قسمت است تقسیم کرد. حیاط محوطه‌ای است شامل درختکاری و فضای سبز، و اعیانی آن شامل دو اتاق و یک ورودی است که این ورودی فضاهای محوطه، سرایداری و محل شستشوی رخت را به همدیگر متصل می‌کند. پلان و نمای این واحد مسکونی، دارای بار فرهنگی بوده و به سبک معماری سنتی شناخته شده زنجان احداث شده است.
خزینه این رختشویخانه فضایی شبیه تراس مشرف به فضای رختشویخانه وجود دارد که به عبارتی می‌توان آن را شاه‌نشین و محل مدیریت نامید. محل ورودی بنا به شبکه ارتباطی کوچه‌های شهر را پیدا می‌کرد و خانمی که گفته می‌شود همسر معمار این بنا بوده‌است کار کنترل و نظارت بر امور رختشویخانه را برعهده داشت و در قبال این کار مبلغی ماهیانه دریافت می‌کرد. سرپرست رختشویخانه توسط رئیس بلدیه گمارده می‌شد. از معماری این فضا چنین استنباط می‌شود که معمار آشنایی کاملی به شیوه سنتی داشته که توانسته است با کمک قوس‌ها و نورگیرها فضای دل‌انگیزی را در قسمت بالای انبار سالن اصلی رختشویخانه و تردد افراد را انجام می‌داده است.
استفاده از المان زن به عنوان نماد این رختشویخانه قدیمی توانسته چهره جذاب و زیبایی به این موزه داده و با پوشاندن لباس‌های مختلف محلی به این المان‌ها، روزگار نه چندان دور زنجانی‌ها و نحوه گذران زندگی آنها در قالب مجموعه‌ای بی‌نظیر به نمایش درآمده است.
حضور زنان در دور تا دور محوطه رختشویخانه زنجان و در کنار آب روان و شست و شوی لباس‌ها و ظرف‌ها آرایش بی‌نظیری به این مجموعه داده و هر بیننده‌ای با حضور در این موزه با آنچه در گذشته زنجانی‌ها وجود داشته است، آشنا می‌شود.
زنان این موزه مردم‌شناسی آنقدر طبیعی به نظر می‌رسد که در برخورد نخست مردم با تعجب به آنها نگاه می‌کنند و بعد از چند دقیقه‌ای متوجه می‌شوند که این زنان فقط مجسمه‌اند و روح زنان زنجانی در گذشته است که به این مجموعه روح بخشیده و رنگ و لعاب تازه‌ای گرفته است.
هر قسمت موزه مردم‌شناسی زنجان نشانه‌هایی از زنان ایام نه چندان دور زنجان است و به نظر می‌رسد در آن ایام نیز همچون حالا زنان به شست و شو اهمیت داده و حتی سرما و یخبندان نیز موجب نمی‌شد تا دست از کار بردارند.
وارد موزه رخشتویخانه زنجان که می‌شوی زنانی را مشاهده می‌کنی که در شستن لباس‌ها دقت لازم را به کار می‌گیرند، به نظر می‌رسد سازنده این المان‌ها توانسته به خوبی وسواس زنان را در شست‌و‌شو ترسیم کند، چلاندن لباس‌ها توسط یک زن،کمک کردن به یکدیگر برای تمیزی بیشتر، شستن لباس‌های خیس شده فرزند توسط یکی از زنان و شست و شوی کامل یک کودک بازیگوش که شلوغی از چهره‌اش می‌بارد، دیگر نشانه‌های سنت شست‌و‌شوی زنان زنجانی است.
بنای رختشویخانه زنجان همزمان با روزهای آخر اسفند ماه خود را آماده بازدید علاقه‌مندان در ایام عید می‌کند.
همزمان با فرا رسیدن عید نوروز این بنای عظیم روح تازه‌ای می‌گیرد و بازدید کنندگان محو تماشای این موزه مردم‌شناسی می‌شوند.
فضای داخل بنا با پرسپکتیو بسیار زیبا طراحی واجرا شده بدین ترتیب دو ردیف طاق به طور متوالی که ستون‌های سنگی، آنها را از همدیگر جدا می سازد ساخته شده است .این فضا توسط 11واحد ستون به طور قرینه سالن را دو قسمت تقسیم کرده است.
انتهای پیام/ ق
