نگاهی به زمینه‌ها و دلایل ناآرامی‌های داخلی در سودان جنوبی

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، «حسین سمور»، کارشناس امور آفریقا در مقاله‌ای که پایگاه خبری لبنانی «المنار» آن را منتشر کرد، به بررسی زمینه‌ها و دلایل ناآرامی‌های داخلی جاری در کشور نوپای سودان جنوبی دارد و در این‌باره می‌نویسد:

سودان جنوبی از زمان استقلال در سال 2011 میلادی نتوانسته است، از طوفان طاقت فرسای اختلافات و درگیری‌های داخلی رهایی یابد و شاید نزاع کنونی میان «سلواکر»، رئیس جمهوری سودان جنوبی و «ریاک ماشار»، معاون سابقش، آینده این کشور نوپا و در پی آن امنیت همسایگان آن را تهدید کند.

قبل از پرداختن به موضوع نزاع داخلی در سودان جنوبی، باید به این موضوع اشاره کرد که  سودان جنوبی از 10 ایالت تشکیل شده است و مساحت آن بیش از 600 هزار کیلومتر مربع می‌باشد. این کشور با کشورهای اتیوپی، کنیا، اوگاندا، کنگو، آفریقای مرکزی و سودان دارای مرزهای مشترک است.

سودان جنوبی به علت وجود ذخایر و منابع سرشار طبیعی حائز اهمیت بوده و نفت مهمترین سهم را در صادرات این کشور دارد، به گونه ای که 85 درصد ذخایر نفتی سودان (قبل از تشکیل سودان جنوبی) در این منطقه تمرکز دارد، اما با این وجود درآمد اصلی اکثر مردم این کشور مبتنی بر کشاورزی می‌باشد.

درگیری‌های دائمی و مستمر قبیله‌ای

سودان جنوبی علی رغم دارا بودن ذخایر سرشار طبیعی، از بنیان اجتماعی و سیاسی سستی برخوردار است؛ نزاع‌ها و درگیری‌های قبیله‌ای حتی قبل از استقلال این کشور در سال 2011 میلادی، بر سودان جنوبی حاکم بوده است و تا کنون هزاران قربانی از خود بر جای گذاشته است، به حدی که قربانیان منازعات و درگیری‌های قبیله‌ای بیشتر از قربانیان جنگ دو سودان یعنی، سودان شمالی و سودان جنوبی هستند و این موضوع جدای از خرابی‌ها و ویرانی‌ها و از بین رفتن مزارع کشاورزی است.

«ایمن شبانة استاد» علوم سیاسی و معاون مرکز پژوهش‌های سودان در دانشگاه قاهره مصر در این رابطه می‌گوید که آنچه در سودان جنوبی جریان دارد «نزاع بر سر قدرت می‌باشد که این کشور را در آستانه جنگ داخلی قرار داده است».

اختلاف میان سلواکر و ریاک ماشار در حقیقت امتداد درگیری و نزاع میان قبایل بزرگ سودان جنوبی یعنی دینکا، نویر و شکک است.

دکتر شبانه می‌افزاید که این سه قبیله در جریان تشکیل «جنبش مردمی آزادی بخش سودان جنوبی» به این جنبش پیوستند و تاکنون شکاف‌هایی در این جنبش به وجود آمده و رخ داده است، از جمله اینکه در سال  1991میلادی ریاک ماشار از «جان گارنگ» جدا شد، در سال 2004 میلادی  زمانی که پروتکل «مشاکوس» امضا شد و در پی آن اوضاع سودان جنوبی آرام شد، سلواکر تلاش داشت از جان گارنگ جدا شود، اما این پروتکل باعث بازگشت افراد جدا شده از جنبش از جمله ریاک ماشار و «باگان اموم» به جنبش مردمی آزادی‌بخش سودان جنوبی شد.

نزاع و اختلاف کنونی در سودان جنوبی

نزاع و اختلاف کنونی در سودان جنوبی میان دو گروه قبیله‌ای می‌باشد:

- گروه نخست: سلوا کر و هم پیمانانش در حکومت که از قبیله دینکا می‌باشند

- گروه دوم: ریاک ماشار، معاون سابق سلوا کر که از قبیله نویر بوده که باگان اموم، دبیرکل «جنبش مردمی آزادی‌بخش سودان جنوبی» از قبیله  شکک و «ربکا گارنگ» (بیوه جان گارنگ) از قبیله دینکا وی را همراهی می‌کنند.

این در حالی است که عشیره جان گارنگ و ربکا گارنگ از عشیره سلوا کر جدا هستند.

متحدین دیروز ... دشمنان امروز

سلوا کر بعد از اینکه توانست 90 درصدد آرا را در انتخابات ریاست جمهوری سودان جنوبی به دست آورد، تلاش کرد تا نفوذ خود را در برابر دشمنانش و در رأس آنها ریاک مشار و باگان أموم مستحکم سازد، از این رو معاون خود ریاک مشار و باگان أموم رهبر جنبش مردمی آزادی‌بخش سودان جنوبی را عزل کرد و به جای آنها عناصر طرفدار خود را به کار گرفت.

اما کارها آن طور که سلواکر می‌خواست پیش نرفت چرا که وی این دو را از حکومت کنار گذاشت، اما نتوانست آنان را از عضویت در جنبش مردمی آزادی‌بخش سودان جنوبی عزل کند.

دکتر شبانه معتقد است که سرنوشت کسانی که در گذشته از جنبش مردمی آزادی‌بخش سودان جنوبی جدا شدند و حذف فیزیکی آنها، باعث نگرانی ریاک ماشار و باگان أموم و افزایش اختلافات و بی‌اعتمادی شده است، تا آنجا که در 15 دسامبر سال جاری میان طرفداران سلوا کر و ریاک ماشار در ارتش درگیری رخ داد و نتیجه اینکه نزاع بر سر قدرت ابعاد قبیله‌ای به خود گرفته است، به طوری که هر رهبر با توجه به قبیله  خود، موضع سیاسی مشخصی در پیش گرفته است.

سیطره گروه‌های جدا شده بر مناطق خود

با افزایش درگیری در ارتش، یگان‌های طرفدار ریاک ماشار و هم پیمانانش در ابتدا توانستند، بر منطقه و شهر «بور» سیطره یابند که مرکز ایالت «جونغلی» و محل سکونت قبیله نویر می باشد. همچنین آنها توانستند مرکز ایالت «الوحدة» را تصرف کنند. این ایالت به علاوه چند منطقه دیگر که تحت تسلط قبیله نویر و شکک قرار دارد، سرشار از ذخایر نفت است.

در پی این تحولات، سلواکر اعلام کرد که حاضر است، پشت میز مذاکره با رقیب خود بنشیند، اما ریاک ماشار در ابتدا اصرار داشت که مذاکره باید در رابطه با کناره گیری سلوا کر باشد، اما بعد از فشارهای آمریکا و رژیم صهیونیستی از این خواسته خود عقب نشست و شروط دیگری قرار داد، از جمله:

1- آزادی زندانیان سیاسی مخالف سلوا کر از زندان‌های جوبا و انتقال آنها به کشورهای بی‌طرف که ریاک ماشار کشور اتیوپی را پیشنهاد کرد.

2- تشکیل حکومت انتقالی فراگیر که شامل همه گروه‌های سیاسی سودان جنوبی می‌شود.

3- برگزاری انتخابات ریاست جمهوری زود هنگام به شرط اینکه سلوا کر نامزد نشود.

دکتر شبانه بر این عقیده است که شرط اول و دوم قابل اجرا است، اما اجرای شرط کناره گیری سلوا کر قبل از اتمام مدت ریاست جمهوری‌اش در سال 2015 میلادی ، امکان پذیر نیست. «لام آکول» از قبیله شکک و از مسئولان جنبش مردمی آزادی‌بخش سودان جنوبی نیز معتقد است که موضوع کناره گیری سلوا کر از قدرت در حال حاضر امری سخت و غیر ممکن محسوب شده و ممکن است، ثبات سیاسی و امنیتی سودان جنوبی را دست خوش تهدید کند.

نگرانی بین المللی در پی وقوع بحران

در پی تحولات سودان جنوبی، آمریکا و اسرائیل بار دیگر پشتیبانی خود را از سلوا کر اعلام کردند. در این رابطه «باراک اوباما»، رئیس جمهوری آمریکا آشکارا اظهار داشت، چنانچه کسی غیر از سلوا کر در سودان جنوبی به قدرت برسد، آمریکا کمک‌های خود را به این کشور قطع می‌کند.

همسایگان سودان جنوبی مثل اوگاندا نیروهایی را برای خارج کردن شهروندان خود- که بزرگترین اقلیت در سودان جنوبی محسوب می گردند- اعزام نمود. کنیا نیز از نیت خود برای اعزام نیرو به منظور خارج کردن شهروندانش از سودان جنوبی  خبر داد و آمریکا نیز به این منظور 45 نیروی تفنگدار خود را به سودان جنوبی اعزام کرد.

سودان شمالی بزرگ‌ترین طرف متضرر از درگیری

دکتر شبانه معتقد است که سودان شمالی در این میان بیشترین ضرر را درگیری‌های جاری سودان جنوبی متحمل می‌شود و علل این امر عبارت است از:

1- ورود سیل پناهندگان به سودان شمالی

2- توقف روند حل و فصل اختلافات بین شمال و جنوب سودان

3- آشفتتگی اوضاع امنیتی در مرزها که تأثیر منفی بر ثبات سیاسی را در سودان شمالی می‌گذارد

دکتر شبانه معتقد است که حتی در صورت توقف درگیری فعلی، این آخرین نزاع و درگیری در سودان جنوبی نخواهد بود، زیرا روند سیاسی در سودان جنوبی همواره بر اساس «بازی صفر» است، به این معنا که طرف پیروز همه چیز را به دست می آورد و طرف شکست خورده، همه چیز را از دست می‌دهد.

وی بیان داشت که باید روند سیاسی بر اساس «بازی بُرد- بُرد» باشد تا اختلاف و درگیری برای همیشه در سودان جنوبی به پایان برسد، در غیر این صورت ضعف ساختار سیاسی، چند دستگی‌های قبیله‌ای و فساد طبقه حاکم آینده این دولت نوپا و نیز امنیت کشورهای همسایه را مورد تهدید قرار خواهد داد.

انتهای پیام/