İrevani’den Guterres’e Mektup
İran’ın Birleşmiş Milletler Nezdindeki Daimî Temsilcisi ve Büyükelçisi, BM Sekretaryasının İran’a karşı yaptırımların yeniden uygulanmasına ilişkin bilgilendirmesine tepki göstererek, BM Genel Sekreterine itirazını iletti.
Tesnim Haber Ajansı- New York’taki İran İslam Cumhuriyeti Daimî Temsilcisi Emir Said İrevani, BM Genel Sekreteri ve Güvenlik Konseyi Başkanına gönderdiği mektupta, Sekretaryanın yaptırımlarla ilgili tutumuna karşı çıkarak şu hususları açıkladı: “İran İslam Cumhuriyeti ile ilgili olarak sona ermiş kararların sözde ‘yeniden uygulanması’ konusunda üye devletlere bilgilendirme yapılmasına ilişkin bugünkü Sekretarya eylemine kesin bir şekilde karşı olduğumuzu beyan ederim.”
Mektubun tam metni aşağıdaki şekildedir:
27 Eylül tarihli İran İslam Cumhuriyeti Dışişleri Bakanının mektubunun devamı olarak, bu vesileyle en kesin ifadelerle Sekretaryanın bugünkü “üye devletlere bilgilendirme” eylemine, yani İran İslam Cumhuriyeti ile ilgili sözde “sona ermiş kararların yeniden uygulanması”na kesin olarak karşı olduğumu bildiririm. Bu bağlamda dikkatlerinizi şu hususlara çekmek isterim:
Karar 2231, Genel Sekretere veya Sekretaryaya, sözde “sona ermiş kararların yeniden uygulanması” hakkında herhangi bir belirleme yapma, duyurma veya üye devletleri bilgilendirme yetkisi vermemektedir. Bu karar, yalnızca 11. ve 12. operasyonel paragraflarda açıkça belirlenmiş bir mekanizma öngörmekte ve konuyu münhasıran Güvenlik Konseyinin yetkisine bırakmaktadır. Sekretarya, tek taraflı eylemiyle yetkisini aşmış ve Güvenlik Konseyinin yetki alanına müdahale etmiştir.
2020 Ekim ayındaki geçmiş örnek açıktır: Amerika Birleşik Devletleri tarafından sözde “Snapback mekanizması” hakkında benzer iddialar ortaya atıldığında, Güvenlik Konseyindeki derin görüş ayrılıkları nedeniyle Sekretarya herhangi bir tek taraflı veya idari işlem yapmamıştı. O dönemde gösterilen itidal, Sekretaryanın 2231 sayılı karar çerçevesinde bu son derece tartışmalı konuda bağımsız hareket etme yetkisinden yoksun olduğunu bir kez daha teyit etmiştir.
19 Eylül 2025 tarihli Güvenlik Konseyi oturumunda açık ve temel görüş ayrılıkları bulunmasına ve herhangi bir uzlaşıya varılamamış olmasına rağmen, Sekretaryanın bu bildirimi kasıtlı olarak yayımlaması, fiilen üç Avrupa ülkesi ve ABD’nin tarafını tutmak anlamına gelmektedir. Bu eylem, BM Şartı’nın 100. maddesinin açık bir ihlali niteliğindedir. Söz konusu madde, Genel Sekreter ve Sekretarya çalışanlarının hiçbir üye devletten veya dış merciden talimat almamalarını, en yüksek düzeyde bağımsızlık ve tarafsızlık ilkelerine uymalarını zorunlu kılmaktadır.
Sekretaryanın bu konudaki tarafgirliği, uluslararası sivil hizmet niteliğindeki tarafsız itibarını zedelemiştir. Bu tür bir davranış, üye devletlerin Sekretaryaya olan güvenini ciddi biçimde sarsmakta ve Sekretaryanın rolünün siyasallaştırılması yönünde tehlikeli bir emsal oluşturmaktadır.
İran İslam Cumhuriyeti, Sekretaryanın bugünkü eylemini kesin bir şekilde reddetmekte, hükümsüz, hukuki dayanağı olmayan ve BM Şartı’na açıkça aykırı olarak değerlendirmektedir. Bu ağır ihlalin derhâl telafi edilmesini ve Sekretaryanın BM Şartı’nın 100. maddesi kapsamındaki yükümlülüklerine tam olarak bağlı kalacağına ve benzeri girişimlerden kaçınacağına dair gerekli güvenceyi vermesini ısrarla talep ediyoruz.
Bu yazışmanın, Güvenlik Konseyinin resmi belgesi olarak dağıtılmasını memnuniyetle karşılayacağım.
